Uzmanlardan 'maskeyle koşmayın' uyarısı!
Geçtiğimiz günlerde Çin'de yüzünde maskeyle koşan bir kişinin akciğerlerinin patlaması ve beden eğitimi dersinde maskeyle spor yapan iki öğrencinin hayatını kaybetmesi, maskelerle efor harcamanın olası zararlarına dikkat çekmemize neden oldu. Uzmanlar, maskelerle yapılan egzersizin çok ciddi sonuçlar doğurabileceğini belirterek, ancak hafif tempoda yürüyüşlerin maske ile yapılabileceğini dile getirdi
Çin'in Wuhan kentinde yüzünde maskeyle 3 kilometreden fazla koşan 26 yaşındaki bir adamın akciğeri patladı. Öte yandan beden eğitimi dersinde maskeyle spor yapan iki öğrencinin de hayatını kaybettiği açıklandı. Peki, spor yaparken maske takmalı mıyız? Uzmanlar, maskeyle spor yapmanın neden olabilecekleri konusunda uyarılarda bulundu.
COVID-19 HASTALIĞI İLE İLGİSİ VAR MI?
Türk Kardiyoloji Derneği yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, "Geçtiğimiz günlerde maskeyle koşu yapan ve akciğeri patlayan bir gencin haberini gördük. Öncelikle bu kişinin pnömotoraks yani akciğerlerden göğüs boşluğuna hava kaçağı olması nedeniyle gerçekleştiğini söylemeliyiz. Yani akciğerlerdeki hava keselerinin yırtılması sonucu oluşan bir durum. Genellikle altta yatan ve daha önce farkına varılmamış ‘bül’ adı verilen hava keseciklerinin balonlaşması sonucu oluşan bir yapının patlaması sonucu ortaya çıkan bir durum. Peki Covid-19 hastalığıyla ilgisi olabilir mi? Bu soruya şu an elimizdeki bilgilerle cevap vermek pek mümkün değil.
Yoğun bakımda mekanik solunum cihazı altında olan ve yüksek basınçlı solunum (yüksek PEEP) uygulanan hastalarda zaman zaman oluşabildiğini gözlemlediğimiz bir komplikasyon olmakla birlikte diğer Covid-19 hastalarında bu durumun spontan olarak ortaya çıktığını gösteren hiçbir veri yok elimizde" diye konuştu.
KOŞARKEN, AĞIR EFOR GEREKTİREN SPORLAR YAPARKEN MASKE TAKMAYIN!
Eforla birlikte nabız ve kan basıncının yükselmeye başladığını belirten Prof. Dr. Okuyan, "Ayrıca solunum sayımız ve oksijen tüketimimiz artmaya başlar. Eforla dokularımızda laktik asid birikmeye başlar ve bunu dengelemek ve dokulara yeterli oksijen taşıyabilmek için hem kalp hızımız hem solunum sayımız artar. Dolayısıyla ağız ve burnumuzdan etkin nefes alış verişi yapabilmemiz çok önemlidir. Bir maske takılıyken bunun gerçekleşmesi o kadar kolay olamayabilir. Bu nedenle koşmak veya ağır efor gerektiren sporları yaparken maske takmak pek rasyonel görünmemektedir. Çok riskli olabilir. Fakat hafif tempoda yürüyüşler maske ile yapılabilir" diye konuştu.
HİPERTANSİYON VE KARDİYOVASKÜLER HASTALIĞI OLANLAR DAHA DİKKATLİ OLMALI
Hipertansiyon veya kardiyovasküler hastalığı olan kişilerin çok daha dikkatli olması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Okuyan, "Cerrahi maske ile sokağa çıktığınızda maskeyle koşu yapmak konusunu bir kere daha düşünmenizi tavsiye ediyorum" dedi.
