Podyumda yürüyenler kim?

Yapay zekanın en önemli özelliği büyük miktarda veriyi anında analiz edebilmesi ve bu analizden, insan zekasıyla ilişkilendirilen öğrenme, düşünme ve problem çözme gibi süreçleri taklit ederek anlamlı bilgiler çıkarması. Yapay zeka; tüm kitapları okumuş, çok çok bilgili, kendisini sürekli geliştirebilen, hayatımızda karşılaşabileceğimiz en bilgili insanmış gibi bize cevap verebilen bir bilgisayar. Çok miktarda bilgiyi yıldırım hızında işleme, karmaşık kararlar alma ve hatta deneyimlerinden öğrenme kapasitesine sahip. Hepsinin farkında olmasak da yapay zeka kullanımı, aslında son 20 yılda hayatın birçok alanında inanılmaz bir hızla yaygınlaştı.

Yetenekli yapay zeka: Sorunlara doğru yanıtlar bulabilir

Örneğin doktorlara hastalıkların teşhisinde yardımcı oluyor. Geçen sene 17 doktorun 3 sene boyunca muayene ettiği 4 yaşındaki çocuğun kronik hastalığına doğru teşhisi doktorlar değil, yapay zeka koydu. Anne çocuğunun hastalık belirtilerini ve MR sonuçlarını ChatGTP'ye girdikten saniyeler sonra konan "bağlı kordon sendromu" teşhisi daha sonra diğer doktorlar tarafından da teyit edildi.

Modanın geleceği dijitalde

Moda dünyası da yapay zekanın merkezde olduğu yeni bir çağın şafağında. Çığır açan teknolojilerin ortaya çıkması geleneksel moda endüstrisini de dönüştürüyor. Geçtiğimiz aylarda yapay zekanın moda dünyasındaki inanılmaz olanaklarını gösteren etkileyici bir videoyla karşılaştım. Midjourney ve Luma Labs platfomlarıyla hazırlanan bu ilginç videoda dünyanın en güçlü kişileri ve girişimcileri bir yapay zeka defilesinde podyuma çıkıyor. Papa'dan Elon Musk'a, Obama ve Putin'den Biden'a, Mark Zuckerberg'den Louis Vuitton'lu Donald Trump'a herkes podyumda. Yapay zekanın, moda endüstrisindeki yaratıcı tasarım sürecine entegrasyonu oldukça etkileyici öyle değil mi?

Yapay zeka defilesi

Yapay zeka moda endüstrisinde nasıl devrim yaratıyor?

Moda tasarımcıları şimdiden yapay zeka sayesinde sınırsız yaratıcılık imkanına kavuşmuş durumda. Bu imkan sayısız fırsat ve kolaylığın da kapısını aralıyor. Markaların koleksiyon tasarımlarını, trend tahminlerini, reklam kampanyalarını, podyumu, e-ticareti, reklamcılığı, sürdürülebilirliği ve moda sektöründeki tüm üretme yöntemlerini etkiliyor. Uzmanlar, önümüzdeki yıllarda bu trendin daha da yaygınlaşacağını ve moda sektörünü kökünden değiştireceğini öngörüyor.

Birçok marka, artık, yeni fikirlerin üretilmesini ve eskizlerin oluşturulmasını kolaylaştıran yapay zeka araçlarını günlük operasyonlarına entegre etmiş durumda. Bu araçlar aynı zamanda fotoğraf çekimlerinin ve kampanyaların planlanmasında ve yürütülmesinde de önemli bir rol oynuyor. Yapay zeka kullanarak kampanyalar için görsel malzeme üreten markalar, fiziksel numunelere, mekana, ekibin oraya taşınması için seyahat etmeye ve geleneksel fotoğraf prodüksiyonlarına ihtiyaç duymuyor. Böylece çevreye verilen zarar da azalarak sürdürülebilir moda hareketine katkı sağlanıyor. Yapay zeka ile ihtiyaçlarına uygun ideal modeli seçen markalar, çok çeşitli vücut tiplerini ve demografik özellikleri temsil eden modeller oluşturabiliyor. Bu da hedef kitleye yönelik daha etkili kampanyalar oluşturmalarına olanak tanıyor.

