Meclis'in bundan 100 sene önce kabul ettiği ama saklı kalan 205 adet kanun, Cumhurbaşkanlığı tarafından kitap olarak yayınladı

Cumhurbaşkanlığı; hukuk, ekonomi ve siyaset tarihimiz bakımından büyük önem taşıyan kaynak bir kitap yayınladı: “İstiklâl Harbi Döneminde Resmî Gazete’de Yayınlanmayan 205 Kanun”.

Meclis’in kabul ettiği kanunlar Resmî Gazete’de yayınlanmalarından sonra yürürlüğe girerler ama 1921’in 14 Temmuz’undan 1923’ün 10 Nisan’ına kadar geçen 21 ay içerisinde çıkartılan 205 adet kanunun hiçbiri Resmî Gazete’de yeralmamış, zira bu 21 ay boyunca Resmî Gazete çıkmamıştır!

Bizim ilk resmî gazetemiz 1831’de, İkinci Mahmud zamanında yayınlanmaya başlayan “Takvim-i Vekayi” idi. Uzun seneler kesintisiz olarak çıkan Takvim-i Vekayi’nin yayını İkinci Abdülhamid zamanında durduruldu, yayın 1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilânının ardından yeniden başladı, Ankara Hükümeti tarafından önce “Ceride-i Resmiye” adıyla çıkartıldı ve sonra “Resmî Gazete” oldu.

Resmî Gazete’nin İstiklâl Savaşı senelerinde yayınlanmamasının sebebi hayli hüzünlüdür: Ankara’daki matbaanın personeli askere alınıp cepheye gönderildiği için gazeteyi basacak kimse bulunamamış, temelleri henüz atılmaya başlamış olan genç devletin resmî gazetesi bu yüzden çıkmamış ve dolayısı ile de Meclis’ten geçen kanunlar 21 ay boyunca yayınlanamamıştı!

Cumhurbaşkanlığı İdarî İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı ve kısa adı “205 Kanun” olan 834 sayfalık büyük boy kitapta Meclis’in işte bu 21 ay boyunca kabul ettiği ama o dönemde Resmî Gazete mevcut olmadığı için yayınlanamayan kanunların eski harflerle orijinal metinleri ve yeni harflere çevrimyazıları ile bu kanunların kabulü sırasında Meclis’te yapılan görüşme zabıtları yeralıyor. Böylelikle, yeni Türkiye’nin kuruluş dönemi olan Millî Mücadele senelerinde kabul edilen ama bir asır boyunca saklı kalan 205 adet kanun, tam bir asır sonra yayınlanmış oluyor.

Bu 205 adet metin arasında cinayetten onbeş sene kürek cezasına çarptırılan Devrekânili Kocakafaoğlu İbrahim’in, yine cinayetten onbeş sene küreğe mahkûm olan Ayıcılar Mahallesi’nden Alikiroğlu Ali’nin, kıt’asından kaçan ve hırsızlık ile yaralama suçlarından idamına karar verilen Beypazarlı Göçeroğulları’ndan İbrahimoğlu Mustafa’nın yahut yine askerlikten firar ettiği için idama mahkûm edilen Ispartalı Deliyusufoğulları’ndan Mustafaoğlu Osman’ın affı gibi sıradan şahıslarla alâkalı ve önemsiz olanlarının yanısıra yayınlanmamaları hayrete düşüren çok önemli kanunlar da var. Meselâ, Taksim Anıtı’nda heykeli bulunan Sovyet Generali Mihail Frunze ile Hariciye Vekili Yusuf Kemal Bey’in Ankara’da 2 Ocak 1922’de imzaladıkları Türkiye ile Ukrayna arasındaki andlaşma ile Kâzım Karabekir’in Ermeni, Azerî ve Gürcü yetkililerle 3 Ekim 1922’de Kars’ta imzaladığı muahede gibi doğu sınırımızı belirleyen hukukî metinler ve çok daha önemli bir başka kanun daha var: Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Mustafa Kemal Paşa’yı 20 Temmuz 1922’de “Başkumandan” yetkisi verdiği kanun...

BİNLERCE MEÇHUL KARARNAME

Kitabı yayınlayan Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü’nün bağlı olduğu Cumhurbaşkanlığı İdarî İşler Başkanı Metin Kıratlı, kitapla beraber gönderdiği anlamlı sunuş mektubunda “...vatanın istiklâli ve istikbali için şehadete koşan tüm vatan kahramanlarımızı saygı, rahmet ve minnetle andığını” söylüyor...

Bu önemli eseri hukuk ve siyaset tarihimize kazandıran İdarî İşler Başkanlığı ile Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü’nün yapmaları şimdi gereken bir başka yayın daha var:

Bizde, kanunların yanısıra Bakanlar Kurulu kararlarının da Resmî Gazete’de yayınlandıkları ve yayından sonra yürürlüğe girdikleri yolunda bir kanaat vardır ama yanlıştır! Yasal bakımdan böyle bir yayın mecburiyeti yoktur ve hemen her mevzuda, meselâ tabak-çanak alımından tutun bazı saray eşyasının satışına kadar çıkartılmış ama yayınlanmamış olan binlerce kararname mevcuttur. Bakanlar Kurulu tarafından seneler boyunca verilen bu kararlar Resmî Gazete’de yeralmamış ama kabul edilir edilmez uygulanmışlardır.

Bu kararnamelerin kabullerinin üzerinden geçen uzun senelerin ardından biraraya getirilip yayınlanmaları hâlinde hukuk, ekonomi ve siyaset tarihimizin birçok bilinmezi de aydınlığa kavuşabilecektir.