Bitki çayı içerken hekiminize danışın

Azı yarar, çoğu zarar!

Prof. Dr. Funda Elmacıoğlu, özellikle kilo verme amacıyla tüketilen bitki çaylarının doğru kullanımının önemli olduğunu söyledi.

Bitki çayının, "bitkiseldir, zararı olmaz" anlayışıyla sıkça tüketildiğini belirten Elmacıoğlu, "Kulaktan dolma bilgilerle sağlığımızla oynuyoruz. Bitkiseldir, zararı olmaz mantığı kesinlikle yanlıştır.

Günde bir ile üç fincan bitki çayı içilmesi sağlık için yararlıdır ancak fazla miktarda tüketmemek ve hazırlanma aşamasında bazı kurallara dikkat etmek gerekir. Bazı bitkiler için demlenme süresi dahi önemlidir. Bazen yarardan çok zarar getirir" dedi.

Satılan bazı bitkisel zayıflama çaylarının amacının daha çok kullanıcıda bağırsakları çalıştırıcı, idrara çıkışı ve terlemeyi artırıcı etkilerin oluşmasına katkı sağlıyor.

Yapılan araştırmalarda bitkisel zayıflama çaylarının bileşenine en fazla giren bitkinin laksatif etki amacı ile kullanılan 'sinameki otu' olduğu belirlenmiştir.

Uzun süre sinameki otu kullananlarda kas zayıflığı, tetani, anemi (kansızlık), yağlı dışkı, mide bağırsak kanamaları, baş dönmesi, çarpıntı, pankreas işlev bozukluğu gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir.

Bitki çaylarında bulunan flavonoidler gibi antioksidan maddelerin bazı yararları olabilir, bazı bitkisel çaylar metabolizmayı hızlandırabilir ancak unutulmaması gereken, aşırı tüketildiğinde bitkisel çayların da zararlı etkilere sebep olabileceğidir.

Beyaz çayın faydaları saymakla bitmiyor

Bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, kanserden korur.

Erken dönemlerde kansere neden olan hücre mutasyonlarını engeller.

Cildi güzelleştirir.

Çok yüksek oranda antioksidan içerir.

Tansiyon ve kolesterolü düşürür.

Virüs ve bakterilere karşı etkisi yeşil çaydan daha kuvvetlidir.

Çok düşük oranda kafein içerdiği için, kafeinin zararlı etkilerinden korunmayı sağlar.

Zayıflamaya yardımcı olur.

Florit içeriği zengin olduğundan dişlerde plak ve çürük oluşmasını önler.

Yaşlanma, kırışıklık ve sarkmalara karşı olumlu rol oynar.

Pürüzsüz ve yumuşak bir cilt için etkilidir.

Kemiklere faydası olur. Osteoporozda faydalıdır.

Cildi kuvvetlendirici, hücre yenilemeyi destekleyici özelliği de vardır.

Ayrıca C ve K vitaminlerini de içerir.

"HER BİTKİ ÇAYI GÜNÜN HER SAATİNDE TÜKETİLEMEZ"

Bazı çayların tüketimi konusunda örnekler veren Prof. Dr. Özyaral, "Hazımsızlık probleminiz varsa hekiminiz ihtiyacınız olan bitki çayını sabahları aç karnına 1 fincan içmenizi önerir. İçeceğimiz bitki çayının miktarını çok iyi ayarlamamız gerektiği gibi hangi bitki çayını günün hangi saatinde içmemiz gerektiğini de bilmemiz lazım. Mesela gece saatlerinde bitki çayı içmek istiyorsak papatya ya da ekinezya gibi rahatlatıcı, teskin edici bitki çaylarını tercih etmek gerekir. Yine adaçayı üritik etkisi olduğundan ve tansiyonu yükselttiğinden gece içilip, ardından da yatılmamalıdır." ifadelerini kullandı.