Modada ebzer bozan yapay zeka

Yapay zeka, moda endüstrisine sadece bir katkı değil oyunun kurallarını değiştiren bir unsur. Sanal podyum gösterileri ya da yapay zeka destekli trend tahminleri yapay zekanın moda üzerindeki derin etkisini gösteriyor. Bu gelişmeler, modanın daha kişiselleştirilmiş, sürdürülebilir ve kapsayıcı (din, dil, ırk gözetmeksizin herkesi temsil edebilen) olduğu bir geleceği işaret ediyor.

Yapay zekanın moda şovlarına entegrasyonu, sektörün uyum sağlama kabiliyetinin ve yeniliğe olan bağlılığının bir kanıtı. Moda yapay zekayı kucaklamaya devam ettikçe, stil, yaratıcılık ve teknoloji algılarımızı zorlayan daha da çığır açıcı gelişmeler bekleyebiliriz. Ancak avantajları olan her şeyin bazı sıkıntılar ya da zorluklar getirebileceğini de kabul etmek lazım.

Yapay zeka podyumdaki gerçek mankenin yerini alabilir mi?

Gerçek şu ki: Şirketler bir süredir kimse fark etmeden yapay zeka modellerini kullanıyor. Bunun nedeni, bir yapay zeka modeli ile bir insan arasındaki farkı anlamanın neredeyse imkansız olması. Yapay zeka; insan ile makine arasındaki sınırları giderek bulanıklaştırıyor. Yapay zeka tarafından üretilen modellerin ve ortamların moda şovlarına entegrasyonu sadece teknolojik bir başarı değil; aynı zamanda yaratıcı bir devrim. Çünkü bu teknoloji tasarımcıların geleneksel sınırlamalardan kurtulmalarını sağlıyor. Peki yapay zeka podyumdaki gerçek mankenin yerini alabilir mi? Moda sektörü bu soruyla çalkalanıyor.

Yüzü değiştirilen manken

Podyumda yürüyen bir manken olsaydınız, ancak daha sonra yüzünüzün yapay zeka tarafından oluşturulmuş bir yüzle değiştirildiğini öğrenseydiniz ne yapardınız? Elbette insanla rekabet edebilecek zekaya sahip yapay zeka sistemlerinin toplum ve insanlık için derin riskler oluşturabileceği herkesin aklına geliyor. Tayvan asıllı Amerikalı model Shereen Wu'nun başına gelen olay moda endüstrisinde yapay zekanın etik kullanımı konusunda tartışmaya yol açtı.

Wu, Ekim ayındaki bir defileye katıldı. Birkaç gün sonra ünlü moda tasarımcısı Michael Costello'nun Instagram hesabında defilenin bir videosunu gördüğünde şaşkına döndü. Wu elbisesiyle podyumda yürüyordu. Ama yürüyen kendisi değildi: Yüzü tanımadığı beyaz tenli bir kadının yüzüyle değiştirilmişti.

Bunun üzerine Shereen düşüncelerini ve endişelerini paylaşmak üzere bir TikTok videosu yayınladı; video bir milyondan fazla izlendi. Bu iddialar nedeniyle Costello tepki çekti, iddiaları reddetti ama gene de olumsuz haberlere konu oldu. Bu anlaşmazlık, 2,5 trilyon dolarlık modellik sektöründe hızla artan yapay zekanın sorgulanmasına yol açtı.

