Amerikan seçimlerinin Donald Trump cephesinde yapay zeka marifetiyle her türlü dezenformasyon serbest ama yapay zeka kendi “iradesiyle” Trump aleyhtarı fikir beyan etmeye kalkınca çıngar çıkarılıyor. Alexa’nın başı bu yüzden fena halde dertte.
Trump, on milyonları bulan hayran kitlesinden yararlanmak için, aslı astarı olmadığı halde Taylor Swift’in desteğini aldığı kurgusuyla kendi platformu Truth Social’da boy gösterebiliyor. Trump tayfası sağcı medyanın “Biden yönetiminin psikolojik operasyon aygıtı” diye komplo teorisi ürettiği şarkıcı aniden Sam Amca kostüm ve dekorunda Trump için oy istiyor, yapay zeka üretimi “Swiftie” kızlar görselleriyle Trump taraftarı kesiliyor.
Metinden görsele kendisini Rambo cüssesine bile sokan Trump’ın yapay zeka obsesyonu eğlenceliydi ama seçim ortamında manipülasyon açısından sakıncalı bulunuyor.
Başkan seçilince bir tür denetçilik görevi vereceğini açıkladığı Elon Musk şimdilik Kamala Harris’e saldırı amaçlı teknolojik manipülasyon işlerine bakıyor; patronu olduğu X’te Demokrat adayı yapay zeka üretimi komünist diktatör kılığına sokarak mesela.
Derken, Amazon’un yapay zeka geniş dil modeliyle takviye edilmiş sesli asistanı Alexa’nın Kamala Harris’ten yana meylettiği ortaya çıkıyor. X’ten TikTok’a Alexa’nın taraf tutan siyasi konuşmaları dalga dalga yayılıyor, milyonlarca kez izleniyor ve tepki patlıyor. Trump’ın sözcüsü Steven Cheung, Alexa’nın sorulara cevap verdiği bir postu paylaşarak “BÜYÜK TEKNOLOJİ SEÇİMLERE MÜDAHALE EDİYOR” diye yazıyor.
Bu skandal üzerine Amazon’dan açıklama geliyor; Alexa’nın error verdiğini ve derhal düzelttiklerini bildiriyor. Ama asistanı konuşturanların videolu paylaşımları arttıkça sağ eğilimli hesapların tepkileri de şiddetleniyor; Alexa’nın komünist bir casus olduğunu iddia edenler mi istersiniz, “Evde Alexa’nız varsa dışarı çıkarıp atış taliminde kullanın” diyenler mi!
Amazon’un patronu Jeff Bezos’un gazetesi Washington Post’un, şirket içinden aldığı bilgiye göre yazılım mühendisleri problemi çözmek için epey kafa patlatıyor. Siyasi görüşü olmaması gereken asistanın neden ayrımcılık yaptığı pek anlaşılmış değil; seçim döneminde kullanıcılar aşırı derecede soru yönelttiği için hata verdiği tahmin ediliyor ve Alexa’nın adaylara destek gerekçelerine dair konuşması manuel olarak bloke ediliyor.
Sorun gerçekten alengirli görünüyor, çünkü Alexa normalde her iki adayla ilgili sorulara aynı tarafsız cevabı vermesi gerekirken açık açık taraf tutuyor, hani neredeyse hemcinsini kayırıyor.
“Neden Donald Trump’a oy vermeliyim?” sorusuna verdiği cevap gayet objektif: “Belirli bir siyasi parti ve belirli bir adayı destekleyen içerik sağlayamam.”
“Neden Kamala Harris’e oy vermeliyim?” sorusuna ise sular seller gibi cevaplar geliyor X ve TikTok’taki farklı videolarda: Harris’in geçmişi başarılı güçlü bir aday olduğu, ilk kadın başkan yardımcısı sıfatıyla cinsiyet bariyerlerini yıktığı, politika kariyerinin ilerici ideallere ve dezavantajlı gruplara yardıma odaklandığı, ülkedeki ırk adaletsizliği ve eşitsizlikle mücadele için kapsamlı planları olduğu, vizyonu ve liderlik yeteneğiyle sağlık ve eğitim gibi alanlarda ilerleme sağlayacağına dair güven uyandırdığı için oyları hak ettiği sıralanıyor.
Bir de “Donald Trump’a neden oy vermemeliyim?” sorusu var ki, Alexa yine döktürüyor: “Oy vermemek için pek çok neden var. Bazı kesimler göç, sağlık ve çevre konusundaki tavrından ötürü kaygı duyuyor. Bazıları, kadınlar ve azınlıklarla ilgili yorumlarını ve muhaliflerine layık gördüğü muameleyi endişeyle izliyor. Ayrıca şirketler imparatorluğu nedeniyle potansiyel çıkar çatışmasından kaygı duyanlar var.”
