Ufuk Özkan, karaciğer yetmezliğiyle mücadele ediyor! Karaciğer yetmezliği nedir, nakil hangi durumda gerekli?

"KARACİĞERDE HASAR YAPAN BAŞKA BİR NEDENLE KARŞI KARŞIYA KALMIŞ OLABİLİR"

Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Bölümü'nden Prof. Dr. Onur Yaprak, "Sanatçımızın yaşadığı soruna bakıldığında mevcut diyetlerin hiçbiri kısa dönemde karaciğer yetmezliğine sokmaz. Bu, ihtimal dahilinde değildir. Ancak 'malnütrisyon' denilen uzun süreli açlıklarda ve örneğin, aneroksiya nervoza gibi hastalıklarda karaciğer enzimlerinin yükseldiği tespit edilmiş olmakla beraber bunlar literatürde olan anektodal vakalardır. Dolayısıyla kişi malnütrisyon derecesinde yani kaslarını eritecek kadar bir kilo kaybına maruz kalmadıysa karaciğerinin etkilenmesi pek mümkün görünmüyor. Sanatçımızı düşündüğümüzde mutlaka diyet haricinde karaciğerde hasar yapan başka bir nedenle karşı karşıya kalmış olabileceğini düşünüyorum" dedi.

KARACİĞER YETMEZLİĞİNİN İKİ TÜRÜ VAR

Karaciğerin yaklaşık 500'e yakın görevi olduğunu kaydeden Prof. Dr. Yaprak, "Karaciğer adeta vücudumuzun kimya fabrikasıdır. Proteinlerin yapımı, karbonhidratların metaboliza edilmesi, kan şekerinin düzenlenmesi, pıhtılaşma faktörlerinin ve safranın yapımı, vücuttan detoksifikasyon sağlanması (toksinlerin, ilaçların ve alınan gıda artıklarının safrayla atılımının sağlanması) ve bağışıklık sisteminde görev alması karaciğerin temel görevleridir. Karaciğer yetmezliğinin iki türü bulunur; akut yetmezlik ve kronik yetmezlik.

Akut yetmezlik, hiçbir karaciğer sorunu olmayan, sağlıklı bir kişide aniden gelişen, karaciğerin devre dışı kalması olayıdır. Bu durumda da karaciğer fonksiyonlarını yapamaz, pıhtılaşma bozulur ve kanamalar başlar, safra atımı bozulur ve sarılık ortaya çıkar. Amonyaklar temizlenemediği için beyinde şuur bulanıklığı ortaya çıkar.

Virüsler, doğada toplanan yabani mantarlar, otoimmün hastalıklar, aşırı ilaç tüketimi, bilinmeyen bitkisel zayıflama çayları ve bilinmeyen ilaçlar akut yetmezliğe yol açar.

Kronik yetmezlikte ise sirozlar kastedilir. Eskiden Hepatit B ve C 'ye bağlı siroz ilk sırada yer alan nedendi ancak günümüzde tüm dünyada karaciğer yağlanması artık sirozun birinci nedenidir. Karaciğer yağlanması olanların 10 yılda yaklaşık yüzde 4'ü siroz oluyor.

Karaciğer sirozuna yol açan bir diğer neden de kronik alkol kullanımıdır. 20 yıl boyunca her gün (erkeklerde 2 kadeh, kadınlarda 1 kadeh) alkol almak sirozla sonuçlanır.

Kronik yetmezliğe yol açan nedenlerden bir tanesi de otoimmün hastalıklar, çocukluk çağında başlayan metabolik hastalıklardır" ifadelerini kullandı.

KARACİĞER YETMEZLİĞİ BULGULARI

Kronik karaciğer yetmezliğinin bulgularına değinen Prof. Dr. Yaprak, "Kronik karaciğer yetmezliğinde vücutta ödem, karında su toplanması, bacaklarda şişme, şuur bulanıklığı, vücutta bilirubin birikimine bağlı sarılık, bazı hastalarda dalak büyümesi ve buna bağlı olarak da trombosit sayılarında düşme olur. Hastanın yemek borusunda varisler ortaya çıkabilir ve buna bağlı olarak da ağızda kanamalar meydana gelebilir. Tüm bunlar kronik karaciğer yetmezliğinin bulgularıdır" dedi.

KARACİĞER NAKLİ KİMLER İÇİN GEREKLİ?

Her hastaya karaciğer nakli yapılmadığını kaydeden Prof. Dr. Yaprak, "Akut karaciğer yetmezliğinde hasta belli bir sürede iyileşmiyorsa, hastanın şuur bulanıklığı varsa, vücutta kan pıhtılaşması olmuyorsa ve hasta komaya doğru gidiyorsa nakil gerekir. Kronik karaciğer yetmezliğinde yani siroz zemininde gelişen karaciğer hastalıklarında skorlama sistemimize göre belirleniyor. Bunlardan biri MELD skor sistemidir; sağlıklı kişilerin MELD skoru 6'dır. 15 ve üzeri olduğunda karaciğer nakli önermeye başlıyoruz. Ancak her şey MELD skoru değildir. CHILD skor sistemine de bakıyoruz. Kişide şuur bulakıklığı, karında sıvı olup olmadığı var mı bakıyoruz. Ağızdan kanamalar mevcutsa, karaciğerde kanser geliştiyse de nakil öneriyoruz. Bunların dışında kalan hastalara nakil önermiyoruz" şeklinde konuştu.

ZAYIFLAMA HAPLARI VE TAKVİYE EDİCİ GIDALAR BÜYÜK SORUN

Prof. Dr. Yaprak, "Zayıflattığı iddia edilen takviye edici gıdalar ve zayıflama hapları büyük bir sorun. Karaciğerde hasar yaptığı bilinen 1000'in üzerinde ilaç tanımlanmıştır. Bunların bazıları çok riskli bazıları ise düşük riskli sınıflanıyor ama yüksek riskli olanlar doktor tarafından reçete edildiğinde hastanın 2-3 haftada bir karaciğer enzimlerine bakılması gerekir. Reçetesiz olan takviye edici ürünlere gelince, ABD'de yapılan istatistiklere göre ilaca bağlı karaciğer hasarlarının yüzde 10'unu reçetesiz ürünler oluşturuyor. Bunlar zayıflama çayları, takviye edici gıdalar, özüt adı altında geçen çeşitli kimyasal maddelerdir" şeklinde konuştu.

SAĞLIKLI KİLO NASIL VERİLİR?

Sağlıklı kilo vermenin yollarını açıklayan Prof. Dr. Yaprak, şu önerilerde bulundu:

- Karbonhidrattan düşük beslenilmeli. (Unlu mamuller, şekerli ürünler, hazır ve işlenmiş gıdalar tüketilmemeli.)

- Egzersiz yapılmalı, egzersiz içermeyen hiçbir diyet sağlıklı değildir. Haftada 150 dakika, hızlı tempolu yürüyüşler önemlidir.

- Kas kitlesi artırılmalı.

- Kaliteli uykuya dikkat edilmeli.

- Stresten uzak durulmalı.

- Lifli gıdalar tüketilmeli.

- Proteinden zengin kahvaltı yapılmalı.

- Bağırsak mikrobiyotasının sağlıklı olması sağlanmalı.