Levi Strauss'a yöneltilen dijital model eleştirileri

H&M gibi şirketler trendleri tahmin ve analiz etmek için yıllardır yapay zeka kullanıyor. Beslendiği verilere dayanarak yeni görüntüler, metinler, videolar ve sesler oluşturabilen bir teknoloji olan yapay zeka artık dijital modeller oluşturmak için de kullanılıyor. Moda markaları maliyetleri düşürmenin, zamandan tasarruf etmenin ve her boy, her beden, her dil, her din ve her ırktan insanı temsil eden modellerle çalışabilmenin bir yolu olarak dijital modellere yöneliyor.

Mart 2023'te Levi Strauss, değişik yapay zeka modelleri üretmek için dijital moda stüdyosu Lalaland.ai ile ortaklığını duyurdu. Ancak duyurunun ardından yapay zeka kullanımının insanların yerini alacağı ve gerçek ile üretilmiş model arasındaki çizgiyi bulanıklaştıracağı fikri nedeniyle moda endüstrisinden tepki aldı. Levi's'ın stilistleri veya makyaj sanatçılarını istihdam etmekten kaçındığı için bu kararı aldığı da iddia edldi.

Markaları yapay zekaya iten nedenler

Tommy Hilfiger, Stieglitz, Puma, Adidas, Levi's ile çalışan Lalaland.ai CEO'su Michael Musandu durumu şöyle özetliyor: Geleneksel fotoğrafçılıkta şirketlerin model kiralamak için model ajansları, saç stilistleri ya da makyaj sanatçılarıyla çalışması gerekiyor. Koleksiyon başına ortalama 2 ila 8 kez gerçekleşen yeniden çekimlerden bahsetmiyorum bile. Bu da bir markanın, ürün fiyatını arttırmadan, her bir koleksiyon için tek bir ürün giyen 20 farklı modeli sergilemesini çok zor hale getiriyor. Yapay zekanın avantajları çok ama bir marka gerçekten kapsayıcılığı önemsiyorsa, o zaman geleneksel fotoğrafçılığı küçültmemeli...

Yapay zeka insan mankenleri sektörün dışına itmekle tehdit ediyor

Maliyet avantajları açık. İnsan modellerin saati 35 dolardan başlayıp en üst düzeyde tek bir gün için binlerce dolara mal olabilirken, bir ajans yapay zeka modellerinin kullanımını ayda 29 dolara sunuyor. Musandu'nun Lalaland.ai şirketi, müşterilerinden, ihtiyaçlarına bağlı olarak, yapay zeka modelleri için aylık 600 ila 5.000 euro arasında bir ücret talep ediyor. Şu anda kapalı beta testinde olan bir yapay zeka modelleme ajansı olan Deep Agency, ayda 29 dolara model sunuyor. Daha da ucuz olan ZMO.ai, abonelerin ayda üç modeli ücretsiz oluşturmasına olanak tanıyor.

Sanal modellere gelen tepkilerin sebepleri neler?

Modeller ve tüketicilerden gelen tepkiler genelde yapay zeka tarafından oluşturulan modellerin nasıl kullanıldıkları ile ilgili. Örneğin beyaz tenli olmayan modeller podyumlarda görev fırsatı bulamıyor. Bir sosyal bilimci olan Dr. Karima Ginena yakın zamanda bir anket yapmış ve bazı yapay zeka üreticilerinden görüntü istediğinde, programların neredeyse her zaman beyaz bir insanın resmini verdiğini öğrenmiş. Yapay zeka algoritmaları kendilerine sağlanan bilgiler üzerinde eğitilir. Bilgi girilmezse ya da bazıları hariç tutulursa, sonuç herkesi kucaklayacak şekilde temsil edilmez. Oyuncu seçmelerinden, defilelerden ya da fotoğraf çekimlerinden dışlanan ve yeterince temsil edilmeyen modeller dışarıda kalacaktır. Yalnızca yapay zeka verilerinde değil, aynı zamanda verileri kodlayan kişilerin de bu temsiliyetin ne olduğunu tam olarak anlaması gerekiyor.

