Uçangöz, sıçankız!

BİR köşe yazısında aradan bir hafta bile geçmeden aynı konuyu tekrar dile getirmek pek hoş değildir; okuyucuya “Yazacak başka konu bulamamış” dedirtebilir ama daha önce sözünü ettiğiniz mesele hâlâ devam ediyorsa ve hattâ dallanıp budaklanmışsa yazmaya devam etmeye mecbur olursunuz.

Bugün maalesef böyle yapmak zorundayım, zira geçen hafta bazı tuhaflıklarını anlattığım Türk Dil Kurumu marifetlerini ısrarla ve inadla sürdürdüğü için ben de Kurum hakkında yazmaya devam ediyorum...

Dil Kurumu’nun yabancı kökenli olan ama senelerden buyana kullandığımız bazı kelimelere Türkçe karşılık bulma yolundaki gereksiz çabaları son sür’at gidiyor. Geçen hafta “petrol”ü “yer yağı”, “doğal gaz”ı “yer gazı”, telefon mesajı “SMS”i “kısa bilgi”, “stor”u “sarma perde” yapan Kurum aklını “drone”a takmış; bir anket açmış, katılanların “arıgözü, “uçangöz”, “uçan kamera”, uçarçeker”, “uçurgör” kelimelerinden birini seçmelerini istemiş ve anketten “uçangöz” çıkmış.

Ama çok şükür birleşik kelimeleri ayırmaktan şimdilik vazgeçmiş ve takırtısı yüzünden kulağa tatsız gelmesine rağmen “uçangöz”ü beraber yazmışlar.

SIKIYÖNETİM BİLDİRİSİ GİBİ

Geçen gün Kurum’un internet sitesinde sıkıyönetim bildirisi gibi tatsız, kuru ve buz gibi bir açıklama vardı; “Yabancıların maşası olan saldırganlara: Bu size son ihtarımızdır. Sabrımızın sonuna gelinmiştir, eylemlerinize son verip teslim olduğunuz takdirde şefkatli kollarımız sizleri saracak, aksi takdirde canınıza okunacaktır, ihtaren bildirilir” misâli “Drone ile ilgili duyuru: ‘Drone’ sözü için yaptığımız çalışmaların ilk ayağı olan sormaca sona ermiştir. Bu yabancı kökenli sözün Türkçe karşılığını arama çalışmalarımız sürmektedir. Kamuoyuna duyurulur” deniyordu.

Kurum işte bu anketin, pardon “sormaca” nın ardından “drone”a artık “uçangöz” denmesini buyurmuş!

Tuhaflık, zaten burada: Kurum yabancı bir kelimeye Türkçe karşılık mı uyduracak? “Hain” ve “düşman” görülen o kelimenin kökenine, anlamına yahut ne şekilde meydana gelmiş olduğuna değil; ifade ettiği mânânın hangi eylem ile alâkasının bulunduğuna bakıyor ve uydurdukları karşılıkta da mutlakta o eyleme yer veriyorlar. Meselâ, Amerikan argosunda önceleri “öldürmek” ve “vurmak” demek olan “zap” kelimesi 1980’lerde “elektronik olarak silmek” mânâsında kullanılan “zapping”e dönüp TV’de kanal değiştirme işi oluyor ya, Kurum “kanaldan kanala geçme”yi düşünerek “geçgeç”i uyduruyor; asıl karşılığı “erkek arı” ve “vızıldamak” demek olan “drone” hem uçuyor hem de üzerindeki kameralar sayesinde görebildiği için aynı mantıkla “uçangöz” yapılıyor.

KAFİYELİ BİR CEVAP!

Haber bültenlerinde bundan böyle “Uçangözler havalandılar, uçtukları sırada gördüklerinden gözleri yaşardı, hem uçtular, hem de şarıl şarıl gözyaşı akıttılar” gibisinden ifadeler işiteceğiz; evlerde de “Babaaaaa, sınavı kazanırsam bana uçangöz alacaksın değil mi? Ama karagözlüsünü istemem, yeşil gözlü olsun” diyen çocuğa babadan “Bana bak, otur çalış! O sınavı kazanamazsan uçangözü rüyanda görürsün; seni sıçankıza çeviririm haaa!” cevabı gelecek demektir!

İşin şakası bir tarafa, bir-iki resmi açıklamada ayıp olmasın diye “drone” yerine “uçangöz” tekerlemesinin yeraldığını düşünelim ama tek heceli “drone” yerine üç heceli “uçangöz”ü kim kullanacak? “Petrol” e “yer yağı”, “stor”a “sarma perde”, “check-up”a “tambakı”, “zapping”e “geçgeç”, “efervesan tablet”e de “fışırdayan” diyecek ârızalılar nerede?

Türkçe’nin başında bir türlü dert varken ve Türk Dil Kurumu bu dertlerin devâsını bulacağı yerde böyle gereksiz bir kelime uydurma oyununa devam ettiğine göre, Kurum dilimizin başta gelen derdi olmuştur ve aklı başında herkesin bu kelime uydurma oyununun artık hakikaten can sıkmaya başladığını hatırlatması da bir vecibe haline gelmiş demektir!