Kıskançlık hakkındaki gerçekler

İlişkinin başlangıcında beraberliğin kuvvetlenmesine yarar sağlayabilecek, “bir tutam” kıskançlık, bir süre sonra bireyin rasyonel düşünce sistemini alt edip onu kontrol edebilecek kadar güçlü hale gelebiliyor.

Hayat, anneyi babadan, babayı anneden kıskanmayla başlıyor. Sonrasında kardeş kıskançlığı geliyor. Çocukluk döneminde atılan kıskançlık tohumları kendisini erişkinlikte gösteriyor.

Ama en çok romantik ilişkilerde çıkıyor karşımıza. Romantik kıskançlık diğer tüm kıskançlık türlerine göre daha yoğun, daha karmaşık ve daha yıkıcı olup; öfke, mutsuzluk ve korkuyla iç içe yaşanıyor.

Psikiyatr Yardımcı Doçent Dr. Onur Noyan, “Yataklarının üzerine saç teli bırakıp eve geldiğinde saç telinin, perde ve ayakkabıların yerinin değişip değişmediğini kontrol eden ya da eşini soyarak vücudunda morluk veya çizik olup olmadığını araştıran çok hastamız var” diyor.

Kıskançlık duygusu her bireyde var olduğu için, “Kıskanç değilim” diyen kişiler ya duygularını bastırıyor ya da inkâr ediyor. Bu durumda gösterilecek tepkilerin şekli de önem taşıyor.

Sevdiği kişiyi kaybetme riski düşünüldüğünde, partnerle biraz daha yakın olmaya dair çaba göstermek ilişkiyi kuvvetlendirecekken, kontrol ve takip etme davranışları birlikteliğin bozulmasına neden olabiliyor.

Böylece başlangıçta kişiye sevimli gelen kıskançlık duygusu kontrolden çıkıyor ve kartopunun çığa dönüşmesine benzer bir büyüme gösteriyor.

KADIN VE ERKEK

Kadın ve erkeğin biyolojik ve kültürel farklılıkları nedeniyle her iki cinsin kıskançlık nedenleri arasında ayrılıklar bulunuyor. Kadınlar duygusal sadakatsizliğe, erkekler ise cinsel sadakatsizliğe daha şiddetli tepki gösteriyor.

Kadınlar bir rakibin varlığına inandıklarında ilişkilerini koruma eğilimleri nedeniyle akılcı tartışmaya girme, ilişkiyi iyileştirme çabası gibi yapıcı baş etme yöntemlerini seçiyor.

Erkeklerse böyle bir durumda yapıcı davranmak yerine benlik saygılarını koruma dürtüleriyle tartışma, bağırma, fiziksel şiddet uygulama ya da ilişkiyi bitirme gibi yıkıcı yöntemleri tercih ediyor.

Kadınların kıskançlık tepkileri daha çok duygusal iken erkeklerinkinin fiziksel olduğu belirtiliyor.

Evli olmayan bireyler evlilere göre kıskançlığa daha yoğun tepkiler veriyor ve evli olan bireylerden daha saldırgan yöntemlere başvuruyor.

Son yıllarda yapılan çalışmalarda patolojik kıskançlığın sadece 1/3’ünün genetik geçişle aktarıldığı görülüyor.

Othello Sendromu nedir?

Shakespeare’in günümüzden yaklaşık 400 yıl kadar önce yazmış olduğu Othello adlı trajedisinde, kötü niyetli ve kıskanç İago’nun, sessiz ve sakin bir beyefendi olan Othello’nun zihnine soktuğu masum kıskançlığın çığ gibi büyüyerek neden olduğu felaketler anlatılıyor.

Sevdiği kadını başka bir erkekle hayal etmek, Othello’yu çileden çıkarıp giderek vahşileştiriyor ve hikâyenin sonunda hem kendisinin hem de eşinin ölümüne sebep oluyor.

Psikiyatride patolojik kıskançlığı tanımlamak için kullanılan “Othello Sendromu”, adını bu eserden alıyor.

YOL AÇAN NEDENLER

Kaybetme korkusu.

