Daha önce hiç merak etmiş miydiniz: Denizler ve okyanuslar neden tuzlu olur?
Denize girdiğinizde yanlışlıkla deniz suyunu yutarak denizin tuzlu olduğunu fark etmiş olabilirsiniz ancak neden tuzlu olduğunu hiç düşündünüz mü? Belki de şimdiye kadar bu sorunun cevabını aramadınız. Peki, denizler neden tuzludur biliyor musunuz? İşte, denizlerin ve okyanusların neden tuzlu olduğundan, bazı denizlerin tuz oranının neden diğerlerinden daha fazla olduğuna kadar merak edilenler...
Denizlerin neden tuzlu olduğunu hiç merak ettiniz mi? Dünya üzerindeki okyanus ve denizlerin tuzlu olması, pek çok kişinin yıllardır aklını kurcalayan bir sorulardan biridir. Haberimizde denizlerin tuzluluğunun ardındaki bilimsel sebepleri, bu doğal fenomenin nasıl oluştuğunu ve bazı denizlerin neden daha tuzlu olduğu gibi bilgileri derledik. İşte, deniz suyunun tuz oranının kaynağına dair detaylar...
DENİZİN TUZLU OLMASINI SAĞLAYAN NEDİR?
Denizlerin tuzlu olmasını sağlayan 2 durum vardır. Bunlardan biri deniz tabanıdır, yani deniz tabanında tuz bulunmasıdır. Diğer bir deyişle deniz suyu, deniz tabanındaki çatlaklara sızar ve burada magma tarafından ısıtılır. Bu reaksiyon, mineral tuzlarının denize salınmasına neden olur.
DENİZ VE OKYANUSLAR, NEHİRLER YÜZÜNDEN TUZLUDUR
İkinci sebep ise yağmurdur. Yani yağmur suyu hafif asidik olduğundan, geçtiği yerlerdeki kaya ve topraklardan mineralleri (iyonları) çözerek toplar. Bu iyonlar arasında sodyum ve klor gibi tuz oluşturacak maddeler bulunur. Yağmur suyu bu mineralleri toplar ve nehirler aracılığıyla okyanuslara taşır. Ancak nehirler sürekli olarak taze yağmur suyu aldığından içlerindeki tuz oranı düşük kalır.
Okyanuslarda ve denizlerde ise bu tuz birikir ve zamanla yoğunlaşır. Yani denizler ve okyanuslar sürekli olarak hafif tuzlu su ile beslenir ancak bu suyun çoğu içinde kalır. Okyanus ve denizdeki su buharlaşırken tuz kalır ve bu süreç zamanla tuzun birikmesine ve yoğunlaşmasına neden olur. Bu nedenle, okyanuslar ve denizler tuzlu olur.
NEHİRLER NEDEN TUZLU KALMIYOR?
Nehirler, yağmur yağdığında temiz su ile beslenir ve bu su, nehirlerdeki tuz da dahil olmak üzere her şeyi seyreltir. Yağmur suyu nehirleri seyreltirken, tuz konsantrasyonu artmaz. Bu nedenle nehirler tuzlu değildir.
BAZI DENİZLER NEDEN DİĞERLERİNDEN DAHA TUZLUDUR?
Bir denizin içerdiği tuz miktarı, yukarıdaki sebepleri dışında bulunduğu yere ve hava koşullarına göre değişebilir. Örneğin denizlerin tuzluluk oranı, ekvator ve kutuplara yakın bölgelerde orta enlemlerdeki denizlere göre genellikle daha düşüktür. Bunun nedeni, bu bölgelerde daha fazla yağış ve daha az buharlaşma olmasıdır. Yağmur suyu deniz suyunu seyreltir, bu da tuzluluk oranını düşürür. Orta enlemlerde ise daha fazla buharlaşma olur ve bu durum tuzun yoğunlaşmasına neden olarak denizlerin daha tuzlu olmasına yol açar.
Dünyanın en tuzlu denizlerinden biri olan Ölü Deniz, yaklaşık yüzde 35,1 oranında tuz içerir. Ortalama tuzluluğun neredeyse on katı olan bu deniz, normal deniz yaşamını destekleyemeyecek kadar tuzludur.
Öte yandan Estonya yakınlarındaki Baltık Denizi, yaklaşık yüzde 0,7-0,8 oranındaki tuz oranıyla en az tuzlu denizdir. Baltık Denizi'nin tuzluluğunun düşük olması, onu besleyen nehir ve akarsuların sayısına kıyasla buharlaşma oranının çok düşük olmasından kaynaklanır.
Kaynak: National Geographic, National Ocean Service, US Environmental Protection Agency
