Pandora'nın kutusundaki gizem! Yunan Mitolojisinde Tanrıların armağanı ilk kadın
"Pandora'nın kutusu açıldı", "Pandoranın kutusunu açma!" gibi deyimler mutlaka kulağınıza bir yerden çalınmıştır. Yapılmasıyla beklenmedik birçok yeni problemin ortaya çıkmasına sebep olan eylem ve olayları ifade etmek için kullanılan Pandora'nın kutusunu açmak deyimi nereden geliyor? Peki Pandora kim ve neden bizde böyle bir deyim kullanılıyor? Hadi gelin büyük bir mitolojik gizem olan bu deyimin yolculuğuna çıkalım…
Deyimin hikâyesi eski Yunan Mitolojisine dayanır. Bu konuda birkaç farklı mitolojik hikâye olmakla birlikte biz en çok bilinen iki hikâyeyi sizlerle paylaşıyoruz. Pandora, Yunan Mitolojisinde Zeus tarafından yaratılan ilk kadın olarak kabul edilir. Pandora’nın anlamı ise tanrılar armağanıdır.
Pandora'nın karşımıza ilk kez çıkması Prometheus'un miti ile gerçekleşir. Prometheus, tanrılardan ateşi çalmış ve insanlara vermiştir. Bunun sonucunda ise Zeus tarafından Kafkas Dağı'nda bir kayaya zincir ile vurularak cezalandırılır. Ancak Prometheus'un bu kadar büyük bir ceza almasının başka nedenleri de vardı.
Bir gün Prometheus büyük bir öküz kesti ve yenebilecek taraflarını bir araya topladı ve üzerini ise işkembe ile kapadı. Öküzün kemiklerini ise başka bir tarafa topladı ve onların üzerini ise güzel görünen bir yağ parçası ile kapattı. Daha sonra Zeus'u karşısına alarak iki et yığınından birini seçmesini söyledi. Elbette Zeus yağ parçası ile kaplı olan yığını seçti ve kemikleri görünce hayal kırıklığına uğradı. Bu oyunu kendine yediremeyen Zeus çok sinirlendi ve Prometheus ile aralarındaki husumet de böyle başladı.
Tüm bunların sonucunda Zeus hıncını çıkarmak için Prometheus'un ateşi çalmasını fırsat bildi ve onu kayalara zincirleyerek cezalandırdı. Bu ceza bu kadarla bitmedi...
Prometheus, cezasını çekerken tanrılar tarafından bir kartal görevlendirildi ve her gün Prometheus'un yanına giderek onun karaciğerini yedi. Prometheus'un karaciğeri her gün kendini yeniledi. Prometheus her gün acılar içinde kıvranmasına rağmen bu durum günlerce devam etti. Kimse Prometheus'u kurtarmaya gelmedi.
Zeus, tüm bunlara rağmen sinirine hakim olamadı ve Prometheus' u cezalandırdıktan sonra tüm insanoğlunu da cezalandırmak istedi. Bu sinirin ve hırsın sonucunda ise tanrıların armağanı olan Pandora yaratıldı.
Prometheus'un kurnazlıkla çalarak insanlara verdiği akıl onları şımartınca Zeus o zamana kadar yalnız erkeklerden ibaret olan insan topluluğuna ceza vermek istedi ve onlara kadını gönderdi. Zeus, oldukça başarılı bir usta olan oğlu Hephaistos'tan kadını yaratmasını istedi. Hephaistos babasının isteği üzerine çamuru su ile yoğurdu ve görenleri şaşırtacak güzellikte bir kadın vücudu yarattı.
Bir hırsın sonucunda meydana gelen Pandora'yı tüm tanrılar örülerle, çiçeklerle ve peçelerle donattılar. Athena, Pandora'nın bedenini süsledi. Afrodit, bu tanrıçanın yüzüne güzellik ve dayanılmayacak bir arzu sundu. Hermes ise Pandora'ya şeytani bir zeka ve insanları kandırma yetkisi verdi. Bu tanrıçanın ismi de tanrıların armağanı anlamına gelen Pandora oldu.
