Biyolojik psikoloji, beyin ve davranış arasındaki iki yönlü etkileşimi inceleyen psikoloji bilimi alt alanıdır. Zihin-beden ilişkisi psikoloji biliminin temellerinde yatan felsefi bir problemdir. Kemik, kaslar, sinirler ve kan damarlarından oluşan dokuyu harekete geçiren nedir? Çevremizdeki uyaranların farkına varan, bu uyaranların bir kısmına dikkat ederken diğer uyaranları göz ardı edebilen/filtreleyen, aklımız mıdır? Akıl, sinir sisteminin bir parçası mıdır yoksa akıl, sinir sistemini kontrol eden soyut bir özellik midir? Bu soruların yanıtı, 19. yüzyılın sonundan günümüze kadar ortaya çıkarılan bilimsel bulguların ışığında, akla atfedilen yetkinliklerin sinir sisteminden (beyin, omurilik ve çevresel sinirler) bağımsız olmadığını göstermektedir. Bir başka deyişle, düşünme, öğrenme, duygular, duyum-algı, bellek ve dikkat gibi zihinsel süreçler sinir sistemi bileşenlerinin yapısı ve işleyişinden ayrılamaz. Sinir sistemi, davranışları şekillendirebilir ama aynı şekilde, sergilenen davranışlar da davranışın niteliklerine göre sinir sistemi aktivitesi ve sinir sisteminin yapısal özellikleri üzerinde kalıcı veya geçici etki bırakabilir. Yaşlı bir bireyin Alzheimer demansı neticesinde dejenerasyon gösteren beyin bölgeleri, bu bireyin hareketlerini, düşüncelerini, belleğini ve duygu durumunu etkiler. Bu, beynin yapısının ve işleyişinin davranışa etkisine örnek olarak düşünülebilir. Ama benzer şekilde davranışlar da beyni etkiler. Örneğin bazı göz tembelliklerinde erken yaştan itibaren, tembellik olan göz açık bırakılacak şekilde, sağlıklı olan göz düzenli aralıklarla bloke edilirse göz tembelliği azaldığı gibi göz sinirlerinin beyindeki görme alanlarıyla kurduğu bağlantılar artar. Bu durum, davranışsal bir müdahalenin (sağlıklı gözü kapama), beyin işleyişine (görme duyusunun gelişimi) ve beyin yapısına (görme sisteminin bağlantıları) olan kalıcı etkisine örnek olarak gösterilebilir.
Sinir sistemimiz vücutta en çok sayıda genin ifade edildiği, nöron adı verilen özelleşmiş sinir hücreleri ve nöronları destekleyen glia hücrelerinden oluşan, nöronlar arası "aksiyon potansiyeli" ismi verilen elektriksel iletim ve "nörotransmitter" olarak adlandırılan kimyasallar ile iletişimin sağlandığı, vücudun tümüyle etkileşim halinde olan bir organ sistemidir. Biyolojik psikoloji, bu organizasyon ilkeleri çerçevesinde, davranış ile sinir sisteminin biyolojik ve fizyolojik özelliklerindeki değişimlerin arasındaki ilişkiyi araştırır.
YAZAR
Bengi Ünal
