8 soruda EYT teklifi
Emeklilikte yaşa takılanlara ilişkin kanun teklifi TBMM'ye sunuldu. Teklif yasalaştığında EYT'lilerin bir kısmı hemen emekli olabilecek. Peki EYT kapsamında yer alan kişilerden kimler hemen emekli olacak, şimdi emekli olamayanlar ne kadar bekleyecek? Kısmi emeklilik uygulaması nasıl olacak? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç yazdı
Milyonların beklediği EYT yasa teklifi perşembe günü TBMM Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülmeye başlanacak. Teklifin gelecek hafta Salı ya da Çarşamba günü Genel Kurul’da görüşülerek yasalaşması bekleniyor. EYT teklifi ile ilgili merak edilen soruları sekiz başlıkta topladık.
1- Teklif yasalaştığında kimler hemen emekli olacak?
Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 ve daha önce başlayan SSK’lılardan 5000 – 5975 arasında değişen prim gününü ve kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini tamamlayanlar yasa yürürlüğe girdiğinde hemen emekli olabilecek.
Emekli Sandığı ve BAĞ-KUR’a tabi olanlardan kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 prim gününü tamamlayanlar da yasa çıktığında emekliliğe hak kazanacak.
2- EYT’li SSK’lılar kaç prim gününe tabi olduklarını nasıl öğrenebilir?
E-Devlet’e girerek “Ne zaman emekli olurum?” diye sorgulama yapıldığında kaç prim gününe tabi olunduğu görülebiliyor. Ayrıca, aşağıdaki tabloya bakarak da sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre emeklilik için tabi olduğunuz prim gününü görebilirsiniz.
3- EYT teklifi ile emekli olabilecek kişi sayısı kaçtır?
Hemen emekli olabilecek kişi sayısı 2.2 milyonu buluyor. Bunların 1.7 milyonu SSK’lı, 89 bini BAĞ-KUR’lu, 496 bini de Emekli Sandığı iştirakçilerinden oluşuyor. EYT kapsamındaki toplam kişi sayısı ise 3,5 milyonu SSK, 619 bini BAĞ-KUR, 669 bini Emekli Sandığı iştirakçisi olmak üzere 4.8 milyon kişiden oluşuyor. Kamu çalışanlarında emeklilik başvurusu yapacakların sayısının 100 bin dolayında kalması bekleniyor.
4- EYT düzenlemesinden yararlanarak yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için işten ayrılma süreci nasıl işleyecek?
Mevcut uygulama aynen devam edecek. Buna göre, SSK kapsamında çalışanların aylık bağlanmadan önce çalıştığı işten ayrılması gerekecek.
BAĞ-KUR kapsamında çalışanlar ise emekli aylıkları kesilmeksizin ve hiçbir prim ödemeksizin faaliyetini devam ettirebilecek.
Emekli Sandığı’na tabi olup halen görevde olanların görevlerinden ilişikleri kesilecek.
5- EYT’liler kısmi emeklilikte 8 Eylül 1999 tarihindeki koşullara mı, 9 Eylül 1999 tarihindeki koşullara mı tabi olacak?
9 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 Sayılı Kanun ile getirilen kısmi emeklilik koşullarına tabi olacaklar.
3600 prim gününü tamamlayan SSK’lılardan kadınlar 58, erkekler 60 yaşında kısmi emeklilik hakkından yararlanabilecek.
BAĞ – KUR’lular 5400 günü ile 56 – 58 yaşında, Emekli Sandığı iştirakçileri ise 3600 gün ile kadın – erkek 60 yaşında kısmi emeklilikten yararlanarak emekli olabilecek.
6- Sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 ve sonrası olduğu halde EYT’den yararlanmak için yapılan borçlanmalar geçerli kabul edilecek mi?
Evet. Sigorta başlangıcı 9 Eylül 1999 ve sonrasında olanlar, aşağıda yer alan sigortalı çalışmaya başlamadan önceki süreleri borçlandıkları takdirde, sigorta başlangıç tarihleri borçlandıkları gün kadar öne çekilir. Borçlanma süreleri sigorta başlangıcını 8 Eylül 1999 tarihine çekmeye yeterli olanlar sonradan EYT kapsamına girerek emekli olabilecekler.
Sigorta başlangıcını öne çekme hakkı veren borçlanma süreleri şöyle:
- Staj sigortası ile uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışma tarihi arasında doğan çocuklar için her bir çocukta 2 yıla kadar olan (Toplam 3 çocuğa kadar) sürelerin tamamı.
- Er veya erbaş olarak silâh altında veya yedek subay, yedek astsubay okulunda geçen süreler,
- Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğrenim süreler,
- Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri,
- Hekimlerin fahrî asistanlıkta geçen süreler,
- Sigortalı olmaksızın, 8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanların, yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmı.
7- Borçlanma yaptığı halde kademeli prim günü dolayısıyla emekli olamayacak kişiler, eksik günleri için yeniden borçlanma yapabilir mi?
EYT’liler borçlanma maliyetindeki yüzde 55’lik artıştan etkilenmemek için yıl başından önce borçlanma başvurusu yaparken, prim günlerini 5000 güne tamamlayacak şekilde eksik gün hesabı yaptılar. Örneğin 4700 prim günü olan bir vatandaş, 540 gün askerlik borçlanması yapma hakkı olduğu halde 300 günlük borçlanma yaptı. Teklifte kademeli prim günü uygulaması nedeniyle 5750 prim günü ile emekli olabileceğini öğrenen vatandaş, kalan 8 aylık askerlik süresini de borçlanabilir. Ancak, yıl başından önce yaptığı başvuruda günlük 69 TL prim öderken, şimdi günlük 107 TL prim ödemek zorunda kalacak.
İlave borçlanma sonrasında kalan eksik günlerini ise çalışarak tamamlayacak.
8- Çalışmaya devam eden emekli EYT’liler için 5 puanlık prim indirimi nasıl uygulanacak?
Emekli olduktan sonra on gün içinde tekrar aynı işyerinde çalışmaya devam eden EYT’liler için sosyal güvenlik destek primi işveren payında 5 puanlık kısım Hazine'ce karşılanacak. Emekli olduktan sonra farklı işyerinde çalışan EYT’liler için prim indirimi yapılmayacak.