"AKTAR SADECE SATIŞ YAPABİLİR"

İçilecek olan bitki çayının aktarda birtakım karışımlar olarak satılması konusunda da yanlışlıklar olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Özyaral, "Aktar, çeşitli bitkileri satma hakkına sahip bir müessesedir, ancak sattığı bitkinin hangi hastalık için hangi miktarda tüketileceğini belirleyen mercii değildir. Bu iş, eczacının işidir. Küçük, tek kullanımlık poşetler halinde paketlenmiş olan çayların hedefiyse bir fincan ölçü içerisinde demlenebilecek çay miktarının belirlenmesidir. Eğer kullanım miktarına ve kullandığınız bitki çayının vücudunuzda nelere etki ettiğine dikkat etmezseniz riskleri de çağırmaya başlarsınız.'' diye konuştu.

Çay içenler dikkat!

Aşırı sıcak içeceklerin gırtlak kanserine yol açtığını belirten Samatya Devlet Hastanesi Genel Cerrahi Klinik Şefi Opr. Dr. Mehmet Emin Güneş, hastaların son yıllarda giderek attığını belirtti.

Gelen hastaların büyük bir çoğunluğunun Doğu ve Güneydoğu Bölgesi'nden olduğuna dikkat çeken Opr. Dr. Güneş, şunları söyledi:

"Erzurum, Van, Kars ve Ağrı'da yemek borusu kanserine çok rastlanıyor. Nedeni ise, çok fazla tüketilen sıcak çay."

"Özellikle Erzurumlular 'kıtlama' denilen yöntemle ağızda şekeri tutarak çayı sıcak aşırı sıcak tüketirler."

"Yemek borusu ve ağız tabanı kanserinin gelişmesine neden oluyor."

"Bardağa konulan çay, 75-80 derecedir. Bu çaya şeker konulup karıştırıldığında sıcaklığı 60 dereceye kadar düşüyor."

"Bu ikisi arasındaki sıcaklık farkı kanser oluşumunda büyük etken oluşturuyor"

BU GIDALAR KANSER YAPIYOR - Sodyum ve potasyum nitrit gibi gıda katkı maddelerinin kullanıldığı işlenmiş et ürünlerinden günde 50 gram tüketildiğinde, bağırsak kanseri riskinin yüzde 21 arttığı belirtildi. -

Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Fatih Gültekin, katkı maddelerinin, gıda üretiminde kullanılmadan önce birçok toksikolojik araştırma yapıldığını söyledi.

Ürünlerin içindekiler bölümünde yer alan bu maddelerin, gıdaların renk, tat, koku, besin değeri ve raf ömrünü iyileştirmek amacıyla kullanıldığını belirten Gültekin, bunların bitkisel, hayvansal ve sentetik kaynaklardan elde edildiğini ifade etti.

Gültekin, katkı maddelerinin ürünlerde ne kadar kullanılacağının Türk Gıda Kodeksi'nce belirlendiğine işaret etti.

Gültekin, gıdalarda izin verilen oranların üzerinde kullanıldığı zaman zararlı, çok düşük miktarda kullanıldığında ise zararsız olduğunun veya hastalık yapma risklerinin çok azaldığının, bilimsel olarak ortaya konulduğunu dile getirdi.

Gültekin, katkı maddelerinin yüksek miktarda tüketildiklerinde bir kısmının kanserojen olduğunu, bir kısmının da kanserojenlerin etkinliğini artırdığını vurguladı.

Gültekin, izin verilen miktarlarda tüketildiğinde bile bazılarının kanser oluşturma riskini artırdığını belirtti.

İşlenmiş et ürünlerinde antibakteriyel ve renk tutucu olarak sodyum ile potasyum nitrit kullanılır.

Yapılan araştırmalara göre sosis, salam, sucuk ve pastırma gibi işlenmiş et ürünlerinden günde 50 gram tüketmek, bağırsak kanserine yakalanma riskini yüzde 21 artırmaktadır.

