İşte, 'Yoktur!' diyenler için Lozan'ın Türkçe tercümeleri

GEÇEN gün Lozan Anlaşması’nın aleyhinde senelerdir ortaya atılan ve son zamanlarda gemi azıya almış bir hâle gelen uydurmalardan bahsettim, akla sığmayacak palavralardan bazılarının doğrusunu yazdım ve “Lozan’ı merak edip öğrenmek istiyorsanız, okuyacağınız tek kaynak Lozan’ın kendisidir” dedim.

Lozan’ı yazmamın sebebi, şan-şöhret ve menfaat meraklısı bazı adamların senelerden buyana savurdukları yalanlara inanmış olan okuyuculardan bazılarının sık sık gönderdikleri e-maillerde sordukları sorulara kısa da olsa cevap verebilmekti...

Ben bu memlekette “Okuyun!” deyip birilerini kitap karıştırmaya teşvik etmenin o kişilere eziyet etmekten beter olduğunu, yazımdan sonra aldığım mesajlar sayesinde farkettim: “Lozan’ın nasıl bir belâ olduğunu üstad feşmekândan öğrenmiştik, okumama ne gerek var?” diyenini mi ararsınız, “Bu iş kitapla olmaz, efendi hazretlerinden dinleyeceksin!” gibisinden teslimiyetinin aczini ifade edenini mi yoksa “Lozan’a bakacağına filâncanın reddiyesine baksana” gibisinden saçmalayanını mı...

Türkiye’de bir kesimin azıcık yorulup araştırma yapmak yerine “Armut piş, ağzıma düş!” mantığı ile artık her konuda hazıra konma merakında olduğunu da unutmuş olduğumu, gönderdikleri “Lozan Anlaşması’nın yazılı olduğu kitabın adı nedir? Nereden buluruz?” şeklindeki mesajları sayesinde hatırladım.

EN AZ DÖRT DEFA BASILDI

Şimdi, kitap okuma ihtimali bulunanlar için Lozan’ın Türkçe tam metninin hangi eserlerde yeraldığını yazıyor ve bu yayınların kapaklarına da yer veriyorum:

- Lozan metninin ilk yayınını, anlaşmanın imzalanmasından hemen sonra, 1923’te Büyük Millet Meclisi iki cilt olarak İstanbul’da yaptırdı. Eski Türkçe olan bu yayın artık gayet nâdir bir eserdir, bulamayabilirsiniz, bulsanız da okuyamazsınız.

- Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin unutulmaz hocalarından olan Devletler Hukuku Profesörü Seha Meray, anlaşmanın asılları Fransızca olan tutanaklarını ve metninin tamamını Türkçe’ye çevirdi ve “Lozan Barış Konferansı. Tutanaklar- Belgeler” isimli bu tercüme 1969 ile 1973 arasında sekiz cilt olarak ve haritaları ile beraber fakülte tarafından yayınlandı.

- Büyükelçi İsmail Soysal, Türk Tarih Kurumu yayını olan iki cildlik “Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları” isimli eserinin ilk cildinde Lozan’ın tam metnine de yer verdi.

- Yapı Kredi Yayınları, Prof. Seha Meray’ın 1969 ile 1973 arasında çıkarttığı tercümesini 2003’te tekrar yayınladı ve bu yayın arandığı takdirde bulunabilir!

‘KÜTÜPHANE’ DENEN YER...

İsimlerini verdiğim kitapların nereden temin edilebileceğini soranlar mutlaka çıkacaktır, hatırlatayım: “Kitap” dediğimiz şey bakkalda, manavda yahut kasapta satılmaz, “kitapçı” denilen yerlerde bulunur; piyasada mevcudu kalmamış olanlarına da kitapların toplu halde bulunduğu bazı mekânlarda ulaşılabilir. Bu mekânlara “kütüphane” derler, aradığınız ama bulamadığınız ve hakikaten okumak istediğiniz eserler varsa kütüphanelere gider ve orada okuyabilirsiniz!

Kütüphaneye gitmek de mi zor geliyor? O zaman Twitter’dan, Facebook’an, vesaireden kafanızı kaldırmaya vakit bulduğunuz takdirde Türk Tarih Kurumu’nun internet sitesine girin, Lozan’ın tam metni orada da vardır!