Asgari Geçim İndirimi AGİ’nin kalkması ücretlileri nasıl etkileyecek?
Asgari geçim indirimi (AGİ) yeni yıldan itibaren yürürlükten kalkacak. Milyonlarca çalışan, AGİ'nin kalkmasının ücretlerini nasıl etkileyeceğini merak ediyor. Peki AGİ'nin kalkması ne anlama geliyor? Çalışanlar AGİ'nin kalkmasından nasıl etkilenecek? Ücretlerde düşüş olacak mı? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, 18.5 milyon işçi ve memurun AGİ ile ilgili merak ettiği sorulara cevap aradı
Asgari geçim indirimi (AGİ) 2008 yılında hayatımıza girdi. İşçi ve memurlar ondan önceki yıllarda fiş fatura toplayarak vergi iadesi alıyordu. 1 Ocak 2008’de fiş fatura uygulamasına son verilerek AGİ yoluyla vergi iadesi sistemine geçildi. Bu yıl asgari ücret belirlenirken, tüm işçi ve memurların asgari ücrete kadar olan kazançlarının vergiden istisna edilmesi kararı alındı.
AK Parti milletvekili İbrahim Aydemir imzasıyla TBMM’ye sunulan kanun teklifinde Plan Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen önergeyle Gelir Vergisi Kanunu’nun asgari geçim indirimine ilişkin 32. maddesinin yürürlükten kaldırılması öngörüldü. Sayıları 18.5 milyona ulaşan işçi ve memurlar AGİ’nin kaldırılmasıyla ücretlerinin nasıl etkileneceğini haklı olarak merak ediyor. Biz de merak edilen soruları 10 başlık altında topladık.
1-Asgari geçim indirimi (AGİ) ne demektir?
Asgari geçim indirimi, ücret gelirlerinin asgari ücrete kadar olan kısmından kesilen vergilerin kısmen veya tamamen iade edilmesidir.
2-AGİ olmasaydı 2021’de asgari ücretten ne kadar vergi kesilecekti?
Bu soruyu, “AGİ olmasaydı, tüm çalışanların asgari ücrete kadar olan kazançlarından ne kadar vergi kesilecekti” şeklinde de sorabiliriz. AGİ olmasaydı 2021 yılındaki 3.577.50 TL’lik brüt asgari ücretten 456.13 TL gelir vergisi kesilecekti. Asgari ücretlinin eline geçen net ücret de 2825.90 TL yerine 2557.59 TL olacaktı.
3-AGİ yoluyla 2021’de ne kadarlık vergi iadesi oldu?
Asgari geçim indirimi yoluyla bekâr işçilere 268.31 TL, evli, eşi çalışmayan 3 çocuklu işçilere 456.13 TL vergi iadesi yapıldı. Başka bir ifadeyle evli, eşi çalışmayan 3 çocuklu işçilerden alınan verginin tamamı iade edilerek vergiden muaf tutuldu. Bekâr çalışanlar ise ödedikleri verginin yüzde 58’ini iade almış oldular.
4-Net asgari ücretin içinde AGİ var mıydı?
2021 yılı için 2825.90 TL olarak uygulanan net asgari ücretin içinde bekâr işçi için uygulanan AGİ de yer alıyor. AGİ hariç tutulduğunda gerçek net asgari ücret 2557.59 TL tutarındadır. Başka bir ifadeyle AGİ uygulaması olmasaydı net asgari ücret 2557.59 TL olacaktı.
5-AGİ, asgari ücretin üzerinde gelir ile çalışanlar için de kalktı mı?
Evet. Asgari ücretin üzerinde gelir alanlar için de artık AGİ uygulanmayacak.
6-Bekâr çalışanlar ile evli çalışanlar arasında ücret vergisinde bir fark olacak mı?
Eski sistemde, evli, eşi çalışmayan ve 3 çocuklu çalışanların asgari ücrete kadar olan kazançlarından kesilen verginin tamamı iade edildiği için pozitif ayrımcılık uygulanıyordu. Yeni sistemde tüm çalışanların asgari ücrete kadar olan kazançları vergi dışı bırakıldığı için eşi çalışmayan ve üç çocuklu işçi ve memurlara uygulanan pozitif ayrımcılık sona erdi.
