Tek eşli ya da çok eşli olmak neye bağlı?
Oksitosin bağlanmayı artırıyor...
İnsan ilişkileri hakkında sürekli farklı yorumlar yapılıyor. Doğru davranma şekilleri olup olmadığı tartışılırken, her insanın farklı olduğu unutuluyor. İnsanlara aynı şekilde davranılmaz. Her birey hem çevrenin hem de kendi fizyolojik yapısının etkisi altında karar verir. Özellikle ikili ilişkilerde sadakat ve güven en temel unsurdur. Peki, insanların tek eşli ya da çok eşli olması neye bağlı?
'SOSYALLEŞMEMİZİ ETKİLİYOR'
Beynimiz hayatımızın şekillenmesinde büyük rol oynuyor. Beyin ile ilgili bilinenlerin yanında çok bilinmeyenli denklem gibi sürekli araştırmalarını sürdüren bilim insanları özellikle davranışlarımızda ve sosyalleşmemizde etkisi olan oksitosin ile ilgili farklı bilgiler paylaşıyor. Bu alanda çok sayıda çalışması olan, özel bir üniversitede Deneysel Tıp ve Ar-Ge Merkezi Müdürü olan Yrd. Doç. Dr. Oytun Erbaş, oksitosin’in ilişkileri nasıl etkilediği ile ilgili soruları yanıtladı.
HAYATIMIZIN GAZI, FRENİ: OKSİTOSİN
İlişkilerde oksitosin’in etkisi var mı?
Korkmak en büyük hayatta kalma devresidir. Korkmadan kaçamazsınız. Korku demek yenilik demektir. Oksitosin hayatımızdaki gaz ve fren gibidir. Beyinimizde bulunan amigdala korkmaya meyillidir. Bütün hayvanlar karanlık ve yılandan korkar. Doğduğu anda civcivler yılandan korkar. Genetik olarak, korku tüm canlılarda vardır.
Amigdala korkup, kaçmayı sağlar. Ancak bu durum kimseyle konuşamaz hale gelmişse, Anksiyete devresi denilen durum oluşur. Çok fazla abartılırsa, yalnızlaşılır. Bu duruma “Sosyal fobi” deniyor. Sosyal fobik insanlara oksitosin verirseniz, fobi azalıyor. Bir insan yeni bir insan ile tanıştığında Amigdala’sı çok aktif olur, zamanla Oksitosin seviyesinin artması ile güvenmeye başlar. Bir insandan korkmuyorsan güveniyorsun demektir. Bazı insanlarda oksitosin çok hızlı salınıyor ve çabuk tanışıyor. Bazılarında ise; az salınıyor, onun için az insan ile tanışır.
İlişkilerde önce korkutup, sonra güven oluşturulması çok sağlam bir temel oluşturur. Hocadan önce korkulur sonra güven duygusu oluşursa iyi bir eğitim olur. Stresin oluşup, yatışması çok büyük ödüldür.
Oksitosin, en büyük bağlanmayı, stresin ortadan kalkması ile bağlanmayı artırıyor. Buna “Sosyal ödül” deniyor. Memeliler bir arada daha mutludur. Tekil olmak kötü bir şeydir.
BİR İNSAN İLE YETİNMEMENİN SEBEBİ NE?
Tek eşlilik, bağlanma ve güven oksitosinden etkilenir mi?
Stresi baskılayan ve huzur veren her şey ödüldür. Oksitosin, ilişkide stresi azaltıyor, bağlanmayı artırıyor. Oksitosin reseptörü çok olan insanlar tek eşli olurlar. Reseptör, bir maddenin etkisinin oluşması için gerekli yapılardır. Mesela, oksitosin miktarı az olsa da reseptörü çok olan kişide aynı etki görülür. Reseptör, bir elin parmakları Oksitosin ise, piyanodur. Bir insandaki reseptör çoksa, oksitosin’in etkisi çok oluyor. Bazı insanların beyinlerinde oksitosin reseptörü çok olduğu için tek eşli oluyorlar. Bu duruma “Bir insan ile yetinme fenomeni” deniyor. Oksitosin reseptörü az ise, kişi çok eşli olmayı seçebiliyor. Yalnız şu unutulmamalı, hiçbir hormon vücutta yalnız salınmaz. Konuyu, tek başına ele almak hatalı olabilir.
SOSYAL FOBİYİ ÇÖZÜYOR!
Psikolojik hastalıklar ile oksitosin arasında bağlantı var mı? Açıklar mısınız?
Anksiyete bozukluklarını çözer, sosyal fobiyi çözer, otizmlilerde yüz tanımayı artırıyor. Otizmlilere oksitosin verildiğinde sosyal tanışmayı artırır.
Oksitosin damar yoluyla veriliyor mu?
Oksitosin damardan verilmez, damardan verilirse kan beyin bariyerini geçemez. O nedenle burundan oksitosin verilir.
