Günlük rutininiz bağımlılığa dönüşmüş olabilir! Kahve ve çay alışkanlığınızın nedeni nedir?
Sabahları gözünüzü açar açmaz kahve makinesine mi yöneliyorsunuz? Çay ve kahve, günün temposunu yakalamak için tercih ettiğiniz bir keyif aracı olabilir. Ancak bu alışkanlık, düşündüğünüzden daha derin bir bağımlılığa işaret ediyor olabilir. İşte detaylar!
Kahve veya çay olmadan güne başlamak sizin için imkânsız mı? Günün ritmini belirleyen bu içecekler, hayatınızın keyifli bir parçası olmanın ötesinde, fark etmeden bağımlılığa dönüşmüş olabilir. Keyif almakla bağımlılık arasında ince bir çizgi var; siz bu çizgide nerede duruyorsunuz?
DÜNYANIN EN POPÜLER İÇECEĞİ
İstatistikler insanların yüzde 70-80'inin her gün kafein tükettiğini göstermektedir. Birçok insanın kafeinle ilgili olarak aklına gelen ilk şey kahve olsa da, ister inanın ister inanmayın, çay aslında sudan sonra dünyanın en popüler içeceğidir ve birçok formunda kafein de içerir.
Günün ilk, ikinci ya da yedinci fincan kahvesini/çayını içtiğinizde, kafein mideye girer ve kan dolaşımına karışır. Kafein ilginç bir moleküldür çünkü hem suda hem de yağda çözünür, yani kan-beyin bariyerini geçebilir ve beynimizi doğrudan etkileyebilir.
Aynı zamanda damarlarımızda, kanımızda ve hücresel zarlarımızda dolaşabilir. Kafeinin bağımlılık yapıcı doğası burada başlar.
"ADENOZİN" MOLEKÜLÜNE ÇOK BENZİYOR!
Kafein, beynimizde bulunan ve adenozin adı verilen başka bir moleküle çok benzer, ancak çok farklı işlevleri vardır. Adenozin uygun reseptörüne yerleşir ve hücresel solunumun bir ürünü olarak vücutta yorgunluk hissi yaratır.
Ancak, kafein yapısal olarak adenozine o kadar benzer ki, bu beyin reseptörlerine kayarak adenozinin bağlanmasını etkili bir şekilde engelleyebilir. Önümüzdeki birkaç saat boyunca, kafeinin "etkisi geçmeden" önce, bir uyanıklık hissi ve daha fazla odaklanma yaşayacaksınız, ancak hikaye burada bitmiyor.
ASLINDA VÜCUDUNUZ DOĞAL UYARICILARLA DOLU
Vücut doğal uyarıcılarla doludur, ancak bunları devreye sokmak ve kontrol etmek zor olabilir. Bununla birlikte, vücudun adenozin reseptörleri kafein molekülleri tarafından bloke edildiğinde, dopamin daha etkili bir şekilde çalışır ve bize ekstra bir enerji sarsıntısı verir.
İkinci olarak, kan dolaşımında reseptörlerine yapışmayan çok fazla adenozin olduğunda, vücut aşırı yorgunluk olması gerektiğini düşünerek kandırılır, bu nedenle enerji seviyelerimize bir başka destek olan adrenalini serbest bırakır.
SÜREKLİ KAFEİNİN YARATTIĞI SORUNLAR
Vücudumuz üzerindeki uzun vadeli etkilerini düşünmeden kahve ve çay içebiliriz, çünkü çoğu insan günlük bir doz, kademeli bir azalma yaşar ve herhangi bir soruyu gündeme getirecek önemli bir yan etki yaşamaz.
Ancak günde üç fincan içen biri aniden kafeini kesmeye karar verirse, yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması bir günden az sürecektir. Zihinsel olarak bulanık hissedersiniz, uyanıklığınız istediğinizden biraz daha az olur ve hatta kaslarınız biraz ağrıyabilir.
BEYİN KİMYANIZ DEĞİŞİYOR!
Kafeinin bu geri tepmesinin nedeni, uzun süre kafeine maruz kaldıktan sonra beyin kimyanızın gerçekten değişmesidir. Diğer pek çok ilaç gibi, vücudunuz bu kimyasalın varlığına alışacak ve uyum sağlamayı öğrenecektir.
Kafein söz konusu olduğunda, vücut daha fazla adenozin reseptörü geliştirecektir, yani bunları etkili bir şekilde bloke etmek ve vücudunuzda bu enerjik artışı yaratmak için giderek daha büyük ve tutarlı miktarlarda kafein gerekecektir.
Vücudumuz düzenliliği ve kademeli değişiklikleri sever, bu nedenle kafein günlük rutinden aniden çıkarıldığında, çok fazla adenozin reseptörü ve çok az norepinefrin reseptörü olduğu için kaos hüküm sürer.
Reseptörlerin normal dengesine dönen bir vücut kimyası geri dönüşü meydana gelir ve kafein yoksunluğunun yan etkileri burada ortaya çıkar. Kafeini bıraktıktan sonraki iki hafta içinde vücut bu değişiklikleri yapar ve siz de normale dönebilirsiniz.
DİKKATLİ OLMAKTA FAYDA VAR
Kahvenin oldukça asidik olduğunu ve beyin kimyasını kalıcı olarak değiştirmenin tehlikeli olabileceğini unutmayın, bu nedenle alımınız açısından ılımlı olmaya çalışın. Ülser, lekeli dişler, sinirlilik, kalp sorunları ve diğer ciddi sağlık faktörleri kafeinli içeceklerin uzun süreli kullanımından etkilenebilir, bu nedenle dikkatli olmakta fayda var.
Kaynak: Science ABC
