Operatörler zamda şampiyonluğa hızda ve yatırımda kümeye oynuyorlar

Zam konusunda son derece atak davranan operatörler konu bağlantı hızına gelince dünya ortalamasının altında bir hizmet sunuyor. Özellikle sabit genişbant internet hızı Türkiye'de dünya ortalamasının yarısını bile yakalayamıyor. Bunun nedeni olarak yetersiz altyapı gösteriliyor. Operatörler lisans bedelleri dahil 17 yılda toplam 37.7 milyar dolar yatırım gerçekleştirirken, Almanya Fransa gibi nüfus bakımından Türkiye'yle karşılaştırılabilecek ülkeler yılda 14-15 milyar dolar telekom yatırımı gerçekleştiriyor

Giriş: 17.09.2024 - 17:06 Güncelleme: 17.09.2024 - 23:05

Zamda şampiyonluğa hızda ve yatırımda kümeye oynuyorlar

Yılbaşından bu yana, ancak özellikle de son günlerde operatörlerin taahhüt yenileyen abonelerine yaptıkları yüzde 200-300 aralığındaki zamlar konuşuluyor. Sosyal medyada #OperatörSoygunu hashtagi iki gündür Türkiye gündeminin en üst sıralarında kendisine yer buluyor.

Tepkilerini sosyal medya üzerinden dile getiren vatandaşlar hem gerçekleşmiş hem de beklenen enflasyonun çok üzerindeki bu zamların yanında aldıkları hizmetin de düşük olmasından dert yanıyor.

Peki Türkiye bağlantı hızında dünyaya göre ne seviyede bulunuyor? Speedtest.net verilerine göre Türkiye'de mobil internet hızı bakımından 111 ülke arasında 58. sırada yer alıyor. Türkiye'deki 46.37 mbps'lik hız 55.8 mbps'lik küresel ortalamanın altında yer alıyor.

Sabit genişbant hızında ise Türkiye çok daha aşağı bir konumda bulunuyor. Değerlendirilen 161 ülke arasında Türkiye 106. sırada yer alıyor. Türkiye'nin 42.90 mbps'lik genişbant internet hızı 94 mbps'lik küresel ortalamanın yarısını bile yakalayamıyor.

REKLAM

Bunun yanında OECD verilerine göre, birlik ülkelerinde ortalama 100 mbps üzeri internet hızına sahip abonelerin oranı yüzde 18.6 iken Türkiye'de bu oran yüzde 0.6.