Telif sıkıntısı nasıl ortaya çıkıyor?

Modeller, yapay zeka tarafından üretilen “sanal insanların” kendi isim, imaj ve benzerlik haklarını apaçık ihlal ettiğini düşünüyor. Sonuçta yapay zeka beslendiği verilere dayanarak yeni görüntüler oluşturabiliyor. Bu görüntüler de dijital model oluşturmak için kullanılıyor. Son yapılan bir ankette 106 modelin yaklaşık %18'i, nasıl kullanılacağını bilmeden vücutlarının veya yüzlerinin 3D modelinin ajanslar tarafından tarandığını ve bu konuda endişe duyduklarını iletti. Modeller genellikle anlaşma imzaladıklarında ajanslara vekalet verir ve ajansın markalarla yaptıkları sözleşmeleri nadiren görür.

Gelişen teknolojinin modellerin on yıllardır mücadele ettiği “şeffaflık ve güvenilirlik” eksikliğini daha da artırdığını söyleyebiliriz. Amerika'da yapay zekaya karşı kişilik haklarını korumak, modellere iş güvencesi sağlamak, temel iş gücü koruması sağlamak gibi konularda bir mevzuat ya da yasa çıkarmaya yönelik siyasileri zorlayan gruplaşmalar oluşmuş durumda. Eyalet senatosundan geçen ancak Meclis'te bekleyen bir yasa tasarısı mecut. Tasarıya bir modelin dijital kopyasını oluşturmak, kullanmak, değiştirmek ya da manipüle etmek için yazılı onay alınması gerektiği; kapsam, amaç, ücret oranı ve kullanım süresini ayrıntılı olarak açıklamak gerektiğine dair yeni hükümler eklendi.

Scarlett Johansson dava açtı

Scarlett Johansson, Ryan Reynolds ve Tom Hanks gibi ünlülerin yapay zeka versiyonları izinleri olmadan reklamlarda kullanıldı. Johansson yapay zeka şirketine dava açtı. Hollywood'u felç eden yapay zekanın etkisi hakkında hala tartışmalar devam ediyor. Çoğu yasaya göre, mankenler serbest meslek sahibi olarak kabul edilir ve bu nedenle aktörler veya sanatçıların aksine isim, imaj ve benzerlik sorunlarıyla mücadele etmek için sendikalaşamazlar. Yasa çıkana kadar ajanslara verdikleri vekaletle birçok mankenin yüzü, rızası olmadan üretilebilir.

Şirketler modelleri e-ticaretlerine sorunsuz bir şekilde entegre etmek için yapay zekaya yöneliyor. Böylece maliyetleri düşürmek ve verimliliği artırmakla kalmıyor, aynı zamanda müşterilere giysilerin farklı vücut şekillerinde ve bedenlerinde nasıl görüneceğine dair daha iyi bir fikir veriyor. Yapay zeka ile tüketiciler ruj renklerini deneyebiliyor, fondöten tonlarını eşleştirebiliyor, göz farı renklerini sürebiliyor ve kişiye özel tasarımlar deneyebiliyorlar. Ayrıca, yüklediğiniz görüntülerle sanal deneme yaparak kişiye özel makyaj önerileri de alabiliyorsunuz.

Yapay zeka ile kaç kişi işsiz kalacak?

Yatırım Bankası Goldman Sachs'ın 2023 tarihli bir raporunda, yapay zekanın işgücü maliyetlerini düşürerek ve otomasyonu artırarak yaklaşık 300 milyon tam zamanlı işi bozabileceği öngörülmüştür. Bu sayıya makyaj sanatçıları gibi çeşitli sanatçıların işleri de dahil. Eğer yapay zeka makyaj görünümleri oluşturabiliyor ve bunun için gerekli araçları sağlayabiliyorsa, makyaj sanatçılarına ihtiyaç var mı? Ya da makyajı yapacak kişilere? Yapay zeka şu anda makyaj yapamıyor neyseki. Şu an yalnızca kendisine sağlanan verilerle iş yapabiliyor. Asıl mesele yılların birikimine sahip kreatif iş sahiplerinin, yapay zekayı bir araç olarak nasıl kullanabileceklerini çözmeleri.

