Sizi çocukluk yıllarına götürecek... "Paşa Çayı" nereden geliyor?

ÇAYIN TARİHÇESİ

Öncelikle çay nasıl ortaya çıktı hep birlikte göz atalım. Bunun için binlerce yıl geriye doğru yolculuk yapmamız gerekiyor. Çay bitkisinin ilk olarak görüldüğü yer Çin olarak bilinmekte. Çaya dair ilk bilgi M.Ö. 2737 senesine kadar uzanıyor. O yıllarda Çinliler çayı içmek için değil medikal işlemler için kullanıyor. Ancak M.Ö. 1000’li yıllara geldiğimizde sıcak suyla karıştırıp içmeye başlıyorlar. Böylece çay içeceği ortaya çıkıyor.

Bir kaynağa göre, çayın ilk yudumlanışı çok eskilere, M.Ö. 2737 yılına, Çin İmparatorluğu'na kadar dayanır. Efsaneye göre Çin’in ilk imparatorlarından Shen Yung, çay bitkisinin tesadüfen sıcak suya düşmesine şahit olur. İmparator, işte bu keşifle birlikte çayın büyüsüne kapılır ve yine efsaneye göre yedi yıl boyunca o bölgede kalarak sürekli çay içer.

Biz Türkler ise 18. yüzyıla kadar çok haberdar değildik çaydan. Ta ki Çin'e giden Portekizlilerin çay bitkisini Avrupa’ya getirişine kadar... Avrupa’ya gelen çay eksperleriyle birlikte çayın tohumları da getirilmiş ve Portekiz’de ekilmeye başlanmış. Kısa sürede yayılmaya başlayan çayı; Portekiz’e gelen İngilizler de Ada’ya taşımış. Sömürge toprağı olan Hindistan ise yetiştirmeye başlamış.

Yetiştirilmeye başlanan ancak tam olarak yayılamayan çay, 1785 yılına kadar pahalı bir içecek olarak festivallerde ve saraylarda yerini alabilmiş. Ancak bu dönemden sonra çay, İngilizler ve İrlandalılar tarafından bir nebze olsun halkla tanıştırılmaya başlamış. Halkla olan yolculuğu bu dönemde başlayan çay, çeşitleriyle birlikte zenginleştirilmiş elbette.

Gel gelelim bizim çayla tanışma merasimimize… II. Abdülhamid de bu lezzetli içeceğin farkına varmış, Çin’den tohum getirtip Bursa civarında ekim yaptırmış. Ancak o dönemlerde ekolojik yönden uygun olmadığı için çay memleketimizde tutunamamış.

Çayın bugünkü haline gelmesinde ilk adımlar ancak 1924 yılında atılabilmiştir. Çay tarımının ülkemizde başlamasına öncülük eden isim Zihni Derin olmuştur.

Şimdi geldik esas sorumuza! Çocukluğumuzun "paşa çayı"nı hatırlarsınız. Sözlükte çok açık ve ılık çay anlamına gelen paşa çayı nereden geliyor?

Paşa çayı, çocuklara verilen ılık ve şekerli çay olarak nitelendirilmektedir.

Soğuk su katılarak ılık hale getirilen ve çay içme zevkine bizim de varabilmemizi sağlayan bu çaydaki "paşa" sözcüğü Fransızca'daki "pas chaud"dan gelir. Okunuşuyla "pa-şo" ifadesi Fransızca'da "sıcak değil" anlamındadır.

Bir rivayete göre de, vakti zamanında paşalar iş-güçten fırsat bulamadıkları için kendilerine servis edilen çaylarını içemez ve soğuturlarmış. O yüzden de sıcaklığını kaybetmiş çaya bu isim verilmeye başlanmış.

Çocuklara verilen şekerli ve ılık çayın tarihi ise Osmanlıya dayanıyor. Osmanlı döneminde paşalar oldukça yoğun bir şekilde çalışırlarmış. Osmanlı bürokratları iş yoğunluğu sebebi ile çaylarını hemen içemedikleri için çayı soğuk tüketirlermiş.

Bundan dolayı günümüzde soğuk çaya "Paşa Çayı" denilir.

Çocuklara paşa çayı verilmesinin nedeni ise sıcak çayı içmekte zorlanmalarıdır. Bu yüzden günümüzde çocuklara verilen ılık çaya paşa çayı denilmektedir. Bu bir deyim olmaktan çok, eskiden var olan bir durumun özeti olarak kabul edilmektedir.

PAŞA ÇAYI NASIL YAPILIR?

Paşa çayı yapmak aslında oldukça basittir. Normal demlenmiş olan çayı bardağa koyduktan sonra soğuması için biraz su ilave edilmesi yeterlidir. Aynı zamanda şeker de katılabilir. Paşa çayları masada bekleyerek kendiliğinden soğuduğu için bu ismi almıştır. Bu çay günümüzde sıcaktan ağzı ve eli yanan çocuklara verilmektedir. Normal çaya göre farklı özellikleri bulunan bir içecek değildir.