Sıra	Ülke	mbps
1	Birleşik Arap Emirlikleri	398,51
2	Katar	344,34
3	Kuveyt	239,83
4	Güney Kore	141,23
5	Hollanda	133,44
6	Danimarka	130,05
7	Norveç	128,77
8	Suudi Arabistan	122,28
9	Bulgaristan	117,64
10	Lüksemburg	114,42
11	Singapur	114,30
12	Bahreyn	113,07
13	Çin	108,37
14	Malezya	106,94
15	Amerika Birleşik Devletleri	103,73
16	Brunei	103,26
17	Fransa	103,08
18	Avustralya	97,86
19	İsveç	97,24
20	Hindistan	96,38
21	Kuzey Makedonya	94,33
22	İsviçre	93,66
23	Finlandiya	93,59
24	Litvanya	89,71
25	Estonya	88,60
26	Tayvan	85,93
27	Çekya	85,41
28	Portekiz	83,64
29	Avusturya	83,01
30	Umman	82,81
31	Belçika	81,99
32	Letonya	81,42
33	Yeni Zelanda	78,46
34	Hırvatistan	76,24
35	Yunanistan	75,05
36	Kanada	74,87
37	G. Kıbrıs	73,59
38	Brezilya	73,08
39	Slovenya	69,65
40	Romanya	63,12
41	Hong Kong (SAR)	57,68
42	Vietnam	56,95
43	Almanya	56,69
44	Sırbistan	56,48
45	Azerbaycan	55,14
46	Slovakya	54,82
47	Tayland	54,78
48	Birleşik Krallık	54,62
49	Macaristan	54,32
50	İtalya	53,48
51	Polonya	52,62
52	Güney Afrika	51,96
53	Kazakistan	51,25
54	Arnavutluk	50,82
55	Surinam	50,02
56	Moldova	49,71
57	Japonya	47,43
58	Türkiye	46,37
59	Kosova	45,86
60	İspanya	45,74
61	Karadağ	43,68
62	Kırgızistan	42,82
63	İsrail	42,77
64	Şili	41,44
65	İrlanda	41,12
66	Fas	40,89
67	Guatemala	39,73
68	Kosta Rika	37,40
69	Georgia	36,90
70	İran	36,70
71	Özbekistan	36,19
72	Lübnan	35,45
73	Arjantin	34,47
74	Filipinler	33,66
75	Dominik Cumhuriyeti	32,99
76	Irak	32,93
77	Ermenistan	32,67
78	El Salvador	32,63
79	Honduras	32,59
80	Meksika	32,55
81	Myanmar (Burma)	32,16
82	Kenya	29,49
83	Endonezya	29,40
84	Laos	28,85
85	Ekvador	28,76
86	Kamboçya	28,70
87	Ürdün	28,67
88	Namibya	27,94
89	Bangladeş	27,76
90	Tunus	26,53
91	Mısır	25,65
92	Rusya	25,44
93	Cezayir	24,90
94	Tanzanya	22,85
95	Panama	21,79
96	Peru	21,73
97	Nikaragua	21,49
98	Bosna Hersek	20,56
99	Nijerya	20,19
100	Ukrayna	20,07
101	Pakistan	19,59
102	Paraguay	19,58
103	Sri Lanka	18,96
104	Kolombiya	18,18
105	Libya	15,10
106	Venezuela	13,67
107	Suriye	12,79
108	Beyaz Rusya	11,98
109	Bolivya	11,26
110	Afganistan	8,48
111	Yemen	7,91

Ülkelere göre genişbant sabit internet hızı:

