İşemek ve "işeme yapmak"...

Geçen hafta Türkçe’nin düşürüldüğü perişan vaziyetten bahsedip merâmımızı ifade edemez hâle geldiğimizi anlatmış, kırık-dökük ifadelerle yazılmış gazete haberlerinden örnekler vermiş ve fiillerin sonuna yardımcı fiil ilâvesinden medet umarak dili perişan etmemizi bugüne bırakmıştım...

Önce “yapmak” illetinden bahsedeyim...

Neredeyse bütün fiillerin kıçına “yapmak” sözünü takmak son zamanların modasıdır! Girmiyoruz, “giriş yapıyoruz”; çıkmıyoruz, “çıkış yapıyoruz”. “Okumak” çoktan bitti, “okuma yapılıyor”; kimse kimseyle buluşmuyor, görüşmüyor, “görüşme yapıyor” ve bu öyle bir illet ki, fiil zengini Türkçe’yi fiil fukarası yapıp yardımcı fiile muhtaç ediyor.

“Gerçekleştirme” derdi de öyle...

Polis adamı gözaltına almış; evinde suç aleti, delil, vesaire arıyor ve TV’lerde “Evde arama işlemi gerçekleştiriliyor” diye bir geveleme! “Evde arama yapılıyor” demek haberi yazanın da, şayet varsa editörün de aklına gelmiyor!

Cumhurbaşkanı başka bir memleketin lideriyle, meselâ Vladimir Putin ile telefonda konuşuyor, derken bu temas haber sitelerinde “telefon görüşmesi gerçekleştirme” oluyor ve neticede hem gazetelerde, hem TV haberlerinde “Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Rusya lideri Putin’le bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi” garabetidir gidiyor.

“Gerçekleştirme” tuhaflıkları bu kadarla bitmiyor; mutlaka işitmişsinizdir, bir de “performans gerçekleştirme” var!

Dansçı olan hatun yahut erkek bilmemnerede sahneye çıkıyor, yani şimdilerde pek moda olan gâvurcadan birebir tercüme edilmiş biçimiyle “sahne alıyor”; oynuyor, hopluyor zıplıyor, tepiniyor, arada şarkı da mırıldanıyor ve böylece “performans gerçekleştiriyor”.

Yaptığı işin daha kalitelisine de, “başarılı performans gerçekleştirme” deniyor...

Meselâ, hatun şayet dansöz ise, iyi raksetmişse, göbeğini mükemmelen kıvırmış, yani çok güzel “titretmişse”, işte o zaman “başarılı bir performans sergilemiş”, hattâ “performansıyla izleyenleri büyülemiştir”! Yaptığı işin Türkçe’de gerçi “göbek atmak” diye tam karşılığı vardır ama bu ibâre çağdışı, gerici ve tukaka bir kavram hâline geldiği için artık kullanılmamaktadır.

Bir-iki örnek daha: Galata Kulesi epey uzun süren bir tamirden sonra ziyarete açılıyor ama “açıldı” demek ayıp sayılıyor ve “Galata Kulesi’nin açılışı gerçekleşiyor”. Koronavirüs derdine bakan Bilim Kurulu da toplanmıyor, “toplantı gerçekleştiriyor”!

Her fiilin sonuna “gerçekleştirme” kalıbını yapıştıranlar acaba günlük hayatlarında hiç durmadan yalan söyleyip bol bol palavra sıktıkları için mi her cümleye içerisinde “gerçek” sözünün geçtiği bir kelime sıkıştırma ihtiyacı hissediyorlar dersiniz?

Dil yâresine böyle daha dünya kadar örnek bulabilirsiniz...

AN İTİBARİYLE HÖDÜKLÜK!

Türkçe’ye son zamanlarda musallat olan dertlerden biri de, “an itibariyle” musibetidir!

İngilizce’de “at the moment” diye bir ifade vardır ve “şu anda” mânâsına gelir...

“At the moment”a her nedense yeni bir Türkçe karşılık bulma ihtiyacını hissettiler, “şu anda”yı savurup bir tarafa attılar ve kimin marifetidir bilmiyorum, “an itibariyle” diye hiç vârolmamış bir garabet uydurdular! Derken, bu garabet haber sunucuları ile muhabirlerin diline pelesenk oldu ve hemen her hadisenin, işin, eylemin başına belâ kesildi.

“Şu anda kar yağıyor” mu denecek? Olmaaaaz, “An itibariyle kar yağışı gerçekleşiyor” denmesi lâzım! Muhabirlerin izledikleri ünlü kişi evinden çıkıp arabasına mı bindi? “An itibariyle çıkış yapıyor” ve neticede an itibariyle halt üstüne halttır ediliyor!

Türkçe’ye böyle perişan edenler helâya gittiklerinde eminim işemiyor, “işeme yapıyor” yahut “işeme gerçekleştiriyorlar”dır!