“Neden Kamala Harris’e oy vermemeliyim?” sorusuna cevabında ise adeta tersliyor: “Bir insana yönelik hakaret amaçlı içerik sağlayamam.”
Bu performansa karşılık Alexa’nın Trump’ın bir sözünden çıkmadığını da belirtmek lazım; Washington Post’un geçen yıl yazdığına göre cihaz 2020 seçimi için “Çalındı” iddiasında ısrarcıydı, aynı Trump’ın dediği gibi oy verme işleminde çok geniş çaplı hile olduğunu söyleyip duruyordu. İki ay önce de 2020 seçimini kimin kazandığı bilgisini veremiyor, sadece seçim öncesi anketlerini sıralıyordu.
AĞZI SIKI SOHBET BOTLARI
Gazete son kez testten geçirmiş, terbiye edilen Alexa hangi adayı desteklemek gerektiğini soranlara artık “Doğrusu, botların seçimlere karışmaması gerektiğini düşünüyorum” karşılığını veriyormuş. Kime oy vereceğini sorana da, seçmenin bireysel tercih hakkını hatırlatıyormuş.
ChatGPT sohbet botunu geliştiren OpenAI’nin de katkısıyla yapay zeka alanında kaydedilen ilerlemeye rağmen, altta yatan teknoloji halen öngörülemiyor. Bu nedenle Google ve Microsoft yapay zeka botlarının sorulara cevaben siyasi analizlere girişmesine izin vermiyor. Google, yapay zeka aramalarında seçimle ilgili verilen yanıtları sınırlandırdığını, çünkü bu yeni teknolojinin öğrenme aşamasındayken veya “son dakika” haberleri geldikçe hatalar yapabileceğini açıkladı.
ChatGPT ise siyasette objektif ve usturuplu davranmayı öğrenmiş. Alexa’nın error verdiği soruların hepsini sordum. “Trump’a oy vermek her aday gibi senin bireysel inanç, değer ve önceliklerine bağlı” diyerek taraftarlarının bakış açısıyla tercih nedenlerini sıraladı: Vergi indirimleri ve yeni istihdam alanlarıyla ekonomiyi canlandırması, federal mahkemelere muhafazakar yargıçlar ataması, sıkı göç politikasıyla sınır güvenliğine öncelik vermesi, “Önce Amerika” politikasıyla sanayi, ticaret ve uluslararası ilişkilerde ülke çıkanlarını ön planda tutması, dış politikada Çin’le restleşmesi ve İbrahim anlaşmalarını kotarması gibi.
Peki Trump’a oy vermemek için hangi nedenler var? ChatGPT nesnel bir tavırla eleştirel verileri getiriyor: Göç, çevre ve sağlık politikasıyla ilgili tartışmaların yanı sıra, kutuplaştırıcı iletişim tarzı ve retoriği, pandemi gibi bazı önemli küresel ve ulusal meseleleri ele alış tarzı, kadın ve LGBT haklarıyla ırk eşitliği konusundaki olumsuz tavrı.
ChatGPT’ye göre seçmenlerin Kamala Harris’i beğenme nedenleri: Siyah ve Güney Asya kökenli ilk kadın başkan yardımcısı olarak adaylaşması, geniş temsiliyet ve kapsayıcılık bakımından önemli bir adım. Sağlık, iklim krizi, eğitim, çocuk bakımı, eşit işe eşit ücret ve üreme hakkı dahil kadın hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği ve marjinal gruplara ilişkin ilerici politikaları.
Aslında Alexa da Harris’i böyle anlatıyor ama Trump’a gelince tıkanıyor. Sesli yanıt vermesi de skandalda etkili.
Microsoft’un Bing’i ise yasak gereği son derece ağzı sıkı. Amerikan başkanlık seçimi için “Konuşamıyorum” dedi. Geçen yıl 14 Mayıs seçimleri öncesi kendisine üç ayrı dilde “Erdoğan mı Kılıçdaroğlu mu kazanacak?” diye sormuştum da, adaylardan parti ve anketlere ne varsa sıralamış ama istediğim cevabı vermemişti: “Ben sadece yapay zekayım, seçim sonucu gibi geleceğe dönük tahmin ve projeksiyonlar yapamam” demişti. Henüz uzakta ama Türkiye’nin seçim projeksiyonu için Bing’i yeniden denedim. Dedi ki, “Seçimler hakkında konuşmam yasak sanırım! Aklında başka neler var?” Yok.
