İşveren bahşişi dağıtmak zorunda
Turizm ve eğlence sektörü başta olmak üzere bazı işyerlerinde işçilerin ücretleri, müşterilerden tahsil edilen para tutarının yüzdeleri üzerinden ödeniyor. İşveren, yüzdeyle çalışılan iş yerlerinde, toplanan yüzdeleri ve bahşişleri işçilere eksiksiz dağıtmak zorunda. Yüzdeyle çalışılan iş yerlerinde ek iş için getirilen ilave işçilere asgari ücretten az para verilemez.
Oteller, lokantalar, eğlence yerleri ile içkili mekânların büyük kısmı, çalışanlara sabit ücret yerine "yüzde" usulüyle ücret ödüyor. Bu tür işyerlerinde işveren, müşterilerin hesap pusulalarına "yüzde 10, yüzde 20" gibi bir oran ekliyor. Yüz liralık normal yemek veya hizmet bedeline, 10 lira, 20 lira şeklinde ekleme yapıyor. Bu şekilde yüzde eklenerek hesaplanan paralar ve müşterilerin kendi isteği ile bıraktığı bahşişlerin işveren tarafından işçilere eksiksiz olarak ödenmesi gerekiyor.
PUANA GÖRE ÖDEME
Yüzdeyle çalışılan işyerlerinde belli başlı işleri yapanlar için puan cetveli bulunuyor. Örneğin, başaşçı, maitre d'hotel, resepsiyon şefinin puanı 26-30 arasında değişiyor. Aşçı, garson, barmen gibi çalışanların puanı ise 18'den başlıyor 22'ye kadar çıkıyor. İşe ilk defa başlayanlara, içinde yer aldıkları grubun en düşük puanı uygulanıyor. İşyerinde aynı grupta geçen başarılı her 3 yıl için bir puan ekleniyor. Yeni işe alınan işçi, daha önce çalıştığı yerlerdeki hizmet sürelerini belgelendirirse, o çalışmaları yeni işyerinde de dikkate alınıyor. Yüzdeyle çalışılan işyerlerinde her işçi için hizmet sürelerine ilişkin değerlendirme belgelerinin saklanması gerekiyor.
İşyerinde toplanan yüzdeler, işçilerin fiilen yaptıkları işler esas alınarak dağıtılmalı. Her işçi, toplanan yüzdelerden, fiilen çalıştığı gün sayısına ve puanına göre yararlandırılmalı.
FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ
Fazla çalışma ücretleri normal çalışma ücretinden yüzde 50 zamlı uygulanıyor. Yüzde usulü ücret uygulanan işyerlerinde fazla çalışma ücretlerinin normal kısmı, toplanan yüzdelerden; zamlı kısmı ise işveren tarafından ödenmeli. Örneğin, normal çalışma için yüzdelerden 100 lira saat ücreti alan işçiye, fazla çalışma için ödenmesi gereken 50 liralık kısmı işverenin ödemesi gerekiyor.
Düğün, çay, balo, ziyafet ve toplantı gibi ilave işlerden, servis karşılığı yüzde alındığı takdirde, bu işler için geçici olarak işe alınan işçilerin ücretleri, puan cetvelindeki iş ve görev unvanları dikkate alınarak hesaplanır. Ancak, geçici olarak işe alınanlara ödenecek tutar, çalışılan süreye denk gelen asgari ücretin altında olamaz.
İŞVEREN HESAP PUSULALARINI GÖSTERMEK ZORUNDA
Yüzde usulünün uygulandığı mekânlarda, işveren, her hesap pusulasının genel toplamını gösteren belgeyi, işçi temsilcisine vermek zorunda . Bu belgeler ve belgelerin esas alındığı kayıtların beş yıl süreyle saklanması gerekiyor.
Yüzde usulü ücret uygulanan iş yerlerinde işçi temsilcileri, tüm işçilerin katılımıyla gizli oy açık sayımla seçilir.