Olympos'ta oturan tanrıçaların en güzeli olan ve kendi karısı olan Aphrodite'in vücudunu model olarak kullanmıştı. Heykel bitince onun kalbine ruh yerine bir kıvılcım koydu. O zaman heykelin gözleri açıldı. Kolları bacakları kıpırdamaya ve dudakları konuşmaya başladı. Onu süslemek için bütün tanrılar ve tanrıçalar yardım etti. Herkes kendisinden ona bir şey armağan etti ve ona Rumca "bütün armağan" anlamına gelen Pandora adını taktılar. Athena ona güzel bir kemer, süslü elbiseler verdi. Letafet perileri Kharites beyaz göğsüne parlak altın gerdanlık taktılar. Aphrodite başına güzellikler saçtı. Güzel saçlı Horalar ilkbahar çiçekleriyle onu süsledi. Hermes Pandora'nın kalbine, hıyanet ve aldatıcı sözler yerleştirdi.
Tüm bunlardan sonra Zeus, Pandora'ya bir kutu armağan etti. Tüm tanrılar bu kutunun içerisine insanların hiç bilmediği ve sahip olmadığı hastalıkları, acıları, kötülükleri ve kederleri koydular...
Tüm tanrılar Pandora'ya tek bir şey söyledi. O da bu kutuyu asla açmaması gerektiğiydi...
Zeus ona dediki; sakın verdiğim kutuyu açma, içindeki iyi şeyler uzaklara kaçar ve onların yerine fenalıklar gelir, seni rahatsız ederler. Bu kutuyu iyi sakla bütün insanların saadeti ve felaketi bu kutunun açılıp açılmamasına bağlıdır. Böyle dedikten sonra baş tanrı ilk kadını yeryüzüne indirdi ve Prometheus'un kardeşi Epimetheus'a gelin olarak gönderdi.
Tanrılar her ne kadar Pandora'ya kutuyu açmaması gerektiğini söyleseler de Zeus Pandora'nın o kutuyu açacağını biliyordu. Güzelliğin ve kötülüğün bir arada bulunduğu bu tanrıça yeryüzüne indirildi ve Zeus Pandora'yı Prometheus'un kardeşi olan Epimetheus'a sundu.
Prometheus, kardeşini Zeus'tan gelen hiçbir şeyi kabul etmemesi hakkında her ne kadar uyarmış olsa da Epimetheus Pandora'nın güzelliği karşısında bu sözleri unuttu. Pandora'yı kabul etti ve onunla evlendi.
Bu evlilikten sonra insanların kadın ve erkeklere karşı duydukları ihtiyaç ortaya çıktı. Pandora'nın dış güzelliği her ne kadar dillere destan olsa da içi de bir o kadar kötüydü.
Pandora oldukça meraklı bir kişiliğe sahipti ve başına ne geldiyse de bu merakından geldi. Tanrılar tarafından sürekli kutuyu açmaması söylenen Pandora yasak olana çekildi ve kutunun içinde ne olduğu ile ilgili büyük bir meraka kapıldı.
Bu merak en sonunda onu esir aldı ve Pandora gizemli kutuyu açtı. Kutunun içinden ise hastalıklar, acılar, üzüntüler ve kötülükler çıktı.
Kutunun içinden tüm dünyaya yayılan acılar, kederler ve hastalıklar Pandora'nın tüm insanlığı lanetlemek ile suçlanmasına neden oldu.
Pandora, kutuyu açtıktan sonra çok pişman oldu ama artık iş işten geçmişti... Pandora hemen kutuyu kapattı ama artık kötülükler dünyaya yayılmıştı bile. Kutunun içinde kalan tek iyi şey ise umuttu.
Pandora'nın kutuyu açması ile neşe üzerine büyük bir kasvet çöktü. Mutluluğun yerini ise kötülükler aldı.
Bu durumda Pandora tamamen suçlu görünse de aslında bu güzel tanrıça yalnızca Zeus'un planlarının işlemesini sağlayan bir piyondu. Zeus, tüm insanlıktan almak istediği intikam için Pandora'yı sadece kullanmıştı.
Tabii ki her ne kadar piyon olsa da Pandora, dünyaya tüm kötülüklerin ve acıların yayılmasını sağlamıştı.