Özgüven eksikliği.

Sahiplenme duygusu.

Kültürel ya da bireysel olarak karşı cinse güven eksikliği.

Bağlanma sorunları.

Çocukluk döneminde terk edilme, sevdiğini kaybetme gibi travmatik deneyimler.

Aldatılma öyküsü.

Alkol ve madde kullanımı.

Rekabetten çekinme.

Dışlanmışlık duygusu.

Bireyin aldatmaya yönelik kendi isteğini yansıtması.

Cinsel işlev bozuklukları.

Kıskançlık, değer verilen bir ilişkinin sonlanmasına yol açabilecek bir tehlike algısı sonucunda verilen karmaşık bir duygusal tepki olarak tanımlanıyor.

TAVIRLARI

Sürekli ilgi görmek isteyen.

Terk edilmeye karşı hassas olan.

Duygularını tanımayan ve ifade etmekte zorlanan.

İsteklerini açıkça dile getiremeyen.

Öfkelerini kendi içlerinde yaşayan.

Tükenmiş.

Şüpheci.

Baskıcı.

BUNLARI YAPANIN DURUMU VAHİM

Sevdiği kişiyi aşırı sahiplenmek.

Sürekli kontrol etmeye çalışmak.

Partnerinin cep telefonunu karıştırmak.

Partnerinin sosyal medya ve mail hesaplarına girmek.

Bilgisayara programlar kurarak gizlice internet iletişimini takip etmek.

Harcamalarını ve faturalarını incelemek.

Tek başına dışarı çıkmasına ve arkadaşları ile görüşmesine izin vermemek.

Tek başına dışarı çıktığında sürekli cep telefonu ile taciz ederek aradığı anda ulaşmak istemek.

Yalnız olduğunda neler yaptığını gizli kamera yerleştirerek ya da dedektif aracılığı ile takip etmek.

SINIRLAR AŞILDIĞINDA

Kişinin aldatıldığına inanması sonucunda iç dünyasında kurduğu hayaller ve düşünceler ön plana çıkıyor. Ortada somut bir olay olmasa da hayali senaryolar hiç eksik olmuyor.

Rüyalar dahi eşin sadakatsizliği ile ilgili oluyor, kâbusa dönüyor. Eşle ilgili her değişim değerlendiriliyor ve kişi sürekli olarak aldatıldığına dair deliller elde etmeye çalışıyor.

Fazla makyaj yapılması, eş olmadığında duş alınması, yeni kıyafetler giyilmesi, enerjik olunması, evin dağınık ya da çok düzenli olması gibi farklılıklar sadakatsizlikle ilişkilendiriliyor.

Patolojik kıskançlıkta mantıksal çerçeve bozulduğu için somut açıklamalar ve kanıtlar çok işe yaramıyor. İşte sınırın aşıldığına dair belirtiler...

Aldatılmaktan aşırı korkma.

Kısıtlamalarda artış.

Tekrarlayıcı bir şekilde sorgulama ve tartışma.

Partnere hakaret etme.

Partnere şiddet uygulama ve saldırganlık eğilimi.

Gizli izleme ve gözetleme davranışları.

TEDAVİ SÜRECİ ZORLU

Hastalık boyutundaki kıskançlıkta beynin biyokimyasal yapısı, serotonin/dopamin dengesi bozulduğu için gerçeği değerlendirme yetisi ve yargılamanın etkilendiği belirtiliyor.

Bu kişilerde endişe ve korku ön planda oluyor. Dopamin dengesi sağlayan antipsikotik ilaçlarla birlikte uygulanan aile terapisi, tedavideki tek seçenek olarak görülüyor.

FRANSIZLAR ÖFKELİ, ALMANLAR UMURSAMAZ

Kıskançlığa verilen tepkiler ülkeden ülkeye de değişiklik gösteriyor.

Fransızlar öfkeli, Hollandalılar üzgün, Almanlar umursamaz, İtalyanlar çekingen tepki verirken Amerikalılar daha çok arkadaşlarının ne düşüneceğiyle ilgileniyor