Kepek probleminin çözüm yolları nelerdir?
Kepek, insanlığın yaklaşık yarısını etkileyen yaygın bir sorun olup, ilk örnekleri 125 milyon yıllık dinozor fosillerine dayanır. 2018'de keşfedilen Microraptor fosillerinde tarihin ilk kepek izleri tespit edilmiştir. Bilim insanları, kepekle mücadelede yeni formüller geliştirmeye devam etmektedir. Peki, kesin çözüme ulaşılabilecek mi? Detaylar haberimizde...
Saçlarımızda oluşan kepekler, bizi sürekli rahatsız eden, hayatın her anında dikkatimizi ve keyfimizi kaçıran bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Geçmişten bugüne yapılan araştırmalarda kesin sonuçlara ulaşılamamış olsa da, bilim insanları kesin bir çözüm için çalışmalarını sürdürmektedir. Kepekten kurtulmak mümkün mü? Bilim insanlarının görüşleri neler?
TARİHİN İLK KEPEK ÖRNEKLERİ NE ZAMAN KEŞFEDİLDİ?
Günümüzde Çin sınırlarında kalan bir bölgede yaşayan Microraptor türü (karga boyutlarında ve havada süzülebilen) bir dinozordan arta kalan fosillerde tarihin ilk kepek örnekleri 2018 yılında keşfedildi.
MALASSEZIA MANTARI NEDİR?
Bebekliğimizden itibaren saç derimizi mesken edinen Malassezia türü mantarlar cildimizdeki protein ve yağlar ile beslenir. Bu mantarların özellikle kafa derimizi tercih etmesinin sebebi ise saç köklerimizin yer aldığı foliküllerde yağlı sebum salgısının bol miktarda bulunmasıdır.
MALASSEZIA MANTARI VÜCUTTA NE İŞE YARAR?
Malassezia mantarları ürettikleri lipaz enzimleri ile sebumdaki yağları parçalar. Ancak sadece düzgün yapıdaki doymuş yağ asitlerini tüketebildikleri için fazladan karbon bağları yüzünden bükülmüş yapıdaki doymamış yağ asitlerini atık olarak bırakırlar. İnsanların bir kısmında, kafa derisine saplanan bu yağ artıkları vücudun savunma mekanizmasını harekete geçirir.
EPİDERMİST HÜCRE
Normal şartlar altında, derimizin en üst katmanı olan epidermisteki kuru ve görece sert ölü hücreler yaklaşık bir aylık süreçte alttan gelen daha yeni hücrelerin etkisiyle ciltten uzaklaştırılır. Olağan süreçte bu dökülen parçalar gözle görülemeyecek kadar küçüktür. Ancak mantar artıkları yüzünden savunma mekanizması devreye girdiğinde bu döngü hızlanarak bir haftaya kadar düşebilir. Bu hızda üst derideki hücreler, tek tek dökülecekleri koşullar oluşmadığı için, yüzlerce hücrelik kitleler hâlinde gözle görülebilecek boyuttaki kepek tanelerini meydana getirir.
KEPEK MİKTARI NASIL ŞEKİLLENİR?
Kepek oluşturan bünyelerde üretilen kepek miktarı zamanla değişen hormonal aktiviteye bağlı olarak şekilleniyor. Çünkü hormonların etkisiyle kafa derisindeki sebum miktarı değişebiliyor. Malassezia mantarları tüm insanlarda bulunmasına rağmen neden sadece bazı insanlarda kepek oluştuğu ise henüz kesin olarak bilinmiyor.
ŞAMPUANLAR İŞE YARIYOR MU?
Bilim insanları kepek sorununa çözüm sunmak için mantarların insan bağışıklık sistemi ile iletişimde kullandıkları oksilipin adlı kimyasalı baskılayacak formüller üzerinde duruyor. Şimdilik, mantar aktivitesini azaltan şampuan gibi bakım ürünleri kepekle mücadelede yeterince etkin diyebiliriz.
KEPEK CİDDİ BİR SAĞLIK SORUNU MU?
Bazı bilim insanları da bulaşıcı olmayan ve ciddi bir sağlık sorunu olarak değerlendirilmeyen kepekleri üreten mantarların, cildimizi daha yüksek tehlike potansiyeli bulunan Staphylococcus aureus gibi bakterilerden koruduğunu düşünüyor. 2016 yılında yayımlanan bir çalışmada ise kafa derisindeki iki mikroorganizma türünün de kepek oluşumunda etkin olduğu öne sürülüyor.
KAYNAK: TÜBİTAK