Dünyada bağırsak kanserinin görülme sıklığı yüzde 2,4 ile yüzde 5 oranında değişir.

Yani her yüz kişiden 5'i bağırsak kanserine yakalanmaktadır. Şayet günde 50 gram işlenmiş et ürünü tüketilirse; risk yüzde 21 artarak, 5 kişi yerine 6 kişi bağırsak kanseri olacaktır.

Bu risklerden korunmak için işlenmiş et ürünleri tüketimine dikkat etmeliyiz.

Özellikle fiyatı düşürmek amacıyla birçok ürüne katılan sentetik tatlandırıcılar, alerji ve migren ataklarını tetikleyici etki gösterebilir.

Böbrek yetmezliği olanlara, mineral dengeyi bozacağı için mineraller bakımından zengin katkı maddelerini çok fazla tüketmemeleri öneriliyor.

Gültekin, piyasada sayıları az da olsa, mümkün olduğu kadar katkı maddesi içermeyen ürünlerin tercih edilmesi gerektiğini vurguladı.

Alışveriş sırasında, ürünleri mutlaka "içindekiler" bölümüne bakıp almak gerektiğinin altını çizen Gültekin, sözlerine şöyle devam etti...

Nar ekşisi niyetiyle aldığımız ürünlerin yüzde 90'ından fazlası nar ekşili sostur. İçine renklendirmek için karamel, tatlandırmak için de glikoz şurubu katılır.

Katkı maddelerini daha az içeren ürünleri tercih etmeye alışmalıyız. Bu işe çocuklardan başlamak gerekir.

Bazı ürünlerde kullanılan sentetik gıda boyaları çocuklarda hiperaktiviteyi artırıcı etki gösterebiliyor. Onların damak zevkini doğal gıdalara alıştırmamız lazım. -

Normalde katkılı ürünler tükettikleri zaman gıdaların tadını o şekilde alıyorlar. Çocuğumuz lezzet artırıcı katılmış cips yediğinde, o tadı sürekli başka ürünlerde de istiyor.

Çocuğunuza doğal pekmez verin, yemeyecektir. Çünkü çikolataya alıştıklarından, o tat daha güzel gelir. Bu konuda çocuklarımıza rol model olmalıyız.

Ebeveynler ürün seçerken ürünlerin etiketine bakıp, 'bu uygun değil, diğeri daha uygun' derse, çocuklar da anne ve babalarının kendilerine yaptığı kısıtlamaları görüp, bu konudaki hassasiyetlerine daha çok uyacaktır. -

EVDE HAZIRLANABİLECEK BİTKİ ÇAYI TARİFİ

Bilinçsizce bitki çayı kullanmak yerine, immün sistemi güçlendirici çayların evde de hazırlanabileceğini ifade eden Prof. Dr. Özyaral, "Eskiden anneanneler, babaanneler büyük demliklerin içine bir avuç ıhlamur koyarlardı ve dilimlenmiş ya da küp küp kesilmiş elmayı da içine ekleyip bir taşım kaynatırlardı. Bu hazırlanan çay dinlenmeye geçerken, içine çubuk tarçın ve 6-7 adet de tohum karanfil eklerlerdi. Tabii istendiği takdirde bir miktar kuru ya da taze zencefil de eklenebilir. Bu çay kaynarken ya da demlenirken değil, tam olarak içileceği vakit limon ile servis edilebilir. Çünkü turunçgillerin de kabuğunda bulunan aromatik yağların bozulmaması lazım. Öğlen ya da öğleden sonra, bu çay günlük 1 ya da 2 fincan ölçüsünde tüketilebilir. Bu çay, immün sistemi güçlendirici, hastalıklara karşı koruyucu bir çaydır'' dedi.

İyi çay demlemenin sırrı

Suyu kaynatırken içinde ki oksijeni kaybetmemek için on saniyeden fazla tutmamalı

Kaynamış olan su, tekrar ısıtılıp kullanılmamalı.

