Eski Türkler'de aile yapısı

Son yıllarda artan çarpık evliliklerin sayısı, çocuk yaşta evlendirme, kadın cinayetleri, aile yapısının deforme olmasını geçmişle kıyaslamak açısından eski Türklerde nasıl bir aile düzeni olduğunu araştırarak sizlerle paylaşmak istedim.

Eski Türklerde genellikle baba hâkimiyetine dayalı aile tipinin ağırlıkta olduğunu görüyoruz. Ancak bu kadına söz hakkı verilmediği anlamına gelmez. Dışa karşı ailenin reisi babadır, evde eşitlik ilkesine her zaman uyulur.

Türk aile yapısı hakkında araştırmalar yapan ilk batılı araştırmacı Grenard’a göre; Türk kızı hayat arkadaşını seçmekte serbesttir. Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügati’t Türk adlı eserinde de eşlerin birbirlerini serbestçe seçtikleri yazılıdır.

Türklerdeki aile yapısında kız çocuklarının eşlerin, ata bindiği silah kullanmayı öğrendiğini, evde söz hakları olduğunu görüyoruz. Kız çocuklarının erken evlendirilmesi hiçbir zaman gündeme gelmemiştir.

Türk ailesinin sağlam yapısına baktığımızda toplumun bütünlüğüne nasıl yansıdığını görürüz. Oğuz Türklerinde zina olayı kabul edilemez, az da olsa zina yapanın en ağır şekilde cezalandırılması toplumun düzeninden kaynaklıdır.

LEVİRAT

Yakut, Altay Türklerinde kız kaçırma ile kurulan evlilikler meşru kabul edilmez. Çekirdek unsur olarak kabul edilen aile, ordu ve devletin temel taşıdır. İki bin yıl önce Türkler aileyi sosyal yapının esası olarak kurmuşlar, ailenin devamlılığını ve bölünmezliğini sağlamak için bazı tedbirler almışlardır. Levirat adı verilen aile düzeninde babaları ölen ailelerde büyük çocuklar annelerini ve küçük kardeşlerini himaye etmek zorundadır. Eğer kardeşlerden biri ölürse en büyük kardeş ölenin ailesini kendi ailesine katar, ölen kardeşinin çocuklarını yetiştirir. Onun karısını da bacı görür. Aile içinde uyulması gereken bir kural da çocuklara mutlaka Türk isimlerinin verilmesidir.

ŞÖVALYELİK

Sıradan ailelerde de ev kadın ve erkeğe aittir. Çocuklar üzerindeki velilik hakkı baba kadar anneye de aittir. Erkek her zaman karısına saygı gösterir; onu at arabasına bindirerek kendisi arabanın arkasından yürür. (Bu durumda şövalye ruhu Avrupa’ya bizden gitmiş oluyor.)

Kadın erkek eşitliği Türklerin en önemli ilkelerindendir.

Eski kavimler arasında, hiçbir kavim Türkler kadar kadın cinsiyetine hak vermemişler ve saygı göstermemişlerdir.