Sıra	Ülke	Mbps
1	Birleşik Arap Emirlikleri	297,62
2	Singapur	297,57
3	Hong Kong (SAR)	280,00
4	Şili	265,62
5	Amerika Birleşik Devletleri	242,27
6	Tayland	232,15
7	Fransa	223,72
8	Danimarka	219,23
9	İzlanda	213,98
10	İsrail	206,42
11	İspanya	205,17
12	İsviçre	203,50
13	Romanya	200,94
14	Tayvan	198,28
15	Japonya	197,78
16	Çin	189,49
17	Kuveyt	188,29
18	Kanada	188,20
19	Hollanda	186,84
20	Lihtenştayn	186,36
21	Yeni Zelanda	178,80
22	Macaristan	174,95
23	Katar	173,33
24	Portekiz	172,13
25	Brezilya	170,42
26	Peru	166,89
27	Makao (SAR)	162,24
28	Güney Kore	157,63
29	Uruguay	156,02
30	Polonya	154,51
31	Panama	151,94
32	Vietnam	151,69
33	Ürdün	150,88
34	Kolombiya	144,98
35	Lüksemburg	142,05
36	İsveç	138,62
37	İrlanda	133,34
38	Malezya	131,03
39	Norveç	129,00
40	Moldova	120,73
41	Trinidad ve Tobago	119,78
42	Litvanya	119,59
43	Malta	116,51
44	Finlandiya	114,33
45	Suudi Arabistan	112,24
46	Birleşik Krallık	108,61
47	Belçika	100,82
48	Barbados	99,09
49	Kosta Rika	96,65
50	San Marino	94,78
51	Filipinler	94,43
52	Aziz Lucia	94,01
53	Ekvador	93,79
54	Dominika	93,74
55	Slovenya	92,98
56	Avusturya	92,86
57	Paraguay	92,67
58	Letonya	92,62
59	Guyana	90,78
60	Almanya	90,63
61	Rusya	88,08
62	Arjantin	88,03
63	G. Kıbrıs	86,10
64	Bahreyn	84,66
65	Sırbistan	82,28
66	Ukrayna	81,84
67	Slovakya	81,08
68	Estonya	80,14
69	Meksika	79,31
70	İtalya	78,42
71	Brunei	77,75
72	Bulgaristan	77,60
73	Mısır	76,48
74	Jamaika	76,44
75	Umman	72,64
76	Avustralya	71,87
77	Nepal	71,62
78	Moğolistan	71,45
79	Çekya	69,55
80	Özbekistan	69,37
81	Kosova	69,35
82	Filistin	68,16
83	Kırgızistan	65,44
84	Hindistan	63,79
85	Bahamalar	63,11
86	Arnavutluk	62,71
87	Fildişi Sahili	62,04
88	Karadağ	61,13
89	Beyaz Rusya	61,05
90	Venezuela	59,81
91	Nikaragua	59,51
92	Kazakistan	58,81
93	Ermenistan	56,54
94	El Salvador	55,77
95	Guatemala	52,32
96	Mauritius	51,61
97	Hırvatistan	50,69
98	Honduras	50,52
99	Bangladeş	48,14
100	Güney Afrika	47,35
101	Yunanistan	47,03
102	Burkina Faso	45,80
103	Kamboçya	45,52
104	Azerbaycan	45,47
105	Belize	44,74
106	Türkiye	42,90
107	Bolivya	42,45
108	Kuzey Makedonya	42,26
109	Haiti	41,57
110	Gabon	41,42
111	Antigua ve Barbuda	40,58
112	Laos	38,80
113	Kongo Demokratik Cumhuriyeti	38,03
114	Gana	37,80
115	Dominik Cumhuriyeti	36,10
116	Kongo	35,94
117	Georgia	34,40
118	Irak	33,35
119	Endonezya	32,06
120	Bosna Hersek	30,74
121	Togo	30,68
122	Ruanda	30,50
123	Fas	29,57
124	Tacikistan	29,26
125	Madagaskar	27,41
126	Fiji	26,36
127	Sierra Leone	24,72
128	Sri Lanka	22,94
129	Benin	22,48
130	Zimbabve	21,81
131	Senegal	21,65
132	Nijerya	21,59
133	Myanmar (Burma)	21,56
134	Moritanya	19,30
135	Tanzanya	18,61
136	Angola	18,58
137	Zambiya	18,20
138	Lübnan	17,38
139	Uganda	17,09
140	Cibuti	17,08
141	Somali	16,76
142	Mozambik	16,48
143	Pakistan	15,52
144	İran	14,81
145	Namibya	14,73
146	Cezayir	14,26
147	Maldivler	13,27
148	Surinam	12,09
149	Kenya	11,59
150	Libya	11,10
151	Yeşil Burun Adaları	10,70
152	Tunus	10,58
153	Kamerun	9,94
154	Etiyopya	9,48
155	Gine	9,35
156	Liberya	8,90
157	Botsvana	8,53
158	Yemen	7,54
159	Suriye	3,65
160	Afganistan	3,63
161	Türkmenistan	3,53

Özellikle sabit hatlardaki yavaş internetin en önemli sebeplerinden birisi yetersiz altyapı olarak gösteriliyor. Vodafone Türkiye'nin geçtiğimiz aylarda yayımladığı "Dijitalleşme Yolunda Sabit Genişbant Politikaları" raporunda yer alan bilgilere göre 90 ülkenin değerlendirildiği fiber gelişmişlik endeksinde Türkiye 50. sırada yer alıyor. Türkiye’nin Güney Kore ile aynı yoğunluğa ulaşması için fiber hattını yaklaşık 4 katına çıkararak 2 milyon kilometreye çıkarması gerekiyor. Kişi başına düşen fiber kablo bakımından Çin'i yakalaması için ise fiber hattını 7 katına çıkarması lazım.

Avrupa Birliği (AB) ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkelerinde de fiber optik altyapıları ortalama Türkiye'nin 18 katı olduğu görülüyor. Söz konusu ülkelerde fiber optik altyapı uzunluğu 100 nüfusa oranla 1.100 km iken, Türkiye'de rakam 60 km'de kalıyor.

