"Kadının beyanı esastır" ne demek

Hasan Ali Toptaş’ı tanımıyorum, tek bir kitabını dahi okumadım. (Şeffaflık adına not: Eski menajeri yakın arkadaşım; taciz iddialarından sonra onunla çalışmayacağını açıkladı.) Toptaş hakkındaki iddiaların sahibi hakkında da hiçbir bilgim yok, ilk kez adını duydum. İntihar eden bir başka yazarın adını da daha evvel hiç duymamıştım.

Hiçbiri kim bilmiyorum, ama medyanın taciz iddialarını iyi yönetemediğini biliyorum. Ergenekon da alakasız isimleri hedef alarak başlayıp katlanarak büyümüş, bir süre sonra herkes Ergenekon’cu diye hapse atılmaya çalışılmıştı. Bu iddiaların yalan olduğunu kanıtlandı, ama arada onurlu insanlar hayatını kaybetti, aileler dağıldı, birikimler yok oldu, itibarlar zedelendi. Bugünlerde CHP’den başlayan bir taciz dalgası başlatılmaya çalışılıyor gibi bir hava var.

FETÖ bağlantısı var mı?

Taciz iddialarını başlatan hesabın FETÖ bağlantılı olması bir soru işareti. Bu hesabın apar topar ortadan kaybolması bir başka kuşku uyandırıcı nokta. Daha evvel Fuat Avni adlı kompozit bir palavracının peşine takılan medya “twitre” çukurunda her karşısına çıkanın üzerine atlamaması gerektiği konusunda hiç ders almamışa benziyor.

Toptaş’a yönelik iddialar pek FETÖ komplosuna benzemiyor, daha çok ABD’de moda olan “İptal kültürü”nün bizdeki yansıması gibi. Sosyal medya bir mahkeme kuruyor, yargısız infazla doğru ya da yanlış olmasına bakılmaksızın kelle alınıyor. Kurban piyangosu her hafta bir başkasına vuruyor. Ama sadece sosyal medya kaynaklı diye yok saymak da doğru değil.

Gazetecinin bu aşamada tek bir görevi var: İddianın peşine düşmek.

Bunun yolu taciz iddiasını ortaya atan kadına telefon açıp, bir de hedef olan yazarın görüşünü almak kadar basit değil. Bu işin kolayı, ya da Türkiye’deki gazetecilik. Bir de lüzumlu-lüzumsuz insanlar da sanki bilir kişiymiş gibi görüş beyan ediyor, bu görüşler medyada haberi yapanın görüşüne göre yer alıyor.

Harvey Weinstein’ın sonunu hazırlayan New York Times muhabirleri Jodi Kantor ve Megan Twohey’nin yazdığı “She Said” kitabı taciz haberlerinin nasıl ele alınması gerektiğine bir el kitabı olarak da okunabilir. Kitabın daha ilk başında iki muhabir haber kaynaklarına nasıl yaklaşmaları gerektiğini yazdıkları e-mail’de hangi kelimeleri seçmelerine kadar ayrıntılı bir şekilde tartışıyorlar.

Herkes bir başkası hakkında bir iddiada bulunabilir; bu iddialar her zaman doğru olacak anlamına gelmiyor. “Dedi ki” noktasını aşmak için iddianın derinlemesine araştırılması, dönemin tanıklarıyla, iki tarafın yakınlarıyla, iş arkadaşlarıyla konuşulması, duvar kağıdının renginden ikametgah kayıtlarına kadar ayrıntılı bir inceleme yapılması şart. Gazetecinin soracağı en önemli soru da araştırdığı konunun tekil bir hadise mi yoksa bir alışkanlık mı olduğu.

Belki yıllar sürecek bir inceleme gerekiyor.

Öyle bir-iki günde, masa başından, telefonla ya da “twitre”den olabilecek bir iş değil bu. Gazetecinin yüzüne pek çok kapının kapanacağı, varsa eğer tanıkların konuşmak istemeyeceği, ikna edilmeleri için her kelimenin teker teker seçileceği, kapıların ısrarla çalınacağı aylar, belki yıllar alacak sancılı bir mesai. Belki bu araştırmanın sonucu hiçbir yere varmayacak. Belki de zamanı gelecek. Ama sabırlı bir inceleme şart. Gazeteci bulgularını ancak şüpheye mahal bırakmayacak noktaya geldiğinde yayımlama hakkına sahip — ki kimse itiraz edemesin, doğruluğunu sorgulayamasın, taraf olamasın. Harvey Weinstein’in, Bill Cosby’nin sonu böyle geldi.

Böyle olması gerekiyor, ince eleyip sıkı dokunması şart çünkü ortada bir insanın hayatı söz konusu. Ne sosyal medya, ne gazeteciler herhangi birinin hayatıyla bu kadar kolay oynama hakkına sahip.

Türkiye’deki bir haftalık taciz iddiası şimdiden bir can aldı, bir yazar da şimdilik iptal olmuşa benziyor.

Taciz konusunda kim doğru söylüyor, bilmiyorum. Gazeteciler işlerini doğru yapsaydı ayrıntıları okuyup bir yargıya varmak mümkün olabilirdi. Ama şu aşamada sadece birinin dediğine karşı bir başkasının yanıtı var karşımızda. Bu durum her iki tarafa haksızlık yapmaya imkan tanıyor.

Bu süreçte Hasan Ali Toptaş’la ilgili bambaşka bir soru işareti oluştu kafamda: Türkiye’nin en büyük yazarlarından biri olarak anılmasına rağmen kendisini ifade etmekte nasıl bu kadar aciz?

İlk açıklaması, “eril faillik” ifadesi, o tek bir paragraf felaketti. O açıklamadan sadece özür dileyip suçunu kabul ettiği anlamı çıkıyordu. Ama meğerse özür dilerken suçunu kabul etmiyormuş, bunu da Pazar günü Milliyet’e söylüyor.

Aynı söyleşide şöyle bir ifade var: “Ben saldırmışım da o banyoya kaçmış ve kapıyı kilitlemiş, tümüyle yalan. Bir kere ev dubleks bir ev ve banyo üst katta. Üst kat da kullanılmıyor.”

Nasıl yani?

Eve misafirliğe gelen biri tuvalete gidemiyor mu? Üst kat kullanılmıyorsa evde yaşayanlar banyoya gitmiyor mu? Burası Paris apartmanı da değil ki tuvaletle banyo ayrı odalarda olsun, Ankara’da bir daire sonuçta. Alt katta tuvalet, üst katta banyo mu var? Böyle olsa bile Türkçede pek çoğumuz “tuvalet” yerine “banyo” diyoruz — galiba daha kibar sayılıyor. Oysa hiçbirimiz bir başkasının evinde yıkanmıyoruz misafirliğe gittiğimizde. En azından çoğu zaman.

Evin banyosu üst kattaysa ve alt katta küçük tuvalet varsa, tacize uğradığını söyleyen kişi kendisini küçük tuvalete kapattıysa ve “banyo” dediyse yalan söylüyor sayılmaz doğrudan.

Ne demek istiyor bu üst kat alt meselesiyle Toptaş? Neden kafa karıştırıyor?

Her ayrıntının önemli olduğu böylesi bir iddia karşısında kendisini savunurken nasıl bu kadar dikkatsiz olabiliyor? Eksik ifade, yanlış anlaşılma gibi bir lüksü yok.