Sessiz ve asil bir bağış

TOPKAPI Sarayı'na dün sessiz sadasız bir bağış yapıldı...

Osmanlı İmparatorluğu'nun iktidar yıllarında dünyaya gelmiş son hanedan mensubu olan ve geçtiğimiz ay vefat eden Neslişah Sultan'ın çocukları, annelerinin vasiyeti uyarınca, siyasî hatıra olmalarının yanısıra sanat tarihimiz bakımından da önem taşıyan çok kıymetli iki objeyi saraya hediye ettiler.

Sultan'ın oğlu Prens Abbas Hilmi ile kızı Prenses İkbal Moneim Saviç'in bağışladıkları objelerden biri, Osmanlı hükümdarı İkinci Mahmud'a ait yazı takımı idi. Kaplumbağa kabuğu ile som altının gayet san'atlı bir şekilde biraraya getirilmesi ile imal edilmiş olan yazı takımı som altın kulplar takılmış yekpare bağa bir tepsinin üzerindeydi. Yazı malzemeleri tepsiden daha açık tondaki blok bağaların üzerine altın işlenerek yapılmış ve kapakları som altın iki hokka ile tuzluğu andıran ve sayfanın üzerinde henüz kurumamış mürekkebe altın tozu serpmeye yarayan aynı şekilde altın kapaklı bir "rıh" ile yine altından bir kalem açacağından ve kâğıt bıçağından meydana geliyordu.

İkinci Mahmud'a ait yazı takımı, padişahın 1839'daki ölümünden sonra büyük oğlu Sultan Abdülmecid'e, daha sonra Abdülmecid'in çocuğu Sultan Vahideddin'e intikal etmişti. Vahideddin'den kızı Sabiha Sultan'a geçen ve son dönem Osmanlı zevkinin zirvelerinden birini teşkil eden yazı takımı, 60 küsur seneden buyana Sabiha Sultan'ın kızı Neslişah Sultan'da idi.

Topkapı Sarayı'na bağışlanan ikinci obje ise 1703 ile 1730 seneleri arasında iktidarda bulunan ve Patrona Halil ayaklanması ile tahtından indirilen Üçüncü Ahmed'in bizzat yazıp tezhib ettiği kendi tuğrasıydı...

FATİH'İN TUĞRASI İLE...

Türk hat sanatının en seçkin isimlerinden olan Üçüncü Ahmed, adını tuğranın altına "Bu yazı, cihan sultanının eseridir" anlamına gelen bir şiirle yazmış ve eserini yine bizzat yaptığı üzeri altın işlemeli deri bir çerçeveye yerleştirmişti.

Lâle Devri'nin hükümdarı Üçüncü Ahmed'in bu eseri, sanat tarihimizde bir padişahın bizzat çektiği bilinen ikinci tuğra idi. İlk tuğra Fatih Sultan Mehmed'e aitti ve Fatih daha tahta çıkmadan önce, henüz küçük bir çocuk iken gelecekteki padişahlık günlerinin hayâli ile müstakbel tuğrasını bir deftere çekmişti ve bu defter de Topkapı Sarayı'nda muhafaza ediliyordu.

Sultan Üçüncü Ahmed'in hükümdar elinden çıkma renkli ve tezhipli tek örnek olan tuğrası, bundan böyle ceddi Fatih'in defterindeki siyah-beyaz tuğrası ile aynı mekânda duracak.

Rahmetli Neslişah Sultan, her ikisi de büyük dedeleri olan Üçüncü Ahmed ile İkinci Mahmud'a ait objelerin asıl yerinin Topkapı Sarayı olduğunu defalarca söylemiş ve yazı takımı ile tuğranın saraya verilmesini vasiyet etmişti.

Neslişah Sultan'ın oğlu Prens Abbas Hilmi, kızı Prenses İkbal Moneim Saviç, gelini Prenses Mediha Hilmi ile torunu Prens Davud Hilmi vasiyeti dün öğleden sonra yerine getirdiler. Anne tarafından Osmanlı, baba tarafından da Kavalalı Mehmed Ali Paşa hanedanından gelen ve dolayısı ile Mısır kraliyet ailesinin de mensubu olan ailenin teşhir edilmeleri şartı ile verdiği yazı takımıyla tuğrayı, sarayın başkanı Prof. Dr. İlber Ortaylı teslim aldı.

İşte, sessiz sadasız yapılan bu bağışın yorumsuz, kısa öyküsü...