XY kromozomlu sporcular, kadınlar kategorisinde yarışabilir mi?
2024 Paris Olimpiyatları'nda en çok konuşulan konulardan biri, cinsiyet tartışmaları oldu. Çocuk Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Özbey, tartışmaların odağındaki isim Cezayirli boksör Imane Khelif'in kadınlar kategorisinde yarışmaması gerektiğini söyledi. Özbey, "Olimpiyatlarda en sık tespit edilen cinsel gelişim sorunu, androjen (testosteron) duyarsızlığıdır. Androjenin özellikle kaslar üzerindeki etkisi kişiye performans üstünlüğü sağlar. Bu sebeple, bu sporcularda vücut tarafından sentez edilen testosteron doğal yoldan elde edilen doping gibi kabul edilmelidir" dedi
Çocuk Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Özbey, cinsel gelişim kusurlarının genetik (kromozom) ve gonad (testis ve over) yapılarına göre sınıflandığını belirtti ve "Bu kişilerin genetik yapısı, cinsel organlarının yapısı ve fonksiyonları ile cinsel kimlikleri arasında uyumsuzluk vardır. Bir bebeğin genetik yapısı XX ya da XY olsa bile, cinsel organı normal gelişmeyebilir veya yetersiz gelişerek şüpheli bir görüntüde olabilir. Bunun nedenleri arasında salgılanan hormonların hedef organlarda yetersiz etki göstermesi ya da hiç etki gösterememesi olabilir. Bebeğin testis ve over yapısı bozuk olduğunda, bu kez hormon sentez kusuru olabilir ve benzer şekilde cinsel organı normal olarak gelişemeyebilir" dedi.
"KOMİSYON TARAFINDAN ÇOK YÖNLÜ OLARAK ELE ALINMALI"
Cinsel gelişim kusuru olan bebek ve çocuklara sıklıkla geç tanı konulduğunu vurgulayan Prof. Dr. Özbey, "Bu hastaların uzmanlaşmış bir komisyon tarafından çok yönlü olarak ele alınması gerekir. Sıklığı giderek artan çift taraflı inmemiş testis ve ağır hipospadiaslı çocukların da bu yönden dikkatle ele alınmaları gerekir” dedi.
"CEZAYİRLİ BOKSÖR KROMOZOM YAPISI NEDENİYLE GENETİK OLARAK ERKEKTİR"
Prof. Dr. Özbey, cinsiyet kromozom testini geçemeyen Cezayirli boksör Imane Khelif’in kadınlar kategorisinde finale yükselmesinin ardından şunları söyledi: “Khelif, cinsel gelişim sorunu olan bir birey olarak tanımlanmalı. Kromozom yapısının XY olduğu belirtilen bu sporcuda, vücut yapısının özellikleri göz önüne alındığında muhtemelen “androjen duyarsızlığı” olabilir. Duyarsızlık nedeniyle cinsel organ yapısı tam gelişmeden doğan bu kişiler, bebeklikten itibaren kız çocuğu olarak yetiştiriliyor. Tanı konulduğunda ise (testislerin fark edilmesi, adet olamama gibi sebeplerle) ne yazık ki erişkin olmuşlardır. Bu sporcu, kız çocuğu olarak yetiştirilmiş olsa bile, kendisini kız kimliğinde görse bile, kromozom yapısı ve testosteron hormonu salgılayan testislerinin olması nedeniyle genetik olarak erkektir” diye konuştu.
"BU SPORCULAR HAKSIZ REKABETE SEBEP OLABİLİR"
Olimpiyat oyunlarında cinsel gelişim sorunu olan kişilerin yarıştığı ancak diskalifiye edildiği birçok örnek olduğunu hatırlatan Özbey, "Kadınlar kategorisinde yarışıp, cinsiyet testi sonrası diskalifiye edilen Avusturyalı kayakçı Erik Schinegger iyi bilinen bir örnektir. Bu gruptaki bir diğer sporcu ise 2009 Olimpiyatlarında 800 m koşucusu Caster Semenya’dır. Olimpiyatlarda en sık tespit edilen cinsel gelişim sorunu androjen (testosteron) duyarsızlığıdır. Androjenin cinsel organ gelişimini sağlamayıp, diğer organlar, özellikle kaslar üzerindeki etkisi kişiye performans üstünlüğü sağlar. Bu sebeple, bu sporcularda vücut tarafından sentez edilen testosteron doğal yoldan elde edilen doping gibi kabul edilmelidir. Yani bu sporcular haksız rekabete sebep olmaktadır ve yarışmalarda kadınlar kategorisinde yarışmamaları gerekir" ifadelerini kullandı.
ESRA YILDIZ KAHRAMAN'IN 'XX' İŞARETİ İSYANI
Milli boksörümüz Esra Yıldız Kahraman'ı yenen Tayvanlı boksör Lin Yu Ting'in de tıpkı Cezayirli boksör Imane Khelif gibi 'erkek' olduğu iddia ediliyor.
Yu Ting'in 2023 Dünya Boks Şampiyonası için yapılan cinsiyet testlerini geçemediği için Uluslararası Boks Birliği (IBA) tarafından turnuvadan diskalifiye edildiği açıklanmıştı.
24 Mart 2023'te gerçekleştirilen IBA Kadınlar Dünya Boks Şampiyonası'nda, Lin Yu-Ting ve Imane Khelif adlı sporcuların diskalifiye edilmesi, uluslararası spor camiasında önemli bir tartışma başlattı.
IBA tarafından yapılan yazılı açıklamada, "Yeni Delhi'deki şampiyonada bu iki sporcunun diskalifiye edilmesi, müsabakalarda adil bir rekabet ortamı sağlamak adına titiz bir inceleme sonucunda alınan zorunlu bir karardır" denildi.