Yüksek irtifa performans maskeleri olarak bilinen maskeler hakkında da bilgi veren Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan, sözlerini söyle sürdürdü: "Yüksek irtifa eğitim maskeleri, profesyonel ve elit sporcular tarafından gerçekleştirilen irtifa egzersizlerini taklit etmek için kullanılır. Aslında solunum kapasitesini ve direncini geliştirmek için kullanılır. Diyaframı genişletmek ve direnci artırmak için yüksek irtifa egzersizlerini taklit ederler. Yüksek irtifalarda oksijenin daha az yoğun olduğu ve bunun sonucunda da vücudun daha çok çalışması gerektiği bir gerçektir. Daha az oksijen bulunduğundan, vücudun daha verimli hale gelmesi için adapte olması gerekir. Yüksek irtifa eğitim maskelerini kullanan sporcuların asıl amacı budur.
Oksijen konsantrasyonunun azaltılması, alyuvarların ve dolaşımdaki hemoglobinin sayısını artırmak için eritropoietin adı verilen bir hormonu harekete geçirir. Bu kaslara oksijen tedariğini sağlar."
"YÜKSEK İRTİFA EĞİTİMİ MASKELERİNİN BİLİNÇSİZCE KULLANILMASI UYGUN DEĞİL"
Yüksek irtifa eğitimi maskelerinin inhalasyonu kısıtlayıp nefes kalıplarını güçlendirdiğini söyleyen Prof. Dr. Okuyan, "Ayrıca daha fazla oksijen almak ve karbondioksidi ortadan kaldırmak için gereken kas hareketlerini de değiştirir yani kullanıcıların oksijenin akciğerlerine ulaşması için daha çok çalışması gerekir. Yapılan bilimsel çalışmalarda eğitim maskelerinin herhangi bir faydasını gösteren net veri yoktur. Hiperkapni (karbondioksit birikmesi) ve bayılmaya yol açabilirler ve profesyonel olmayanların bilinçsizce kullanımı kesinlikle uygun değildir" dedi.
Prof. Dr. Okuyan, N95 ve benzeri tıbbi maskelerin ise özellikle yüksek tempolu efor sırasında artan solunum sayısı karşısında, maskeyi kullanan kişide hem daha fazla ağız kuruluğuna hem de daha konforsuz bir nefes alış verişe yol açabileceğini söyledi.
HAVANIN MASKEDEN GEÇİŞ HIZI YAVAŞLADIĞINDA VÜCUDA YETERLİ OKSİJEN ALINAMAZ
Bursa Uludağ Üniversitesi (BUÜ) Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Karadağ, "Efor sırasında ihtiyacımızı karşılayacak kadar hava almak üzere nefes derinliğimiz arttığında, ağız ve burunda maske varsa havanın maskeden geçiş hızı, maskenin özelliğine göre yavaşlayacak ve vücuda yeterince oksijen alımını engelleyecektir.
Sporcular maske ile efor yapacaklarsa koşu bandı gibi nabız sayılarının izlenebileceği alanlarda efor kapasitelerini belirleyip efor yapma süre ve yoğunluğunu hesaplayabilirler. Genel olarak maske ile ağır spor yapılması sağlık açısından emniyetli bulunmamaktadır" açıklamasında bulundu.
BU HESAPLAMAYA DİKKAT!
Alınan nefes sayısı arttıkça kalp atışının da hızlandığını belirten Prof. Dr. Karadağ, "Efor kapasitemizi kalp atış hızımızın artma sınırı belirler. Basitçe ortalama kalp hızımızın iki katına çıkmasına kadar efor yapmaya izin verilir. Yani ortalama nabız sayısı 72 olan bir kişi nabız sayısı 144’e çıkıncaya kadar efor yapabilir. Bu, sorun olmaz. Ancak efor sırasında maksimum kalp atış hızını geçmemek gerekir. Maksimum kalp atış hızı basitçe 220 eksi yaş olarak hesaplanabilir. Yani 50 yaşındaki bir kişinin maksimum kalp atış hızı 170'tir. Bunun üzeri sağlık açısından risk oluşturur" diye konuştu.
