Japonya'nın suikaste kurban giden başbakanı Abe ve Son İmparator

İtalyan yönetmen Bernardo Bertolucci’nin 1987’de çevirdiği ve dokuz Oscar birden alan “Son İmparator” filmini seyretmiş mi idiniz?

Seyretti iseniz hatırlayacaksınız: Japonlar, İkinci Dünya Savaşı öncesinde Çin’in son imparatoru Puyi’yi Mançurya’ya götürüp orada kurdukları Mançukuo isimli devletin başına geçirirler.

Puyi, artık Japonlar’ın kuklasıdır. Ne yapacağına, neyi imzalayacağına, ne söyleyeceğine, hattâ nasıl oturup kalkacağına bile Japonlar karar vermekte, Japonya’nın izni olmadan kendi başına adım bile atamamaktadır.

Filmde bütün hareketlerini belirleyen ve belirlemekten de öte sabık imparatora hakaret etmekten bile çekinmeyen çok üst düzeyde sivil bir Japon vardır ve Mançukuo’nun gerçek hâkimi Puyi değil, ismi filmde geçmeyen ama Nobusuke Kişi olduğu bilinen bu Japon yetkilidir.

Bundan 35 sene önce çevrilen ve tarihî filmler arasında sinema tarihinin en önemli ve en gerçekçi örneklerinin başında gelen “Son İmparator”u şimdilik bir tarafa bırakıp bugüne gelelim...

Japonya’nın eski başbakanı Şinzo Abe, geçen hafta katledildi. Konuşma yaptığı sırada adamın biri kendi yaptığı bir tüfekle Abe’yi vurdu, böyle suikastlere alışkın olmayan Japonya tam bir şoka girdi ve şok hâlâ devam ediyor...

Abe önemli siyasetçiler çıkarmış olan bir ailenin mensubuydu. Mançukuo Devleti’nin fikir babası, Japonya’yı İkinci Dünya Savaşı’na sokan askerî cuntanın başındaki General Hideki Tojo’nun Ticaret ve Ekonomi Bakanı ve savaş sonrasının başbakanı olan Nobusuke Kişi annesinin babası, yani dedesi idi...

1896 ile 1987 arasında yaşayan, yani oldukça uzun bir ömür süren Kişi, Mançurya’daki siyasî faaliyetleri ve uyguladığı ekonomi politikası yüzünden “canavar” diye bilinirdi. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından savaş suçlusu olarak tutuklandı, “birinci sınıf savaş suçlusu” sayılarak idamı düşünüldü, arkadaşlarının çoğu idam edildi ama Amerikalılar savaş sonrası Japonya’yı Amerika’nın çizgisinde idare edebilecek bir politikacı olarak gördükleri Kişi’yi mahkemeye çıkartmadılar ve üç sene sonra serbest bıraktılar.

Nobusuke Kişi 1957 ile 1960 arasında Japonya’nın başbakanı oldu ve görevden ayılacağı günlerde Taisuke Aramaki adında 65 yaşındaki bir işsizin bıçaklı saldırısına uğradı. Altı yerinden bıçaklanan Kişi’ye 30 dikiş atıldı ama Aramaki verdiği ifadelerde açık konuşmadığı için suikast girişiminin sebebi bir türlü ortaya çıkartılamadı.

Japonya’nın geçen hafta bir suikaste kurban giden eski başbakanı Şinzo Abe, Nobusuke Kişi’nin 1970’lerde ve 80’lerde çeşitli bakanlıklarda bulunan Şintaro Abe ile evlenen kızı Yoko’nun oğlu idi. Çocukluğu artık evinde emekli hayatı yaşayan dedesi Nobusuke Kişi ile beraber geçmiş, gençlik senelerinde de Japonya’nın önde gelen politikacılarından olan babasının yanında bulunmuş, dedesinin kardeşi Eisaku Sato’nun sekiz sene devam eden başbakanlığını da görmüş, yani hayatının her döneminde politika ile içiçe olmuş ve başbakanlığa kadar yükselmişti...

Ama kaderi dedesinden tamamen farklı olacak, dede suikastten kurtulacak fakat torun can verecekti...

Son İmparator Puyi ile Nobusuke Kişi’nin Mançukuo maceralarının ve Japonya’nın İkinci Dünya Savaşı öncesinde uyguladığı Pan-Asya politikasının aslında bizi de alâkadar eden ve Sultan Abdülhamid’in ailesine kadar uzanan bir başka boyutu daha vardır ama apayrı bir konu olduğu için başka bir yazıya bırakıyorum...