6.1 - Çocuklu çalışanlar için hiçbir avantaj olmayacak mı?
Herkes için vergi kaldırıldığından, çocuklu çalışanlara vergi iadesi yoluyla bir avantaj sağlama imkânı ortadan kalktı. Eşi çalışmayan ve çocuklu çalışanlara pozitif ayrımcılık sağlanabilmesi için hazineden “aile yardımı” ve “çocuk yardımı” şeklinde doğrudan ödeme yapılabilir. Ancak, şu anda böyle bir çalışma bulunmuyor.
7- AGİ kalkınca çalışanların eline geçen net ücret azalacak mı?
Hayır. Vergi alınmaya devam edildiği halde AGİ kalksaydı, o zaman çalışanların eline geçen net ücret azalacaktı.
8- AGİ uygulamasına son verilirken gelir vergisi istisnası getirilmesi çalışanların ücretlerinde artış sağlayacak mı?
Sistem aynı kalsaydı 2022 yılı asgari ücretinden 638 TL gelir vergisi, 38 TL damga vergisi olmak üzere 676 TL kesilecekti. AGİ yoluyla bekâr işçiye 375 TL, eşi çalışmayan 3 çocuklu işçiye 638 TL iade edilecekti. Asgari ücretten gelir vergisi ve damga vergisi kaldırıldığı için devlet her çalışan için aylık 676 TL’lik vergiden vazgeçmiş oldu. Böylece çalışanlar gelecek yıl aylık bazda 38 TL ile 301 TL arasında değişen avantaj elde edecekler. Devlet 2021 yılı asgari ücretinde ise sadece üç çocuklu çalışanlar için 456 liralık vergiden vazgeçti. Bekâr asgari ücretlide vazgeçilen vergi tutarı ise 268 TL'de kaldı.
9- Asgari ücrete kadar olan kazançlara sağlanan vergi istisnası tüm çalışanlara nasıl yansıyacak?
Mevcut sistemde, asgari ücrete kadar olan kazançlarda vergi istisnası sadece evli, eşi çalışmayan 3 çocuklu çalışanlara uygulanıyor. Ayrıca, vergi istisnası sadece gelir vergisi ile sınırlı bulunuyor.
Yeni sistemde asgari ücrete kadar olan kazançlara gelir vergisi istisnasının yanı sıra damga vergisi istisnası da uygulanacak. Damga vergisi binde 7.59 olarak uygulanıyor. Damga vergisi istisnası, tüm çalışanların aylık ücretlerine 38 TL avantaj olarak yansıyacak.
2022 yılında istisna edilen gelir vergisi ve damga vergisinden kaynaklı olarak bekâr çalışanların 300.71 TL, evli, eşi çalışmayanların 225.65 TL, eşi çalışmayan 1 çocukluların 168.35 TL, eşi çalışmayan 2 çocukluların 113.06 TL, 3 çocukluların da 38 TL aylık avantajı olacak.
10-AGİ’nin kalkması net ücretle çalışanları nasıl etkileyecek?
Net ücretle çalışanların eline geçen para sabit kalırken, brüt ücretleri gelir vergisi dilimine göre değişiyor. AGİ tutarı ise bordroda ayrıca gösteriliyordu.
Bu yıl 4250 lira ve üzerinde net ücretle çalışan bir işçi gelecek yıl hiç ücret zammı almasa bile, aylık kazancının 5004 TL’ye kadar kısmının vergi dışı bırakılması nedeniyle medeni durumuna göre değişen tutarlarda artış yapılması gerekir. Artış tutarı bekâr veya eşi çalışan çocuksuz işçilerde 301 TL, eşi çalışmayan 3 çocuklu çalışanlarda 38 TL olmak zorunda. Gelir vergisi istisnasının bu şekilde net ücretle çalışanlara yansıtılmaması, rızası olmadan işçinin ücretinin düşürülmesi anlamına gelir. Bu da işçi açısından haklı fesih sebebi oluşturur.
Ancak, işveren net ücrete 300 lira üzeri zam yaparsa, vergi istisnasından sağlanan avantaj bu zammın içinde eriyebilecek.
