Doğum borçlanmasıyla kimler erken emekli olabilir?
Sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğum yapan kadınlar çocuk 2 yaşını dolduruncaya kadar boşta geçen süreler için doğum borçlanması yapabilirler. Her bir çocuk için 2 yıla kadar olmak üzere toplam 3 çocuk için 6 yıla kadar doğum borçlanması yapma hakkı vardır. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
DOĞUM BORÇLANMASI ERKEN EMEKLİ EDER Mİ?
Ben 2011 yılından beri memur olarak çalışıyorum. Üç çocuğum sigortalı olduğum dönemde doğdu. İki yıl için ücretsiz izin aldım. Başka da bu hakkı kullanmadım ve çalışmaya başladım. Üç çocuğum için 6 yıl borçlanma hakkım var mı? Bu sayede erken emekli olmam mümkün mü? (Ela Tuğba O.)
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
İşçi, memur, esnaf statüsünde sigortalı çalışan kadınlar, her bir çocuk için iki yıla kadar olmak üzere üç çocuk için toplam 6 yıla kadar doğum borçlanması yapabilirler. Doğum borçlanması, çocuğun doğumundan 2 yaşını doldurduğu tarihe kadar olan dönemdeki boşta geçen süreler için yapılabilir. Örneğin, doğumdan sonra 8 hafta doğum izni, 6 ay da ücretsiz izin kullanıp ardından çalışmaya başlayan kadın sadece bu 8 aylık süre için borçlanma yapabilir. Doğum borçlanması normalde erken emeklilik hakkı vermez. Sadece prim günü eksik olan kişiler diğer koşulları yerine getirdi ise emekliliklerinin gecikmesini önler.
Diğer yandan, öğrenciliği sırasında staj sigortası bulunan kadınlar sigortalı bir işte çalışmaya başlamadan önce doğum yapmışlarsa, 2 yıla kadar borçlandıklarında uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigorta başlangıç tarihi borçlandıkları süre kadar geri çekilir. Örneğin, 1991 yılında staj sigortası bulunan kadın 1995 yılında doğum yapmış, uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak ise 1 Ocak 1999 tarihinde çalışmaya başlamış olsun. Bu kadın 2 yıllık sürenin tamamını borçlanabilir. Emekliliğinde dikkate alınan uzun vadeli sigorta kollarına tabi başlangıç tarihi de 1 Ocak 1999’dan 1 Ocak 1997 tarihine çekilir.
EYT düzenlemesi dolayısıyla 8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayanların emekliliğinde yaş şartı kaldırıldığı için örneğimizdeki kadının erken emeklilik hakkı olmaz. Buna karşılık, aynı kadının sigorta başlangıç tarihi 1 Ocak 2000 olsa, doğum borçlanması ile sigorta başlangıcını 1 Ocak 1998 tarihine çekeceği için 58 yaşını beklemek yerine 5975 prim günü varsa hemen emekli olmasını sağlayabilir. EYT düzenlemesi sonrası staj sigortası bulunanların doğum borçlanmasıyla erken emekli olma imkânının oldukça daraldığını söylemek gerekir.
Siz sigortalı çalışmaya 2011 yılında başladığınız için doğum borçlanması ile erken emekli olamazsınız. Altı yılın tamamını borçlanma hakkınız görünmüyor. Sadece çocukların doğumundan itibaren 2 yaşını tamamlayıncaya kadar çalışmadığınız süreler için borçlanma yapabilirsiniz. Bu şekilde yapacağınız borçlanmalar sadece eksik prim günlerinizi tamamlamanızı sağlar.
İŞSİZLİK MAAŞINI EKSİK ALAN TEKRAR İŞSİZ KALDIĞINDA KALANINI ALABİLİR Mİ?
Son iş yerimde işin tamamlanması ve bitmesi nedeniyle işsiz kaldım. İşsizlik maaşına başvurdum ve maaşım bağlandı. Yeni bir işe başladığımda, işsizlik maaşım kesilecek. Ancak yeni işe başladıktan 1-2 ay sonra, örneğin deneme süresi bitince tekrar işsiz kalırsam işsizlik maaşına tekrar başvurabilir miyim? Başvurursam alma hakkım var mıdır? Şu anda 2 aylık, düşük ücretli bir iş teklifi aldım ve kabul edip etmemeyi düşünüyorum. (Serkan D.)
Başvurabilirsiniz ve yeniden işsizlik maaşı alabilirsiniz. Kanuna göre, işsizlik maaşı alabilmek için kişinin kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması gerekir. Ancak, sizin durumunuzdaki bir kişi kendi kusuru nedeniyle işsiz kalsa bile işsizlik ödeneğinin kalan kısmını alabilir.
Örneğin 10 ay işsizlik maaşı alma hakkınız var diyelim. İki ay işsizlik maaşı aldıktan sonra bir işe başlayınca işsizlik maaşınız kesildi. İşsizlik maaşından yararlanmak için gerekli şartları yerine getiremeden tekrar işsiz kalmanız halinde, kalan 8 aylık işsizlik maaşını alabilirsiniz. Normalde kendi isteğinizle ayrılmanız halinde işsizlik maaşı alamaz iken sizin ödeneğiniz yarım kaldığı için her durumda işsizlik maaşı alırsınız. Burada bir ayrıntı var. Alacağınız işsizlik maaşı ilk bağlanan işsizlik ödeneği tutarında olur, son ücretiniz dikkate alınmaz.
Diyelim ki yeni işinizde çalışmaya devam ettiniz ve 6 ay işsizlik ödeneği almaya hak kazandınız. Bu kez sadece kendi istek ve kusurunuz dışında işsiz kaldığınızda ve yeni hak sahipliğinden doğan süre kadar, yani 6 ay süreyle işsizlik maaşı alabilirsiniz.
EKSİK PRİM GÜNÜYLE BAĞLANAN EMEKLİ AYLIĞI SONRADAN DÜZELTİLEBİLİR Mİ?
1993-1994 yıllarında askerliğimi 12 ay yedek subay ve 5 ay teğmen rütbesi ile toplam 17 ay olarak yaptım. 2015 yılında emekli oldum. Emekli Sandığı’nda olan primlerimin şu andaki SSK yaşlılık aylığıma ilave edilmediğini fark ettim. SGK’ya bu konuda başvuru yapabilir miyim? Geçmiş dönem birikmiş maaş ve yeni dönem için maaş zammı alabilir miyim? (M. Murat O.)
Farklı statülerde geçen hizmetlerin birleştirilmesi için geçmişte dilekçe vermek gerekiyordu. Ancak, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) uzun süredir hizmet birleştirme işlemini başvuru yapılmaksızın kendiliğinden gerçekleştiriyor.
Hizmetlerinizin birleştirilmesinin gözden kaçtığını düşünüyorsanız bulunduğunuz ilin sosyal güvenlik müdürlüğüne başvurarak hizmet birleştirmesi yapılmasını isteyebilirsiniz. Gerçekten askerlik süreniz daha önce hesaba katılmadı ise birleştirme sonrası emekli aylığınız yeniden hesaplanır. Geçmiş yıllara ait farklar ise faizsiz ödenir.
