Bebeklerde ishale dikkat! Önlem alınmazsa ölümle sonuçlanıyor, bu belirtiler varsa hemen doktora danışın
Bebeklerde ve çocukluk döneminde sıklıkla görülen ishal farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. İshal nedenlerinin arasında diş çıkarma, enfeksiyon, yediği ve içtiği besinlere karşı alerji gibi durumlar sayılabilir. Sindirim kanalında sıvı dengesinin bozulmasına bağlı olarak dışkı kıvamının sulu olması ve dışkı sıklığının artması şeklinde tanımlanan ishal, özellikle bebeklerde son derece ciddi sağlık problemlerine yol açabilir. Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Elif Sabancı Birinci bebeklerde görülen ishalin nedenlerini, belirtilerini ve tedavi yöntemlerini anlattı. İşte bebeklerde ishal tedavisi ve dikkat edilmesi gerekenler…
Bebeklerde görülen ishal bazı durumlarda endişe verici olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta ishale neyin neden olduğunun iyi tespit edilmesidir. İshal olan bebekler çok iyi gözlemlenmeli ve ona göre hareket edilmelidir. Dünyada her yıl yaklaşık 5 milyon insanın ishal nedeniyle hayatını kaybettiği ve bunların %80'ini emzirme döneminde olan bebeklerin oluşturduğu görülmektedir. Bebeklerde görülen ölümlerin ishal kaynaklı olması ise oldukça endişe verici. İshal nedenli ölümler özellikle gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkelerde görülüyor. Bu ülkelerde çocukların yaklaşık %15'i ishal nedeniyle 3 yaşından önce hayatını kaybediyor. İshalin yeterli beslenemeyen çocuklarda daha sık görüldüğü ve çok daha ağır seyrettiği söylenebilir. Dolayısıyla bebekte ishal problemi ile karşılaşmamak için sağlıklı beslenme alışkanlıklarına uyulması ve bebeğin her durumda ishal belirtileri yönünden izlenmesi gerekir.
BEBEKLERDE İSHAL NEDEN OLUR?
Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Elif Sabancı Birinci bebeklerde görülen ishalin neden olduğunu şu şekilde anlattı; "İshal en sık 6 ay- 2 yaş arasında görülmekle birlikte okul öncesi dönemde sık görülmeye devam eder. Akut ishalin en önemli nedeni enfeksiyöz ajanlardır. Daha nadir görülen diğer yenidoğan dönemi ishal nedenleri arasında enzim eksiklikleri, elektrolit taşıma bozuklukları, antibiyotiğe bağlı, Hirschsprung hastalığı, yalancı darlıklar, hipertiroidi vardır."
- Bebeklerde ishal meydana gelmesinin en önemli nedenleri beslenme bozuklukları, bağırsak enfeksiyonları, besin zehirlenmeleri, antibiyotik kullanımı ve alerjik nedenler şeklinde sıralanabilir.
- Özellikle süt çocuklarında beslenmenin yaşa ve ihtiyaca yönelik olmaması ishal problemine yol açabilir. Bebeğin gereğinden fazla beslenmesi, yaşına uygun olmayan besinler tüketilmesi ve ek gıdaya geçiş süreci bebeklerde beslenmeye bağlı ishal problemine yol açan en büyük nedenlerdir.
- Antibiyotik ilaç kullanımına bağlı ishal problemi de bebeklerde sıklıkla karşılaşılan semptomlardan biridir. Eğer herhangi bir amaçla bebeğinize antibiyotik tedavisi uygulanıyorsa doktorunuzdan tedavi süreci hakkında bilgi almanız ve bebeğinizi kritik ishal belirtileri yönünden izlemeniz gerekir.
BEBEKLERDE İSHAL BELİRTİLERİ NELERDİR?
Ateş, huzursuzluk, karın şişkinliği gibi durumların ishalin en önemli belirtilerinden olabileceğini söyleyen Birinci, "Daha büyük çocuklarda günde üç veya daha fazla sayıda yumuşak kıvamda veya sulu gayta ishal olarak kabul edilir. Anne sütü alan bebekler günde 8-12 defaya kadar kaka yaparlar ancak bu ishal demek değildir. Anne sütü alan bebeklerde; eskisinden daha fazla sayıda ve sulu kaka olursa ishal olarak kabul edilir. Ateş, huzursuzluk, karın şişkinliği eşlik edebilir. Kusma; beslenmenin bozulmasına sebep olarak kısır döngünün başlamasına sebep olur. Sindirim sisteminde çoğalan enfeksiyöz ajanlar ishal sayısının artmasına, kusma-mide bulantısı nedeni ile beslenmenin olmaması ile vücuttaki su kaybının derinleşmesine, bağırsakta bulunan iyi huylu bakterilerin azalmasına bu nedenle tablonun giderek ağırlaşmasına sebep olabilir." açıklamalarında bulundu.
Sıvı kaybının başlıca belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir;
- Ağız ve dil kuruluğu,
- Susuzluk hissi,
- Uykuya meyil,
- Gözyaşında azalma,
- Göz kürelerinin içeri çökmesi,
- Nabızda hızlanma,
- El ve ayaklarda soğukluk,
- İdrar miktarında azalma,
- Solunum sayısının artması ve dalgınlıktır.