Peki operatörler bu durumu düzeltmek için ne kadar uğraşıyor? Aşağıdaki tabloda Turkcell, Vodafone ve Türk Telekom'un yıllara göre toplam gelirleri ile gerçekleştirdikleri yatırımlar yer alıyor.

Yıllar	TOPLAM GELİR (milyon TL)	TOPLAM YATIRIM (milyon TL)	YATIRIMIN GELİRE ORANI
2008	20.357	3.379	16,6%
2009	20.672	5.803	28,1%
2010	21.178	3.760	17,8%
2011	22.818	3.865	16,9%
2012	24.370	3.723	15,3%
2013	25.932	3.756	14,5%
2014	28.129	4.097	14,6%
2015	31.390	15.956	50,8%
2016	35.335	5.723	16,2%
2017	39.452	5.870	14,9%
2018	45.034	6.719	14,9%
2019	50.632	10.232	20,2%
2020	57.552	13.028	22,6%
2021	67.221	14.984	22,3%
2022	95.220	22.253	23,4%
2023	170.991	41.191	24,1%
2024 / I	58.094	10.658	18,3%
TOPLAM	814.377	174.997	21,5%

Lisans ihalesinin yapıldığı 2015 yılında yatırımların arttığı görülürken 17 yılda yatırıma ortalama yüzde 21.5'lik bir oran ayrıldığı görülüyor. Yıllara göre ortalama dolar kuru hesaba katıldığında firmalar 2008-2024 ilk çeyrek arasında toplam 36 milyar 629 milyon dolar yatırım yapmış.

Bu yüksek gibi görünse de benzer nüfuslu Avrupa ülkelerinin çok altında bir rakam. Birleşmiş Milletler verilerine göre örneğin Almanya ve Fransa'da sırasıyla yılda ortalama 14 ve 15 milyar dolarlık telekom yatırımı gerçekleştiriliyor.

Burada kamunun insiyatif alarak bu yatırımları da hızlandırabileceğini belirtmek gerekiyor. Çünkü sektörün 2 büyük oyuncusu Turkcell ve Türk Telekom Türkiye Varlık Fonu (TVF) tarafından yönetiliyor. TVF'nin Turkcell'de yüzde 26.2, Türk Telekom'da ise yüzde 61.68 payı bulunuyor.

Yılın ilk çeyreğinde yapılan yatırımların gelire oranına bakıldığında Turkcell yüzde 25 ile öne çıkarken, bu firmayı yüzde 16 ile sektörün tek özel firması Vodafone takip ediyor. Türk Telekom da yüzde 16 görülse de TT Mobil'in yüzde 12'lik yatırım oranı göz önünde bulundurulduğunda bu bakımdan 3. sırada yer alıyor.

Fiber altyapısının gelişmesi için yaklaşık 10 yıldır ortak bir altyapı firmasının gerektiği zaman zaman dile getiriliyor. Vodafone Türkiye bu konuda adım atılması gerektiğini vurgulasa da özellikle altyapıyı elinde tutan Türk Telekom bu fikre hiç bir zaman sıcak yaklaşmadı.

Sektör oyuncuları hiç bir zaman kendi aralarında anlaşamazken, yatırımlar ve altyapı dünya standartlarına göre geri kalmaya devam ediyor. Bunun bedelini tüketici ve Türk ekonomisi ödüyor.

GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ

Dönem	2024/1	Yatırımın
Şirket (milyon TL)	Net Gelir	Yatırım	gelire oranı
Turkcell	19.184	4.858	25%
Türk Telekom	10.403	1.630	16%
Vodafone	17.440	2.799	16%
TT Mobil	11.066	1.369	12%
TOPLAM	58.093	10.656	18%

Operatörler zamda şampiyonluğa hızda ve yatırımda kümeye oynuyorlar

Ülkelere göre mobil hızlar:

ALTYAPI YETERSİZ

17 YILDA 36.6 MİLYAR DOLARLIK YATIRIM

FRANSA 1 YILDA 15 MİLYAR DOLAR YATIRIM YAPIYOR

ANA OYUNCU KAMU