Enis Berberoğlu için nasıl bir yol izlenecek?
Yasama, yürütme ve yargının, ilk kez karşılaştıkları Enis Berberoğlu durumuna nasıl bir formül bulacağı tartışma konusu oldu. Meclis kulislerine yansıyan formüller arasında, Berberoğlu'nun önce resmen milletvekili yapılması, ardından da aynı davada yeniden yargılanması için dokunulmazlığının kaldırılması" öne çıkıyor. Habertürk'ten Saliha Çolak'ın haberi...
Türk siyaset tarihinde ilk kez karşılaşılan sorun, CHP milletvekili olarak görev yaptığı dönemde, Berberoğlu hakkında dokunulmazlığın kaldırılmasıyla yargılanmasının yolunun açılmasıyla başladı.
Kobani olayları nedeniyle HDP milletvekillerinin yargı önüne çıkarılabilmesi için Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2016’da yaptığı "anayasayı değiştirelim" çağrısına, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu olumlu yanıt vermiş, ilk kez anayasaya konulan bir madde ile, o ana kadar Meclis'te bulunan tüm fezlekelerle ilgili olarak dokunulmazlıklar bir kereliğine kaldırılmıştı.
CHP’nin değişikliği referandum aralığında kalmaması için verdiği destek bu değişiklikte belirleyici olmuştu. O dosyalar arasında MİT TIR'ları davasına ilişkin dosyası bulunan Berberoğlu 2017’de tutuklanınca CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu Ankara’dan İstanbul’a "adalet yürüyüşü" başlatmış 420 kilometrelik yolu 25 günde Berberoğlu’nun tutuklu olduğu Maltepe Cezaevi’nde tamamlamıştı.
Berberoğlu, "devletin güvenliği açısından gizli kalması gereken bilgileri yayınladığı" gerekçesiyle 5 yıl hapis cezası aldıktan sonra 2018’de tahliye edildi.
Berberoğlu yeniden milletvekili seçildiği için yeniden milletvekili dokunulmazlığı kazandığı gerekçesiyle "yargılama sürecinin durdurulması" talep edildi ancak Yargıtay aşaması da dahil yargıda bu talep karşılık görmedi. Bir dönem önce verilen dokunulmazlığı kaldırma kararı üzerinden yargılanmasına devam edildi. Bu nedenle milletvekili olmasına rağmen iki HDP milletvekiliyle ilgili kesinleşen mahkeme kararıyla birlikte Berberoğlu hakkındaki mahkumiyet kararı da TBMM Genel Kurulu’na sunuldu.
Bu sırada CHP’den gelen, "Anayasa Mahkemesi’nde bireysel başvurusu var, bunun sonucu beklenmeli. AYM hak ihlali kararı verirse milletvekilliği nasıl iade edilecek" gerekçesiyle itiraz etti. Ancak Meclis Başkanı Mustafa Şentop, Berberoğlu’nun "yeniden dokunulmazlık kazandığı, Yargıtay’ın dokunulmazlık konusunda üçüncü bir yol açtığı ve içtihat yarattığı" görüşünü dile getirse de Meclis Başkanı olarak, kesinleşmiş mahkeme kararını genel kurulda okutmak dışında bir yolu olmadığını belirterek kararı Genel Kurul'da okuttu. Böylece üç milletvekilinin oylamaya gerek kalmadan milletvekilliği düştü.
ÜÇÜNCÜ YOL SORUNU NEDEN KAYNAKLANDI?
Meclis'e sunulan bir fezlekeden dolayı dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili hakkında yargılama, yeniden milletvekili seçildiğinde duruyor ya da Anayasa’nın terör suçlarını düzenleyen 14. maddesindeki suçlar bakımından dokunulmazlığın kaldırılmasın gerek kalmadan yargılama yapılabiliyordu.
Anayasa değişikliğiyle mevcut dosyalarda topluca dokunulmazlıkları kaldırılan milletvekillerinden bazıları bir sonraki dönem milletvekili seçildiğinde mahkemeler farklı kararlar verdi. Bazı mahkemeler yargılamaya devam etti, bazıları yeniden yargılamaya devam etmek için Meclis'e fezleke gönderdi. Uygulama birliği sağlanamazken Berberoğlu kararı bu noktada en çok tartışılan karar oldu.
VEKİL OLMAYAN BİRİ HAKKINDA FEZLEKE HAZIRLANDI
Anayasa Mahkemesi, Berberoğlu davasında hak ihlali kararı verince önce yerel mahkeme kararında direndi, ardından Yüksek Mahkeme ikinci kararında hem yargı hem yasamaya işaret kararın gereğinin yerine getirilmesi gerektiğini vurguladı. Bunun üzerine İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi, Berberoğlu davasında infazın durdurulmasın, yargılamanın yeniden yapılmasına karar verdi. Bunun için de dokunulmazlığın kaldırılması talebiyle fezleke hazırladı. Böylece ilk kez "resmen" milletvekili olmayan biri hakkında "dokunulmazlığının kaldırılması" istemiyle fezleke hazırlanmış oldu.
ASLINDA VEKİL
AK Parti’nin hukukçu kurmayları bu tablo "ilk kez" ortaya çıksa da "gariplik olmadığı" görüşünde. Zira öne çıkan görüş, yerel mahkemenin infazın durdurulması ve yeniden yargılama kararıyla birlikte Berberoğlu’nun "artık vekil" olduğu yolunda. Ancak Meclis'te milletvekilliği düşürülen bir milletvekilinin yeniden milletvekili olabilmesi için mevzuatta bir yol öngörülmüyor.
Peki milletvekilliği Meclis'te nasıl geri verilecek ve dokunulmazlık fezlekesi mecliste nasıl görüşülecek? Bu sorunun yanıtı da bir "zamanlamaya" işaret ediyor.
İDAREDE PARALELLİK
İdari hukukunda eğer açık bir yol öngörülmemişse, bir işlem nasıl gerçekleştiyse ortadan kalkmasının da aynı yolla olacağını öngören paralellik ilkesine işaret ediliyor. Bu formül, yazılı olmasa da Berberoğlu için açılacak yolu çiziyor.
Milletvekilliğinin yeniden kazanılması için düşme sırasında izlenecek yolun izlenmesi gerektiğine işaret ediliyor. Meclis Başkanı Mustafa Şentop ve AK Parti Grup Başkanvekili Bülent Turan da, "mahkemenin kesin kararının Genel Kurul'da okunmasıyla ancak milletvekilliğinin düştüğüne, benzer bir işlem yapılmadan vekil olamayacağına" işaret ettiler. Bu nedenle Adalet Bakanlığı’na gönderilen Berberoğlu hakkındaki yerel mahkemenin kararı Meclis’e ulaştığında Genel Kurul’da okunması, böylece ilk kez bu yolla bir milletvekilinin yeniden milletvekilliğini kazanması bekleniyor.
SONRA DOKUNULMAZLIK
Özlük hakları açısından şu anda da sorun olmadığı, ancak yasama çalışmasına katılabilmesi için bu işlemin gerekli olduğu vurgulanıyor.
eki dokunulmazlığı kaldırılacak mı?
Yeniden yargılama yapılabilmesi için yeniden fezlekesinin Karma Komisyona gönderilmesi, kaldırma kararı verilirse Genel Kurul'da oylanması gerekecek. Oylamada, katılanların salt çoğunluğuyla karar verileceği için, iktidar kanadının oylarıyla, Berberoğlu’nun dokunulmazlığının kaldırılması ve yeniden yargılanmasının başlanması bekleniyor.
