Renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkisi: Hangi renk iştahımızı nasıl etkiliyor?

Her ne kadar renklerin insan üzerindeki etkilerine dair yapılan araştırmalar günümüzde süregelse de keşfi uzun yıllar öncesine dayanıyor. Uzakdoğu ülkesi olan Tibet'te yüzlerce yıl önce uygulanmaya başlanan renk terapisi, renklerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerine işaret ediyor. Bugün bilimsel verilerle kanıtlanan renk dalga boyları insan bedeni üzerinde ciddi etkilere sahip.

Uzmanlar renklerin iştah üzerinde de etkisinin olduğunu söylüyor. İnsan psikolojisini etkileyen renkler her konuda olduğu gibi yemek konusunda da oldukça etkilidir. Yemeğin rengi tüketicilerin aromayı doğru şekilde tanıma yeteneğini etkilemektedir. Renk, alınan hazzı ve lezzeti etkilediği için yemek seçiminde ve tüketiminde önemli bir rol oynuyor.

İç mekân, mutfak ve yemek odası tasarımında kullanılan renklerin iştahımızı etkilediği bilinen bir gerçek. Besinin rengi ve rengin yoğunluğu insan zihninde ona dair oluşan tat algısını değiştirmektedir. Örneğin kırmızı renkli çözeltilerin, yeşil renkli ya da renksiz çözeltilere göre daha tatlı olduğu bildirilmiştir. Ayrıca kırmızının tonu koyulaştıkça algılanan tatlılığın da arttığı belirtilmiştir. Bunların yanı sıra besinin servis edildiği tabağın ve örtünün rengi de besin tüketimini etkilemektedir.

2012 yılında yapılan bir çalışmada, kırmızı tabakta servis edilen krakerlerin, beyaz ya da mavi tabakta servis edilenlere göre daha az tüketildiğini belirtmiştir. Bu durumun, kırmızı rengin genellikle "tehlike" ile özdeşleştirilmiş olmasından kaynaklanabileceği, yani besinden kaçınmaya ve besin tüketiminde azalmaya yol açabileceği belirtilmiştir. Renklerin aynı zamanda psikolojik etkileri de vardır. Motivasyon, algılama, karar verme gibi konularla renk kavramı geniş bir şekilde araştırılmıştır. Araştırmalar rengin algılamayı etkileyebileceğini göstermiştir.

Kırmızı

İnsanda hem psikolojik hem de fizyolojik tepkilere yol açan kırmızı en dikkat çekici renklerden olup özellikle fast food restoranlarında sıkça kullanılır. Kırmızının iştah açıcı bir etkisi vardır. Heyecan ve tutkuyu harekete geçirir. Dikkat çekici olduğu için restoranlar tarafından sıklıkla tercih edilir. Fiziksel performansı arttıran kırmızı, iştah da açtığından dolayı kilo almak isteyenlerin tabak ve masa örtüsü rengi tercih edeceği zaman ideal seçenek olabilir.

Turuncu

Arkadaşlık, eğlence, dinamiklik algısı oluşturan hareketli bir rengi olan turuncu, sıcak renkler arasındadır. Doğal, sıcak ve samimi bir algı oluşturan turuncu, iştah açan sıcak renkler arasındadır. Sakinleştirici etkisi olduğu için; stres, yorgunluk ve uykusuzluk gibi sorunlara olumlu etkisi vardır.

Yeşil

Yeşil renk doğası gereği rahatlatıcı etkiler gösterir. Tazelik, serinlik, doğa, baharı ve canlılığı çağrıştıran renk olup, doğayı ve tazeliği çağrıştırmak adına besin ürünlerinde kullanılmaktadır. Bu nedenle dengeli beslenmek için yeşil sıklıkla kullanılması gereken bir renktir. Yaratıcılığı arttıran bir renktir. Sağlıklı bir mutfağa sahip olduklarının imajını vermek isteyen restoranların dekorasyonunda sıklıkla yeşil rengi tercih ettiklerini görebilirsiniz. Gözümüzün en çok karşılaştığı renktir. Yemek odalarında ve mutfakta bu rengin kullanımı ferah ve huzurlu bir ortam yaratmanıza yardım eder. Bu da sizin yemek tercihi yaparken daha sağlıklı ve sakin kararlar vermenizi sağlar. Böylece kalorisi yüksek abur cuburlar, kızartmalar ve yağlı yiyecekler yerine, daha sağlıklı ve pişman olmadan tüketeceğiniz tercihler yapmaya yönelirsiniz.

Mor

Mor, insan üzerinde canlandırıcı bir etkiye sahiptir. Yiyeceklerde yeme isteği açısından iştah kapatan renkler arasında yer almaktadır. İhtişam ve zenginlik ile özdeşleştirilen mor renk dengenin de rengi olarak biliniyor. Sakinlik ve huzur vadeden bu renk iştahını dengelemek ve daha az yemek isteyenler tarafından dekorasyonda ve sunumda tercih edilebilir.