*İshale kusma ve ateş eşlik ediyorsa bu durum sıvı kaybını artıracağından vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
BEBEKLERDE İSHALİN BULAŞMA ŞEKİLLERİ NELER?
Virüslerin insan vücuduna bulaşmasıyla gerçekleşen ishal, direkt olrak bağışıklık sistemini hedef almaktadır. Virüslerin bulaşmasıyla ishal görülebilir. İshalin bulaşma şekillerini anlatan Birinci, hijyene dikkat edilmesi gerektiğinin altını çizerek şu açıklamalarda bulundu;
"Ajanın ağız yoluyla sindirim sistemine alınması ile bulaş olur. Enfekte su ve yiyeceklerin alınması ile ortaya çıkar. Bebeklerde ilk 6 ay yalnızca anne sütü ile beslenme kontamine yiyecekler ile temastan korur. Formül mama kullanılan durumlarda ürünün kapalı şekilde kuru bir ortamda saklamalı, kullanılan suyun temiz olmasına dikkat edilmelidir. Beslenme sonrası kalan mama saklanmamalı, bir defada tüketilecek kadar hazırlanmalıdır. Viral enfeksiyonların bulaşıcılığı çok kolaydır, temas edilen yüzey ve eşyalarla da bulaşabilmesi kreş, bakımevleri, okul gibi toplu yaşanan alanlarda enfeksiyonun kolay yayılmasına neden olur. El hijyeni bulaşı önlemede en önemli role sahiptir."
BEBEKLERDE İSHAL ÇEŞİTLERİ
Birinci, ishali akut ve kronik ishal olarak ikiye ayrıldığını ifade etti. İshal çeşitlerini ise şu şekilde anlattı; "2 haftadan uzun süren ishaller kronik olarak adlandırılır. Enfeksiyöz ishaller akut dönem hastalıklarıdır. En sık izole edilen ajan olarak "rotavirus"tur. Hastaneye yatışların yarısından fazlasından sorumludur. Diğer sindirim sistemi enfeksiyonlarına göre daha ağır seyreder."
BEBEKLERDE İSHALE NE İYİ GELİR?
Emzirilen bebeklerin kesinlikle sütten kesilmemesi gerektiğinin altını çizen Birinci, bebeklerde ishale nelerin iyi geleceğini şu ifadelerle anlattı; "Anne sütü ile beslenen bebeğin anne sütüne, formula mama ile beslenen bebeğin aynı şekilde beslenmesine devam etmesi sağlanmalıdır. Akut ishal döneminde diyetten laktozun çıkarılması gerekmez. Çinko içeren ürünler bağırsak hücrelerinin sık sık yenilendiği bu dönemde yardımcıdır. Bebeğin ayına ve kilosuna göre doz ayarlaması yapılır."
Bebeklerde ishali kesen gıdalar ise şu şekilde sıralanabilir:
- Pirinç lapası,
- Muz püresi,
- Havuç püresi,
- Patates püresi.
- Ev yapımı yoğurtlar,
- Kefir,
- Probiyotik yoğurtlar,
- Elma püresi
BEBEKLERDE İSHAL NASIL KESİLİR?
- 6 aydan küçük olan ve yalnızca anne sütü alan bebekte ishal meydana gelmişse emzirmenin daha sık aralıklarla gerçekleştirilmesi gerekir. Henüz ek besine geçilmemiş olsa dahi bu dönemde ishal problemini kesmek için bebeğinize kaynatılmış soğutulmuş ılık su verebilir, sıvı dengesini destekleyebilirsiniz.
- Bebek ek besin alıyorsa her sulu dışkıdan sonra bol sıvı verilmesi gerekir. 2 yaşın altındaki bebeklere 1 çay bardağı, 2 yaş üzeri çocuklara ise 1 su bardağı sıvı verilmesi yeterlidir.
- Ek besin alan bebeklerin aynı zamanda çorba, yoğurt, taze sıkılmış meyve suyu (şeftali, elma, havuç) gibi besinler tüketmesi önemlidir.
- İshal problemi yaşayan bebeklerde dışkı kıvamı normale döndükten sonra dahi 2 hafta süreyle sıvı tüketimine özen gösterilmesi, bebeğin günde 6 öğün olacak şekilde az aralıklarla ve sık beslenmesi gerekir.
- Bebeklerde ishal rengi önemli olmaksızın sulu dışkılama 3 günden uzun sürmüş, ishalde kan veya koyu lekelenmeler görülmüş ve kusma problemi olmuşsa mutlaka acil sağlık müdahalesi gerekir.
BEBEKLERDE İSHAL TEDAVİSİ
Birinci, son olarak bebeklerde ishal tedavisini şu şekilde anlattı;
"Etkene yönelik tedavi gerektiren özel durumlar vardır. Nadiren antibiyotik kullanımı gerekir. Tüm ishallerde ortak tedavi esası bol sıvı tüketimidir. Oral rehidratasyon sıvısı; vücuttan atılan sıvı ve elektrolitlerin yerine konması için hazırlanan bir sıvıdır. Vücudunun susuzluk oranına göre oral rehidratasyon tedavisi artırılır. Ağır dehidratasyon (vücudun susuz kalması) halinde yatırılarak damardan sıvı tedavisi vermek gerekir. Özellikle rotavirus ishallerinde ve antibiyotiğe bağlı ishallerde probiyotik kullanımı ishal süresini ve sayısını azalttığı bilinmektedir."
