Öğrencilerin en büyük sorunlarından biri: Derslerde neden uykumuz gelir?
İnsanlar olarak çoğu zaman uyku hissine meydan okuruz ve dikkat gerektiğinde uyanık kalırız, ancak aynı zamanda sıkıcı durumlarda da kaçınılmaz bir uyku arzusu yaşarız. Dersler de aynı şekilde hissettirebilir. Peki neden ders dinlerken uykumuz gelir? İşte cevabı!
Uykunun bilişsel ve duygusal faktörlerle düzenlenmesini yöneten beyin mekanizmaları tam olarak anlaşılmamıştır. Bilim insanları ise uykuya ihtiyacımız olduğunu biliyor ancak nedenini tam olarak bilmiyorlar. Özellikle ders esnasında gelen uyku isteğinin nedeni araştırılan konular arasında. İşte, ders esnasında uykumuzun gelmesinin nedeni...
UYKU BASKISI
Bir kişi veya hayvan ne kadar uzun süre uyanık kalırsa, uyku dürtüsü o kadar güçlü olur. Buna uyku baskısı denir. Önceki çalışmalar adenozinin uyku basıncını tetiklediğini gösteriyordu. Kimyasal, uyanık olunan saatlerde beyinde birikiyor ve sonunda uyku sırasında ortaya çıkan benzersiz beyin aktivitesi modellerinin uyarılmasına yardımcı oluyor.
DERS ESNASINDA NEDEN UYKUMUZ GELİR?
Geçtiğimiz yıl sonuçları yayımlanan bir araştırmada, beynimizin ödül sisteminin bir parçası olan nükleus akumbens (NAcc) adlı bölgenin aynı zamanda uykuyu tetiklediği keşfedildi.
Bu yeni bilgi ders dinlemek, yolculuk yapmak gibi uyaran miktarının düşük olduğu yani sıkıcı olabilen durumlarda neden uykumuzun geldiğini açıklamamıza olanak sağlıyor.
NEDENİ "ADENOZİN"
Normal şartlarda, uyanık olduğumuz saatler boyunca beynimizdeki adenozin molekülü miktarı artar ve uyku yolaklarını harekete geçirir. Adenozin almaçlarından A2A’nın NAcc bölgesinde yoğun olarak bulunması, bilim insanlarına bu bölgenin adenozin yığılmasına gerek kalmadan beyni yavaş dalga uykusuna sürüklediğini düşündürdü.
Kahve ve çay aracılığıyla alınan kafein molekülleri, A2A reseptörlerini engelleyerek uyanık kalmaya yardımcı uyaran görevi görebilir. Işıklandırmanın iyi olmadığı dersliklerde uykumuzun gelmesinin tetikleyicisi ise güneş ışığı bileşenlerinden mavi ışığın eksik olmasıdır.
Beynimizde uyku-uyanıklık döngüsünü yöneten üst kiyazmatik çekirdek (SCN), gözdeki retinadan aldığı mavi ışık sinyalleriyle vücudumuzu uyanık tutar. Ortamdaki mavi ışık miktarı azaldıkça SCN, vücudu uyku periyoduna yönlendirmeye başlar.
Kaynak: Tübitak
