Gelir dağılımında uçurum büyüyor
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı gelir dağılımı istatistikleri, Türkiye'de zengin ve yoksul arasındaki uçurumun son yıllarda giderek büyüdüğünü ortaya koydu. 2014 yılında nüfusun en zengin yüzde 5'lik kesiminin kazancı en yoksul yüzde 5'lik kesimin 20.4 katı iken, 2022 yılında bu oran 26.1 kata yükseldi. Nüfusun yüzde 60'ını oluşturan orta direğin toplam gelirden aldığı pay da pandemi öncesine göre 2 puan azaldı. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022 yılı Gelir Dağılımı İstatistiklerini açıkladı. Gelir hesaplamalarında hanehalkı gelirleri, hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülüyor.
Araştırmaya göre, en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay önceki yıla göre 1.3 puan artarak 2022 yılında yüzde 48.0’a ulaştı. Buna karşılık en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay 0.1 puan azalarak yüzde 6.0 oldu.
TÜİK’in verileri, gelir dağılımında 2006-2014 yılları arasında nispeten düzelme sağlandığını, ancak özellikle 2019 yılından sonra hızla bozulma yaşandığını gösteriyor.
Hanehalkı kullanılabilir geliri bakımından nüfusun en yoksul yüzde 20’lik kesimi toplam gelirin yüzde 5.8’ini alırken, bu oran 2013 yılında yüzde 6.6, 2014 yılında da yüzde 6.5 oldu. 2021 yılında en yoksul yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay yüzde 6.4 iken, 2022 yılında yüzde 6.1’e geriledi.
Türkiye nüfusunun yüzde 60’ını oluşturan ikinci, üçüncü ve dördüncü yüzde 20’lik kesimin aldığı pay 2006 yılında yüzde 47.8 iken, 2014’te yüzde 48.8’e yükselmişti. Orta direğin payı 2019’da yüzde 48.2, pandeminin en şiddetli yaşandığı 2020 yılında yüzde 47.5, 2021’de yüzde 47.7 olurken, 2022 yılında yüzde 46.3’e düştü. 2014 yılında toplam gelirin yüzde 44.7’sini alan en zengin yüzde 20’lik grubun payı ise 2021’de yüzde 45.9 iken, 2022’de yüzde 47.6’ya tırmandı.
NÜFUSUN YÜZDE 5’İ TOPLAM GELİRİN YÜZDE 23.3’ÜNÜ ALIYOR
Nüfus yüzde 5’lik gruplara ayrıldığında gelir dağılımındaki bozulmanın çok daha dramatik boyutlara ulaştığı görülüyor. En yoksul yüzde 5’lik grubun gelirden aldığı pay 2007 yılında binde 7 iken 2014 yılında bu oran yüzde 1’e yükseldi. 2022 yılında ise binde 9’a geriledi. En zengin yüzde 5’lik grubun gelirden aldığı pay 2006 yılında yüzde 21.4 iken 2014 yılında yüzde 19.6’ya gerilemişti. En zengin yüzde 5’lik grubun payı 2022 yılında yüzde 23.3’e tırmandı.
2006 yılında en zengin yüzde 5’lik grubun fert başına geliri en yoksul kesimin 30.6 katı iken bu oran 2014 yılında 20.4 kata inmişti. 2022 yılında tekrar artarak 26.1 kata ulaştı.
Yüzde 5’lik grupların gelirden aldığı payda en yüksek gerilemenin özellikle orta üst gelir grubunda yaşandığı görülüyor. Başka bir ifadeyle en zengin yüzde 5’lik grup ile orta üst gelir grubunu oluşturan kesimler arasındaki uçurum daha fazla açılıyor.
En zengin yüzde 5’lik grubun altında yer alan nüfusun yüzde 30’unu oluşturan kesimin 2006 yılında yüzde 44.2, 2014 yılında yüzde 43.3 olan illi gelirden aldığı pay 2022’de yüzde 40.9’a geriledi.
ÜCRETLİ MAAŞLI KESİMİN GELİRİ AZALDI
İşçi, memur gibi ücret ve maaşla çalışanların gelirindeki azalma TÜİK’in Gelir Dağılımı Araştırması’nda da teyit edildi. 2006 yılında işverenlerin yıllık ortalama esas iş geliri ücretli ve maaşlı çalışanların 2.2 katı iken, 2022 yılında 3.9 katına çıktı.
2006 yılında ücretli ve maaşlı çalışanların yıllık ortalama geliri yevmiyeli çalışanların 2.8 katı iken, bu oran 2022 yılında 2.2 katına geriledi.
Kendi hesabına çalışanların geliri 2006 yılında ücretli ve maaşlı çalışanların yüzde 23 altında iken 2022 yılında yüzde 3 üzerine çıktı.
SINIFLAR ARASINDA YÜKSEK GEÇİŞ
TÜİK bu yıl ilk defa gelir grupları itibarıyla geçiş istatistiklerini de yayımlamaya başladı. 2021 yılında en yoksul yüzde 10’luk grupta yer alanların yüzde 55.4’ü 2022 yılında da aynı grupta yer almaya devam ederken, yüzde 23.7’si birden fazla basamak atladı, yüzde 20.9’u da bir üst basamağa çıktı.
En zengin yüzde 10’luk gruptakilerin ise yüzde 29.5’i 2022 yılında alt gelir gruplarına düştü. Yüzde 8.3’ü birden fazla basamak geriledi.
TEK KİŞİLİK HANEHALKI 14 YILDA 5’E KATLANDI
TÜİK’in araştırması, Türkiye’de tek kişilik hanehalkı sayısının 2006 – 2022 yılları arasında 5’e katlandığını da ortaya koydu. 2006 yılında toplam nüfus 67.6 milyon iken tek kişilik hanehalkı sayısı 1 milyon 53 bin oldu. Tek kişilik hanehalkı toplam nüfusun yüzde 1.6’sı düzeyinde yer alıyordu.
2022 yılında toplam nüfus 83.5 milyona çıkarken, tek kişilik hanehalkı sayısı 5 milyon 124 bine tırmandı. Toplam nüfusa oranı ise yüzde 6.1’e ulaştı.