Daha iyi renk vermesi ve aromasını yakalayabilmeniz için suyun kaynama derecesine değin çaydanlıkta çayın beklemesi de önemli. -

Bekleme süresi çayın cinsine göre değişse de 5-6 dakikayı aşmamalısınız; çayı saatlerce kaynatmak zehirlenmekten başka bir işe yaramayacaktır. .

Metal yerine, porselen veya cam demlik tercih edilmesi önerilir.

Çay da Karşılaşılan Sorunları Yok etmek İçin;

Çay damağınızda sertlik ve acılık bırakıyorsa, demlikte ki çay miktarı fazla olabilir. Demliğinize düşündüğünüzden daha az konulan çay yeterli olacaktır. En kolay ölçü için ise demlik poşetleri tercih edin, sizi yanıltmazlar.

Çay bulanık görünüyor ise aldığınız çayın orijinine bakmanız önem taşıyacaktır. Örneğin Assam Çayı ise bulanıklık olmasının yanı sıra köpüklenmesini de bekleyin. Bu aldığınız çayın kalitesini belirleyecektir. Ancak çok bulanık ve çok koyu bir renk ise suyunuz ya da çayınız kötü anlamındadır. - -

Bunun için lezzetli çay demlemekte altın kural; aldığınız çayın kalitesi kadar suyun kalitesi de iyi olmalı.

Metal tadında ki çay için, öncelikle kullandığınız suyun kalitesine bakmanız gerekmektedir. Daha sonra da çayınıza tabii ki. -

Çay tortulu görünüyor ise, sorun genellikle kötü sudur. Filtre edilmiş suyu ve şişe suyunu tercih etmeniz de fayda var. Tortunun bir diğer nedeni ise düşük kalite çay yaprağı olabileceğini de unutmamak lazım.

Çayınız tatsız ise muhtemelen gereğinden çok beklemiş demektir. -

Püf Noktalar

Çay demlerken taze ve soğuk su kullanın.

Çayı dikkatlice ölçün, fazla miktarda kullanmak ekonomik değildir; çayın tadını acı yapar

Su kaynadığı anda suyu demliğe ekleyin

Büyük yapraklı çayları, lezzetin açığa çıkabilmesi için demleme sürenizi 3 ila 5 dakika olarak tutmalısınız.

Çayınızı kuru, hava almayacak bir kapta saklayın. - -

Çayın Öyküsü... Birkaç yapraktı, suyla buluştu birgün… Kırmızının koyu rengi berrak bir renk oluştu. Sıcaktı, sonradan soğuk oldu. - Bu lezzetli buluşma çay olarak tanımlandı. Çeşitli rivayetler kulaktan kulağa dolaştı, yazıldı, çizildi, hakkında. Bugün sudan sonra en çok tüketilen çay, hayatımızın vazgeçilmez içeceklerinden biri olarak yerini korumakta. -

76 milyonluk ülkemizde, sabah bir bardak çayını içmeden güne başlayabilen kaç kişi vardır? Bu sorunun yanıtı, istatistiklerle verilmiş. Bize ait değil sadece bu cevap, bir tek bizde de değil, tüm dünya da sudan sonra tercih en çok tercih edilen ikinci içecek konumunda, çay. Dünyada, günlük olarak 19 ila 20 milyar seviyesinde, 6 ons'luk çay bardağı, çayın içildiği tahmin edilmektedir.

Damağımızda sıcak ya da soğuk bıraktığı aroması ile tanıdığımız, çay; bazen evden çıkmadan hemen önce ve alelacele bir alışkanlık, bazen de vapurda martıları izlerken bir simitin yanında ki değişmeyen keyfimiz.

