İhracatta durgunluk kalıcı mı?

Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan öncü kasım ayı dış ticaret verilerine göre ihracat yüzde 3.1 düşerken ithalat yüzde 2.4 arttı. Daralmakta olan dış ticaret açığı da geçen yılın aynı ayına göre yüzde 23.3 büyüdü.

11 aylık dönemde ise ihracat yüzde 2.5 artarken ithalat yüzde 6.4 düştü, dış ticaret açığı da yüzde 27 azaldı.

➔Kasım ayı dış ticaret verilerinde bozulma iki yanlı.

➔Daha önemlisi ekonomide yavaşlama hatta çeyrekler itibariyle üst üste daralma yaşanırken ithalat artışı düşündürücü.

➔Üstelik yılın ilk çeyreğine kadar 4.5 yıldır kesintisiz devam eden yatırım malları ithalatında artışın durması hatta gerilemeye başlanmasına rağmen bu gerçekleşiyor.

➔Kasım ayında yatırım malı ithalatı geçen yılın aynı ayına göre 750 milyon dolar veya yüzde 15 azalara 4.1 milyar dolara indi.

İTHALAT NEDEN ARTTI?

➔İthalattaki artışta ise havaların soğuk seyri nedeniyle enerji tüketimindeki artışın payı var. Kasım ayında enerji ithalatı yüzde 7 ve 360 milyon dolar kadar arttı.

➔İthalattaki artışı daha çok etkiyi altın yaptı. 450 milyon dolarlık ve yüzde 17’lik artışla altın ithalatı 3.2 milyar doları buldu.

➔Kota uygulanmasına karşılık altın ithalatında artış dikkat çekici. Burada altın mücevher ithalatına daha çok yönelme söz konusu.

➔Sonuçta kısıtlamalardan dolayı altın ithalatı geçmiş aylarda ciddi ölçüde kayıt dışına kaçmış durumda. Yurtiçi ile yurtdışı altın fiyatları arasında kilogramda 3-4 bin dolarlık fark oluşması altını kaçak yollardan ülkeye sokmayı teşvik ediyor. Kaçak altın yakalandığı da sık sık haberlere konu oluyor.

➔Altın ülkeye girerken döviz dışarı çıkıyor. Bu da kayıt dışı yapıldığından ödemeler dengesinde son bir yılı aşkın zamandır ki, net hata ve noksan kalemi sürekli eksi bakiye veriyor ve bu tutar birikimli olarak 20 milyar dolara vardı.

➔Demir ve çelik ürünleri ithalatı da dünya fiyat artışı kaynaklı yüzde 14 ve 400 milyon dolarlık artışla yine ithalatı yükselten diğer bir kalem.

İÇERİSİ DE DIŞARISI DA İHRACATIN ALEYHİNDE

➔Dış ticaret görünümünü bozan ithalat artışı bir yana ihracat da sorunlu. Aylık yüzde 3.1 gerileyen ihracat ivme kaybediyor. Son 12 aylık artış yüzde 2.3 düzeyinde.

➔Son bir yılda 261.4 milyar dolara ulaşıldı. OVP’de hedef 264 milyar dolar. Bir ayda 3 milyar dolarlık sıçrama çok zor. Geçen yılki ihracat 255.6. Bu yılki artış yüzde 2 civarında kalır ki, yerinde saymak demek.

➔Kaldı ki içinde bulunduğumuz küresel konjonktür ve yurtiçi ekonomik gelişmeler ihracatı kısıtlayıcı yönde.

➔Küresel büyüme ivme kaybediyor. Dahası Trump’ın ABD başkanlığında dünya ticareti daralacak. İçe kapanmacı politikalar daha baskın hale geldikçe hem büyüme düşecek hem dışardan mal alımı azalacak.

➔Kaldı ki asıl büyük ihracat pazarımız Avrupa’da işler daha kötü seyrediyor ve kısa vadede ufukta bir ışık da görünmüyor.

➔Ayrıca Çin ve Uzakdoğu ülkelerinin agresif ve yıkıcı rekabetleri söz konusu.

➔Yurtiçinde ise enflasyonla mücadele çerçevesinde TL’nin değerlenmesi devam edecek. Kur tarafından ihracata herhangi bir destek gelmediği gibi, köstekleyici etkisi sürecek.

➔Asgari ücret artışına bağlı olarak işçilik maliyetleri dolar bazında yükselecek. İhracatçının rekabet gücü biraz daha azalacak.

➔İhracata bir çelme de güçlenen dolar ve zayıflayan eurodan geliyor. Zayıflayan para biriminden ihracatın dolar bazındaki ifadesi elbette daha düşük oluyor.

➔Artık önümüzdeki yılda euro yüzde 3 mü yoksa yüzde 5 mi değer kaybeder, bizim ihracatımıza etkisi değer kaybının yaklaşık yarısı kadar olur.

HİZMET İHRACATI KURTARIR MI?

➔Bu koşullar altında ihracatta artış beklenmemeli. Ekonomide canlanma ise ithalat yoluyla dış ticaret açığını büyütecek.

➔Bunun cari işlemler dengesine yansımaması için artık hizmet ihracatına daha büyük görev düşecek.

➔Turizm, taşıma, lojistik alanları kapsayan hizmet ihracatında rekabet gücümüz daha yüksek. Tıkanan ihracatın ekonomiye tahribatını belki bu yolla azaltmak mümkün olur.