Ek kesintiler ve belirsizlik: OPEC+ için kazanç mı yoksa kayıp mı?
OPEC+ ülkeleri petrol üretim kesintilerini Haziran sonuna kadar uzatma kararı aldı. OPEC'in Kasım 2022'de başlayan ilk kesintisi, ham petrol üretimini küresel arzın yaklaşık yüzde 5'i kadar kısıtladı. Bugüne kadar kesintiler fiyatlarda büyük bir yükselişe yol açmazken, analistler Temmuz ayından itibaren kesintilerin sona ermesini bekliyor. Peki küresel petrol piyasasındaki belirsizlikler ve OPEC'in kararı ne anlama geliyor? Beklenen ne?
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubu üyesi ülkeler, üretim kesintilerini Haziran sonuna kadar uzatacaklarını açıkladı.
Grubun üretim kesintisi kararının ardından artan arz endişeleri petrol fiyatlarını yukarı yönlü destekliyor. Grup üyeleri haziran ayı sonunda ülkelerin üretim kesintilerini yeniden değerlendireceklerini ve üretim seviyelerini piyasa koşullarına göre değiştirebileceklerini duyurdu.
Ancak kesintiler sürekli olarak uzadıkça soru da o kadar önemli hale geliyor: OPEC bunu ne kadar daha sürdürebilir?
Bu sorunun yanıtını anlamak için öncelikli olarak nedenini takip etmek gerekiyor.
Piyasanın artan ABD üretimi ve durgun küresel taleple uğraştığı bir ortamda, Suudi Arabistan ve Rusya’nın öncülük ettiği OPEC+ ülkeleri 2022'den bu yana petrol fiyatlarını desteklemek için çeşitli üretim kesintileri uyguladı. Ocak ayında başlayan son kesintide ise, toplam üretim hedeflerinin günde yaklaşık 2,2 milyon varil kadar azaltılması amaçlandı.
Gönüllü kesintilerin Haziran ayı sonuna kadar uzatılması kararı analistlere göre Irak ve BAE gibi diğer kilit üreticilerin kesintilerini uzatma taahhüdüyle birlikte, petrol piyasalarını istikrara kavuşturmaya yönelik çabanın altını çiziyor.
OPEC’in Kasım 2022'de başlayan ilk kesintisi, ham petrol üretimini günde yaklaşık 5,3 milyon varil, yani küresel arzın yaklaşık yüzde 5'i kadar kısıtladı. Kesintilerin ilk başladığı tarihte Brent petrolün varili 84 dolardan işlem görüyordu.
MALİYETİN ÇOĞUNU SUUDİ ARABİSTAN ÜSTLENDİ
Arzdaki bu kısıtlamalar son 18 ayda ham petrol fiyatının yükselmesine yardımcı oldu ancak üretimini günde 2 milyon varil azaltan Suudi Arabistan, maliyetin çoğunu üstlenmek zorunda kaldı.
Bunu yaparak ise pazar payını, Uluslararası Enerji Ajansı'na göre bu yıl rekor seviyelerde üretim yapması beklenen ABD ve Kanada da dahil olmak üzere OPEC üyesi olmayan üreticilere devretti.
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (UEA) Aralık ayına ilişkin petrol piyasası raporuna göre, 2024 yılında küresel petrol arzının günlük yaklaşık 1 milyon 500 bin varil artış kaydetmesi ve 103 milyon 500 bin varil ile yeni bir seviyeye ulaşması bekleniyor. Bu artışta, ABD, Brezilya, Guyana ve Kanada'nın günlük yaklaşık 1 milyon 300 bin varil ile katkı sağlaması bekleniyor. Bunun ise yarısından fazlasının ABD'den geleceği öngörülüyor.
Petrol talebindeki büyümenin hava yolu ve kara yolu ulaşımı ile sanayi, inşaat ve tarım faaliyetlerindeki artıştan kaynaklanacağı öngörülüyor. Ayrıca Çin ve Orta Doğu başta olmak üzere OECD dışı ülkelerde kapasite artışlarının ve petrokimya marjlarının talep üzerinde etkili olması bekleniyor.
Küresel petrol arzındaki büyümenin neredeyse tamamının OPEC+ grubu dışındaki ülkelerden geleceği tahmin edilirken, OPEC+ grubu üretiminin ise genel olarak, ek gönüllü kesintilerin yılın ikinci çeyreğinde aşamalı olarak kaldırılmaya başlanmasıyla geçen yıla göre sabit kalması bekleniyor.
Analistler ise yeni kesinti sonrası şimdilik iyimser. Ham petrol fiyatı açıklama sonrası Pazartesi günü büyük değişkenlik göstermezken, brent petrol yüzde 0,3 düştü.
Gazze'deki savaşa ve Kızıldeniz'deki krize rağmen, brent petrol varil başına 73 ila 83 dolar arasında işlem görüyor.
Dün Brent petrolün varil fiyatı, günü 82,96 dolar seviyesinde tamamladı. Brent petrolün varil fiyatı, bugün saat 10.24 itibarıyla kapanışa göre yüzde 0,01 artarak 82,97 dolar oldu. Aynı dakikalarda Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varili 79,17 dolardan alıcı buldu.
"YÜKSELİŞ SINIRLI OLMAYA DEVAM EDİYOR"
Analistlere göre OPEC+ üreticilerinin üretim kesintilerini bir sonraki çeyreğe devretme kararı nedeniyle petrol piyasasında artış devam etse dahi keskin yükseliş hareketi sınırlı olmaya devam ediyor. JPMorgan Küresel Enerji Stratejisi Başkanı Christyan Malek, Asya'dan gelen talebin yılın ikinci yarısında geri gelmesiyle birlikte OPEC+'nın Temmuz ayından itibaren kesintileri kaldırmaya başlamasını bekliyor.
Ortadoğu’da gerilimin tırmanması ham petrol piyasasının göreceli sakinliğine yönelik her zaman mevcut bir tehdit olmaya devam etse de gönüllü üretim kesintilerine devam etme hamlesi, dikkatleri Haziran başında yapılacak bir sonraki OPEC+ toplantısına kaydırdı. Artık tüm gözler, 1 Haziran'da yapılması planlanan toplantıda…
* Haberin görselleri Associated Press ve Shutterstock'tan servis edilmiştir.