5000 yıl öncesine kadar gidebildiğimiz çayın tarihi üzerine bir çok efsane var, dilden dile dolaşan. Çayla ilgili ilk bilinen efsane Çin'de geçiyor; M.Ö. 2700'lü yıllarda tıp bilimine meraklı olduğu bilinen Çin İmparatoru Shen Nung, sıcak su içmenin sağlığa olan olumlu etkilerini gözlemlemesi ile başlıyor.

İmparator bir gün kendi sıcak suyunu hazırlarken, su kabının içine birkaç yaprak düşüyor. Kaynayan suyun buharından mistik ve rahatlatıcı bir aroma yükseldiğini gören imparator, bu sıcak içeceğin tadına bakıyor, dayanamayarak. Çayın tadının özel lezzeti ve aroması karşısında hayretlere düşen imparatorun ardından başlıyor; çay ağacı fısıltısı.

İkinci efsane de Japonya'dan. Hayatının yedi yılını Buda'ya adayarak uyumadan geçiren Bodidharma isimli bir keşiş konuşulur, geçmişten günümüze kadar gelen. Bu keşiş, meditasyon sırasında istemeyerek uyuya kalınca kendisine çok kızarak, göz kapaklarını kesip toprağa atar. Rivayete göre o gün, toprakta köklenir çay bitkisi

Çayın keşfinde bu rivayeti mistik Hindistan' da destekler ve keşiş Bodidharma'ya bağlar. Oralarda da bu rivayet; rahibin uykusuz geçirdiği yılların beşincisine rastlar. Rahip uyumamak için yanındaki ağaçtan birkaç yaprak alır ve çiğner. Çiğnediği yaprakların kendine canlılık kazandırdığını gören rahibin yedi yıllık meditasyonunu çay yaprakları ile tamamladığından bahsedilir, kulaktan kulağa.

Çayın, ülkemiz topraklarında ki serüveniyse İpek Yolu'nun parlak günlerinde başlıyor. Bugün olduğu gibi, o günlerde de İpek Yolu'nun Çin'e kadar uzandığına inanılırmış...

Oysa İpek Yolu' nun Türkmenistan' da son bulduğu anlatılmakta tarih kitaplarında. Tarihçi, Thierry Zarcone araştırmalarını topladığı kitabında; İpek Yolu'nun devamı olarak kabul edilen yol bir farklı isim alsaydı, Çay Yolu bunlardan biri olurdu, diyor.

Bu tanımlama için en güçlü teori olarak da, Türkmenistan ve Moğolistan steplerinde yaşayan göçebelerin, kısrak sütü ( kımız ) yerine çayı tercih etmeleri gösteriliyor. Çay yaprakları nerede bulunuyor ise yol güzergahı oradan geçiyor. Yani kısacası kervanların yolu, çayın yetiştiği yere göre belirleniyor.

1924' te Ziraat Müşaviri, Zihni Derin yani bilinen adı ile Zihni Hoca' nın Batum' dan getirdiği çay fidanları ile başlıyoruz çayı yetiştirmeye.

Üretim geçişimiz ise 1938. - O yıllardan beri Doğu Karadeniz'in özellikle Rize ili ve çevresinde ki dağlık alanda yetiştirilmeye başlanan çay, bugün bir çok farklı yöntemlerle kurutularak, işlenmekte ve damağımızda ki yerini korumakta. -

Biz her ne kadar üretici ülke olarak dünyada ilk sıralarda yer alamasak da, tüketim de İngiliz ve İrlandalılar' dan sonra üçüncü sıradayız.

Prof. Dr. Özyaral, fazla ya da usulüne uygun olmayan tüketimle sadece bitki çaylarının değil, hemen hemen her gün tüketilen siyah çayın da zararlı olabileceğini söyledi. Prof. Dr. Özyaral, "Bazen 'Çay taze mi?' diye sorulmasının nedeni de fazla dinlenmiş çayın içindeki tanen maddesinin kabızlığa sebep olmasıdır." diye konuştu.

İHA