Yüz körlüğü hastalığı (Prosopagnozi) nedir?

Bir dönem Brad Pitt hastalığı olarak da gündeme gelen bu durum, elbette üst düzey yöneticiler, hekimler, siyasetçiler gibi her gün onlarca insanla karşılaşan meslek gruplarında hemen bir sorun olarak kabul edilmemeli. Ama ne olursa olsun, ister kafa yorgunluğu ister patolojik bir durum, ciddi sosyal sorunlar yaratabileceği kesin. İşte yüz tanıyamama hastalığı ile ilgili merak edilenler...

Giriş: 19.11.2024 - 12:30 Güncelleme: 19.11.2024 - 12:30

Eşinizi, çocuğunuzu veya kendi yansımanızı bir aynada görüp bir yabancıyı görüyormuş gibi hissettiğinizi hayal edin. Yüz körlüğü olarak da bilinen prosopagnozi hastaları, insan ilişkileri konusunda büyük zorluklar yaşarlar.

Agnozi beyin hastalığı sonucunda ortaya çıkan, bir şeyin tanınmasındaki bozukluktur. Bu bozukluk tek tek duyu biçimlerine hastır. Görsel, işitsel ya da dokunma agnozileri vardır. Ancak bir kişide agnoziden bahsedebilmek için tanımayı sağlayacak temel duyu girişinin sağlam olması gerekir. Örneğin görme agnozisinden bahsetmek için kişinin görmesinin normal olması gerekir. Prosopagnozi de daha önceden bilinen yüzleri tanınama ve yeni yüzleri öğrenme yeteneğinin kaybı ile seyreden bir görsel agnozi türüdür. Yunanca prosopon (yüz) ve gnosis (bilgi) kelimelerinden türemiştir.

REKLAM

Prosopagnozisi olan kişiler genellikle aile üyelerini, yakın arkadaşları ve hatta kendilerini tanımakta zorluk çeker. İnsan beyninde yüz tanıma ile özel bir bölüm bulunmaktadır. Onun için herkesin bulutlara, kahve falına, dağlara, desenlere baktığında bir anlam ifade etmeyecek şekilleri insan yüzüne benzetme eğilimi vardır. Ancak prospagonzi hastalarında bu özellik olmaz. Bu sebeple de prosopagnozi ciddi sosyal problemler yaratabilir.

- Yüz tanıma problemi

- Yaşamdan sahneler veya nesnelerle ilgili tanıma bozukluğu

- Nesnelerin kendisiyle ilgili geçmişini hatırlayamama

- Dizi veya filmlerin konularını takip etmekte zorlanma

Yüz körlüğünde yaşamdan sahneler, arabalar ve yüzdeki duygu ifadeleri gibi diğer kategorileri etkileyen tanıma bozukluklarına eşlik edebilir, ancak yüz tanıma tek başına da görülür. Hastalar, insan yüzünün bir insan yüzü olduğunu bilmektedirler. Hatta insan yüzünde kulaklar, burun ya da ağzı işaretle gösterirler. Prosopagnozikler çevredeki herhangi bir nesneyi tanıyabilirler. Örneğin kalemi, elbiseyi, arabayı tanıyabilir ama kendilerinin o nesne ile geçmişteki ilişkilerini bilemezler. Yani o nesnenin kendilerine ait olup olmadığına karar veremezler ya da belirli bir arabanın markasını söyleyemezler. Prosopagnozili kişilerin en yaygın şikayetlerinden biri, televizyon şovlarının ve filmlerin konularını takip etmekte zorlanmalarıdır. Çünkü karakterlerin kimliğini takip edemezler.

REKLAM

Yapılan çalışmalara göre kalıtımsal bir hastalık olabileceği bilinmektedir. Bazen de felç, beyin hasarı veya bazı nörodejeneratif hastalıklardan kaynaklanabilir. Bazı kişiler, doğuştan bir bozukluk olarak yüz körlüğü ile doğarlar. Bu durumlarda, ailelerde olduğu gibi genetik bir bağlantı olabileceği de düşünülür. Bu sorunun otizmle de ilişkisi olabileceği söylenir ama otizmin standart bir belirtisi değildir. Yüz körlüğünün görme bozukluğu, öğrenme güçlükleri veya hafıza kaybından kaynaklanmadığını belirtmek önemlidir. Kişiyi hatırlayamamanın bir hafıza probleminin aksine, yüzleri tanıma ile ilgili özel bir problemdir.

Nöroloji uzmanı hastalardan öncelikle bir anamnez yani hasta öyküsü alır ve nörolojik muayenesini gerçekleştirir. Prosopagnozi tanısı mental durumun nöropsikolojik testler ile değerlendirilmesi sonucunda konulur. Görsel algıyı sınayan pek çok test vardır.

Spesifik bir tedavisi olmayan prosopagnozi hastaları için insan yüzlerini tanımaya yardımcı olacak tedavi edici stratejilerin veya normal yüz işleme mekanizmalarını restore etmeye çalışan tekniklerin yararlı olabileceği düşünülmektedir. Prosopagnozi üzerine yapılan araştırmalar, yalnızca yüz algılama teorilerine ışık tutmakla kalmayıp, aynı zamanda algısal temsillerin beynin nasıl düzenlendiği ve depolandığı konusunda da bilgi sağladığı için tıp tarihi açısından önemlidir.