Pembe

Gıda boyası olarak en çok tercih edilen renklerden biri olan pembe rengin özellikle çocuklar tarafından tercih edilmesi bu renk ile lezzet arasında oldukça güçlü bir bağ kurar. Şekerlemelerin çoğunlukla pembe renkte olması bu rengin tatlı lezzet algısını perçinler. Şüphesiz pembe renkte süslenmiş cupcake ve pastalar hepimizin iştahını kabartır. Ancak her şeye rağmen yetişkinlerin bu pembe renkte boyanmış gıdaların gösterişli olmasının bir diğer yandan sağlıksız olduğunun işareti olarak kabullenmesi sonucu bu rengin iştah açmasının yanı sıra sağlıklı beslenme çabasında içinde olanların bu renge karşı bir direniş gösterdiğini de söylemek mümkün.

Siyah

Siyahın yemek yeme üzerinde negatif bir etkisi vardır. İştahın çabuk kapanmasına neden olur bu nedenle diyet yapanların tabaklarının siyah renkli olması önerilir.

Gri

Gri renk lezzet duygusunun çok uzağında bir renktir. Özellikle doğada gri renkte besinler olmaması insanların gri ile beslenme arasındaki bağın oluşmamasında etkin olmuştur. Ayrıca çoğu insan gri rengi eski, bozulmuş yiyeceklerle ilişkilendirir.

Sarı

Sarı doğada güneşin rengidir, sıcağı ve ışığı temsil eder. Sarı neşe ve keyif algısı veren bir renk olarak ambalajlarda kullanılmaktadır. Lüks ve zengin bir algı yaratmaktadır. Sarı rengi kalıcı olmayan hızlı ve geçici şeyleri temsil eder. Bu nedenle özellikle fast food restoranlarının duvarlarını sıklıkla sarı renk görürsünüz.

Beyaz

Sadeliğin, temizliğin, doğruluğun temsilcisi olarak bilinen renktir. Pazarlama iletişiminde; saflık, temizlik, katkısız bir renk algısını oluşturmaktadır. Beyaz renkli besinler 'sağlıklı yiyecekler' olarak görülebilmektedir. Süt, peynir ve yoğurt gibi bazı ana besinlerin beyaz olması da zihinde tazelik imajı ile özdeşleşmektedir. Saflığın ve ferahlığın rengi olarak dikkat çeken beyaz renk de iştah dengelemek için birebir. Sunum ve dekorasyonda kullanılan beyaz renk ile iştahınızı kontrol altına alabilirsiniz.

Mavi

Serinlik, sakinlik, güven ile ilişkilendirilen soğuk renk kategorisinde yer aldığı, sakinleştirici ve rahatlatıcı özelliklere sahip olduğu bilinmektedir. Mavi iştah kapatan renk olarak bilinir. Kilo vermek isteyenlere önerilen renklerin başında mavi gelir. İştahınızın kapanmasını ya da daha kontrollü yemek yemeyi istiyorsanız mavi bir yemek takımı sizin için ideal olacaktır.

Antik kültürlerden günümüze kadar mavi renkli gıdalar insanlar için hastalık veya ölüm belirtisi olmuştur. Bozuk et, zehirli meyveler ve nadir görülen zehirli mavi mantarlar mavinin olumsuz algılanmasına neden olmuştur. Doğada mavi renkli meyve ve sebzeler oldukça nadir görülür. Sınırlı örnekleri olarak yabanmersini, mısır ve patates olarak verilebilir.

Mavi gıdaların tarih boyunca insan psikolojisinde zehirli veya bozuk olarak kodlanmış̧ olması mavi renkli yiyeceklerin daha az tercih edilmesine sebep olmuştur. Bu sebeple yapılan araştırmalarda mavi rengin en az iştah açan renk olduğu ifade edilir.

Örneğin hiç kimse ne kadar aç olursa olsun mavi renkte bir tavuk veya makarnayı yemek istemez. Hatta çoğumuz için bu görsel rahatsız edici olabilir. Ancak sportif ve eğlence amaçlı üretilen gıdalar mavi renkle barışıktır. Şekerlemeler veya çocukların ilgisini çeken atıştırmalıklar gibi eğlenceli gıdalar mavi rengin negatif algısından etkilenmezler. Ayrıca günümüzde tüketilen enerji içecekleri de zaman zaman mavi renkle karşımıza çıkarak ilgi çekebilir.

Mutfak ve yemek odalarında mavi ve tonlarını tercih etmek mekânın daha sakin ve dengeli olmasına yardım eder. Böylece burada yiyeceğiniz yemeklerde de daha sağlıklı tercihler yaparsınız. Uzmanlar özellikle, koyu mavi ve lacivert yemek tabaklarının yine bu tonlarda kurulan sofraların iştahı azalttığının altını çizmektedirler.