Sırt çantalarındaki tehlike: Hepimiz 'Cevat Kelle' miyiz!

Öğrenci, sporcu ve kentli profesyonellerin vazgeçilmez aksesuarı sırt çantaları, günlük yaşamımızda hükmünü sürdürüyor. Birçoğumuz sabahları evden onyıllar öncesinin komik TV karakteri "tam teçhizatlı kameraman Cevat Kelle" kılığında fırlıyoruz. Öğrenciler sırt çantalarını kitap, defter, okul sonrası gidilecek etkinliğin malzemeleri ve beslenme çantası ile doldururken, erişkinler bilgisayar, cep telefonu, dijital fotoğraf makinesi, şarj cihazları, harici bellekler gibi teknolojik malzeme ve diyet bisküvileri tıkıştırıyorlar çantalarına. Erişkinleri konu dışı bırakıp, kullanılan sırt çantasının şekli, ağırlığı ve taşıma biçiminin gelişme çağındaki çocuk ve gençleri nasıl etkilediğine göz atacağız bugün. Son yıllarda çocukların bel, boyun ve omuz ağrısı ile doktora başvurma sıklığının artması üzerine yapılan araştırmalar dikkatleri sırt çantalarına çekiyor.

İdealde sırt çantası ağırlığının, taşıyan kişinin ağırlığının %10-15'ini geçmemesi gerekiyor. Ancak, çok sayıda araştırma çocuk ve ergenlerin yarıdan fazlasının olması gerekenden ağır çantalar taşıdığını ortaya koyuyor. Bel, boyun, omuz ağrısı ve postür (duruş) bozukluğu ile doktora başvuran çocukların büyük çoğunluğunda sebebin ağır sırt çantaları olduğu belirtiliyor. Video analizleri çanta ağırlaştıkça ve taşıma süresi uzadıkça boynun öne doğru eğildiğini ve yük dağılımının bozulduğunu gösteriyor. 5. sınıftan itibaren "racon" gereği sırt çantası tek taraflı taşınmaya başlıyor, bu da 'skolyoz' olarak adlandırılan omurganın yana eğriliklerini artırabiliyor.

Bu konu ABD'de kısa ve uzun dönem sonuçları ile dikkate alınması gereken bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilmiş olup, okullar ve sağlık kuruluşlarında, yazılı ve görsel basın tarafından da desteklenen bir kampanya yürütülmektedir. Bizlerin de konuya ilgi göstermemiz gerektiğine inanıyorum. Önerim okul, spor kulübü, ana-çocuk sağlığı merkezleri, hastane ve ilgili branşta doktor muayenehanelerinde doğru sırt çantası seçimi ve taşınması ile ilgili broşür ve posterler bulundurulması ve öğrenci-sporcuların ağır sırt çantası taşımanın zararları ile ilgili uyarılmasıdır. Hekimlerin bel ve boyun ağrısı ile başvuran öğrenci-sporcuyu sırt çantası taşır ve taşımaz durumda gözlense ve muayene etmesi de yararlı olacaktır.

Sırt çantasını doğru ve güvenli taşıma önerileri

• Ağırlığı eşit dağıtın. Ağır malzemeleri çantanın dip bölümüne koymak, omuzlara binen yükü azaltır ve postürü korur.

• Çantayı her iki sapını da omuzlara takarak kullanın. Ağır sırt çantasını tek taraflı taşımak boyun kaslarında spazm, bel ağrısı ve yürüyüş mekaniğinin bozulması ile sonuçlanır.

• Omuz askıları pedli çantaları tercih edin. İnce ve pedsiz askılar yük bindiğinde omuzlara gömülerek tam altındaki omuz ekleminde ve omuz-sırt kaslarında ezilme ve ağrıya sebep olur.

• Bel bölgesi yastıkçıkla desteklenmiş çantaları tercih edin. Bu tip çantalar ağırlığın doğru dağılımını sağlar ve ayakta durmayı kolaylaştıran bir dayanak noktası oluşturur.

• Çantayı doğru kaldırın.Ağır çantayı yerden kaldırırken dizleri büküp sırtı düz tutarak bacaklardan yardım alın.