Dünyanın ilk dijital modeli Shudu

Karl Lagerfeld, BMW ve Paco Rabanne gibi markaların reklam kampanyalarının yüzü haline gelen Shudu adlı modelin 241 milyondan fazla Instagram takipçisi var. Shudu gerçek değil. 2017 yılında eski moda fotoğrafçısı Cameron James Wilson tarafından Grace Jones ve Alek Wek gibi gerçek modellerden esinlenerek dijital olarak yaratıldı.

Shudu'nun beklenmedik popülerliği ve modellemede daha fazla çeşitliliğe (temsil ettiği kişilerin çeşitliliği) duyulan ihtiyaç, Wilson'a 6 yıl önce yapay zeka ve 3D modelleme şirketi The Diigitals'ı kurması için ilham verdi. Şirket ayrıca down sendromuların fiziksel özelliklerine sahip olacak şekilde tasarlanmış dünyanın ilk sanal influencer'ı Kami'yi yarattı. Kami de down sendromlu kişileri temsil ediyor ve bu kişilerin yaşam kalitelerini iyileştirmeyi amaçlıyordu.

Wilson amacının insan modellerin yerini almak olmadığını söylüyor: "Her şeyi alıp yok ediyormuş gibi görünmek istemiyorum. Gerçekten... Ama yapay zeka ve 3D modellemenin bu olumsuz etkiyi yaratma potansiyeline sahip olduğunu hissediyorum. Bunun gerçekleşmesini engellemek için ahlaki bir duruş sergilemek zorunda hissediyorum kendimi..."

Mesele çeşitliliği artırmak

Benzer şekilde Lalaland.ai şirketinin CEO'su Michael Musandu da moda sektöründeki e-ticaret markaları için yapay zeka modelleri yaratan şirketini "modada daha fazla temsiliyet" sağlamak amacıyla kurmaya karar verdiğini söylüyor. Musandu, “Beyaz olmayan bir kişi olarak, internetten alışveriş yaptığımda kendime benzeyen modeller göremiyordum,” diyor.

Tüm bunlar ne anlama geliyor?

Yapay zeka, sektördeki birçok şirket için fütüristik bir fikir olmaktan çıkıp elle tutulur bir gerçeklik haline geldi. Ancak, her ileri teknoloji gibi yapay zekanın da bir öğrenme ve adaptasyon süreci gerektirdiğini anlamak çok önemli. Bazı markaların hayallerinde canlandırdığı gibi tüm zorlukları anında çözecek sihirli bir formul değil. Yapay zeka, daha önce hiç görülmemiş görevleri yerine getirebilen güçlü ve devrim niteliğinde bir araç, ancak etkinliği doğru anlaşılmasına ve kullanılmasına bağlı.

Özetle, yapay zeka moda endüstrisine kalıcı olarak geldi ve markaların geride kalmamak için bunu koleksiyon tasarım ve kampanya oluşturma süreçlerine entegre etmeleri gerekecek. Moda şirketleri ve markaları yapay zekaya bir varlık ve işlerini ileriye taşıyacak fırsatları ortaya çıkaracak bir araç olarak bakmalı. Bu arada modeller, tasarımcılar ve kreatifler de yapay zekaya markalarla işbirliğine dayalı bir yaklaşım gözüyle bakmalı ve kendilerinin özgünlük, gerçek duygular, kişisel deneyimler ve karakter getirmek için önemli bir bileşen olduklarını bilmeliler. Bunların bir araya gelmesi, gelişmiş ve iyileştirilmiş bir tüketici deneyimi yaratılmasına yardımcı olacaktır.