Fosfat nedir, nerelerde kullanılır ve özellikleri neler? Fosfat Türkiye'de nereden çıkarılır?
Fosforik asit tuzu olarak da bilinen fosfat, kil tortularından elde edilen inorganik bir mineral olarak karşımıza çıkmaktadır. Fosfatın ana maddesi olan fosforun atom numarası 15'tir. Fosfat, organik maddelerin milyonlarca yıl okyanus tabanında birikmesiyle oluşur. İşte, detaylar.
Dört oksijen atomuna bağlı olarak bir fosfor atomundan oluşan bu inorganik bileşik, DNA ve RNA sentezi ve enerji üretimi başta olmak üzere biyolojik sürecin hayati yapı taşlarından biridir. Ayrıca pek çok endüstriyel uygulamalarda da kullanılmaktadır. Fosfat nedir? Nerelerde kullanılır? Türkiye’de nereden çıkarılır? Fosfat madeni kullanım alanları nelerdir? Nerede kullanılır ve fosfat madeni ne işe yarar? İşte, detaylar.
Fosfat Nedir?
Fosfat, fosfor içeren bir asit formu olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsan vücudunda kemiklerde ve dişlerde bulunur. Pek çok doğal çeşide sahip olan fosfat, gübre olarak da kullanılmaktadır. Fosfor alamayan hastalar için takviye olarak fosfat kullanımına gidilir. Fosfat gübreleri bitkilerin genel sağlığını iyileştirmek için oldukça yaygın kullanılmaktadır. Piyasa da fosfat gübreleri çeşitlilik göstermektedir ancak en yaygın olanı kaya fosfatıdır.
Fosfat Nerelerde Kullanılır?
Fosfatın nerelerde hangi amaçlar için kullanıldığı merak edilen konuların başında gelmektedir. Öncelikli olarak fosfat elementinin doğal yaşam formunun korunması bakımından çok önemli bir kaynak olduğunu bilmeniz gerekir. İnsan, bitki ve hayvan beslenmesinde fosforun yerini hiçbir şey tutamaz. Ayrıca modern yaşamdaki birçok ürünün parçasıdır. Fosfatın oluşum süreci milyonlarca yıla dağılmaktadır. Milyonlarca yıl boyunca organik maddenin birikmesiyle oluşan tortul bir kayadır. Fosfat; endüstriyel alanda, deri işlemede, diş macununda, boya ve kaplamalarda, elektrikli araçlarda, gıda ürünlerinin raf ömrünü uzatmak için, gübre olarak birçok alanda kullanılmaktadır.
Fosfat Türkiye'de Nereden Çıkarılır?
Ülkemizdeki en zengin fosfat yatakları Mazıdağı (Mardin), Adıyaman, Bingöl ve Bitlis’te bulunmaktadır. Üretim tüketimi karşılamadığı için Fas, Tunus ve Cezayir gibi ülkelerden ithal ederiz. Ülkemizde üretilen ve ithal edilen fosfatın büyük bölümü gübre sanayisinde kullanılmaktadır.
Fosfat Madeni Kullanım Alanları
Fosfat madeni kullanım alanları farklılık göstermektedir. Hayvan yemi üretimi başta olmak üzere pek çok endüstriyel uygulamada kullanılmaktadır. İşte, fosfatın kullanım alanları:
Fosfat Nerede Kullanılır?
Fosforun doğal formlarından biri olarak karşımıza çıkan fosfat, pek çok alanda kullanılmaktadır. Fosforik asidi oluşturan katyon kökü, fosfor olarak isimlendirilmektedir. Başlıca kullanım alanları tarım ve sanayidir. Gıda endüstrisinde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Fosfat; süt ürünleri, içecekler, et, unlu mamullerde doku geliştirmek için kullanılır. Diğer kullanımları ticari fırıncılıktır. Kek, krep, ekmek ve donutların maya maddesi olarak tercih edilmektedir. Peynir üretiminde de sıklıkla kullanılır. Bunun yanı sıra et ve süt ürünlerinin raf ömrünü uzatır. İçeriğinde azot, fosfor ve potasyum bulunan NPK gübreleri, sağlıklı bitki gelişimi için tercih edilir. Lityum demir fosfat pillerinin üretiminde kullanılan mono amonyum fosfatın (MAP) imalatında kullanılmaktadır. Fosfat esterlerin kullanımı, yangına dayanıklılık özelliklerinin keşfedilmesiyle birlikte artış göstermiştir. Fosfat esterleri; tekstil ve deride, çamaşır deterjanlarında, yüzey temizleyicilerde, kâğıdın mürekkepten arındırılmasında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Fosfat Madeni Ne İşe Yarar?
Fosfatlar; organik, yarı-organik ve mineral fosfatlar olarak isimlendirilmektedir. Doğada çok sayıda çeşidi bulunmaktadır. Fosfat doğada hiçbir zaman serbest halde bulunmaz; asidin tuzu ve esterleri şeklinde yer alır. Fosfat madenleri; gübrede, deterjanlarda, ilaç ve kimya sanayilerinde kullanılmaktadır.
