Varis hakkında bilinmesi gerekenler
Varis nedir? Varisin tedavisinde neler var? Varis hakkında merak edilenleri Yara Bakım Koordinatörü Deniz Yahcı anlattı
Türkiye’de varis hastalığından etkilenen 10 milyon kişi olduğu belirtiliyor. Araştırmalara göre ise Türkiye’de 20 ila 70 yaş arasındaki kadınların yüzde 55’inin varislerden şikayetçi olduğu ifade ediliyor. Karşılaşılan varis hastalığına bağlı olarak, gelişen varis yaraları ise hastalar için ciddi sorunlar yaratıyor.
Bu anlamda varis yaralarının oluşumlarına ve tedavi yöntemlerine değinen Yara Bakım Koordinatörü Deniz Yahcı, varis yaraları hakkında bilinmesi gereken tüm ayrıntıları özetliyor.
Varis yarası nedir?
Varis hastalığının ilerlemesi sonrası genellikle bacağın alt kısımlarında ortaya çıkan yaralardır.
Varis yaraları neden oluşur?
Toplar damarlar vücuttan toplanan kanı kalbe taşırlar ve bu taşıma işlemi yer çekiminin aksine aşağıdan yukarı doğrudur. Kanın yukarı doğru taşınması vücudun alt kısmındaki toplar damarlarda kanın geri dönüşünü engelleyen tek yönde açılan kapakçıklar sayesinde olur, bu kapakların bozulması ile kan akımının yukarıya doğru değil aşağıya doğru olması ile damarlarda genişleme, kanın göllenmesi gibi olumsuz sonuçlar ortaya çıkar.
Diğer bir oluşum şekli ise; toplar damarın pıhtı ya da bası ile tıkanmasına bağlı olarak kanın düzgün bir biçimde yukarı doğru akamaması sonucunda, toplardamar kan basıncı dokulardaki normal basıncının üzerine çıkar. Seneler ilerledikçe gerçekleşen bu sürekli basınç olayından dolayı, dokularda ve genellikle bacak derisinde bozulmalara bağlı olarak yara oluşumu meydana gelir.
Varis yaralarının genel belirtileri nelerdir?
Genellikle ayak bileği ve diz arasında olur, daha çok ayak bileği ön yüz kısmında oluşur, cilt koyu renkli (daha çok kahverengi bir görünümdedir) pul pul ve kalınlaşmıştır. Genellikle bacak kısmında varisler vardır. Yaralar belli bir boyutta ve düzende değildir. Aynı anda birçok farklı boyutta ve görüntüde yaralar olabilir.
Türkiye’de varis hastalığının görülme sıklığı nedir?
Bacak varisleri muayenehane pratiğinde en sık karşılaşılan damar hastalığıdır.
Yetişkin nüfusun yüzde 15-20 sini etkiler.
Ailesel geçiş oranı ırk ve bölgelere göre yüzde 60-85 arası değişir.
20-70 yaş arası kadınların yüzde 55’ i varislerden şikayetçidir.
Türkiye’de etkilendiği düşünülen kişi sayısı yaklaşık 10 milyondur, ancak kesin bir istatistik yoktur.
Varis yaraları kadınlarda neden daha fazla görülmektedir?
Kadınlarda erkeklere oranla 2-4 kat daha fazla görülür. Görülme nedeni ise; Hormonel yapı, doğum kontrol hapları, gebelik (özellikle çok doğum yapmış kadınlarda) ve bir nedeni de kadınların erkeklere göre daha az kas yapısına sahip olmasından kaynaklanmaktadır.
VARİS YARALARI EĞER TEDAVİ EDİLEMEZSE KİŞİ AYAĞINI BİLE KAYBEDEBİLİR
Varis yaraları tedavi edilmezse bu yaralar ne gibi sorunlara yol açar?
Venöz ülserler açık yaralardır ve düzenli bir tedavi planı hazırlanmazsa iyileşmesi çok zaman alır ya da imkansızdır. Bu sürecin uzaması yarada enfeksiyon gelişmesine neden olur, yara genişler, derinleşir ve büyür. Uzun süren enfeksiyon durumu dokuları geçip kemiğe kadar ilerlemesine neden olabilir. Bu tedavi sürecini daha uzun ve sıkıntılı bir yola sokar. Kemik enfeksiyonları 3/6 ay arası antibiyotik kullanımına neden olabilir bu bile kesin bir iyileşme sağlamayabilir hatta hasta ayağını kaybedebilir.
Diğer bir olumsuzluk ise yaralar hastanın sosyal hayatını olumsuz yönde etkiler ağrılar hareketlerini kısıtlar, hasta yaradaki akıntılardan ve enfekte olan bölgenin kötü kokmasından dolayı rahatsız olur ve sosyal ortamlardan kendini soyutlamaya başlar.
Varis yarası olan hastaların yaşamlarında dikkat etmesi gereken durumlar nelerdir?
Aslında varis yarası olan hastalarımızın varislerinin yara haline gelmemesi için dikkatli olmaları daha önemli. Bunu önlemek için;
* Uzun süre ayakta kalmamalı yada uzun süre harekersiz oturulmamalı
* Düzenli yürüşler, egzersiz ve spor çok önemli
* Dengeli beslenmeli ve kilo alınmamalı
* Elastik (basınç uygulayan) çorap giyilmeli
* Mümkün olduğu kadar ayaklar yukarı kaldırılarak dinlendirilmeli
* Dolaşımı bozacak dar ve sıkı giysiler tercih edilmemeli
* Uzun uçak yolculuklarında veya konferanslarda her 35-45 dakikada bir kalkıp hareket edilmeli
* Uzun otomobil yolculuklarında her 45 dakikada bir kısa süreli yürümeye özen gösterilmeli
* Otururken bacak bacak üstüne atmaktan kaçınılmalı
* Hergün bacaklara 1-2 kez soğuk duş yapılabilir.
* Sigara kullanılmamalı
* Aşırı sıcak ortamlardan kaçınılmalı (sauna ve uzun süre güneşlenmek gibi)
VARİS ÇORAPLARI TEDAVİDE ETKİLİ MİDİR?
Varis yararları nasıl tedavi edilir?
1) Öncelikle venöz basıncı ortadan kaldırmalıyız ve varisi tedavi etmeliyiz.
Bu birçok farklı yöntem olabilir, Kalp Damar cerrahlarımız tarafından cerrahi işlem yapılabilir ya da hastaya uygun ise ve cerrahi işlem istemiyor ise Girişimsel Radyoloji ile tedavi edilebilir, lazer yapılabilir, skleroterapi yapılabilir, köpük uygulanabilir, radyofrekans uygulanabilir. Bu yöntemlerden hastaya uygun olan tercih edilir. Bazen bu yöntemlerden birkaçı bir arada da planlanabilir ve kombine bir tedavi uygulanabilir.
2-Yara tedavisi planlanır:
Yara dezenfekte edilir, ölü ve enfekte dokular temizlenir ve cildin tekrar oluşturularak yaranın kapanması sağlanır. Bu süreçte ultrasonik debridman cihazları kullanılabilir, bu sayede enfeksiyon daha hızlı yok olur ve ultrasonun etkisi ile doku beslenmesi, oksijenlenmesi artar, yaradaki oksijen kapasitesini artırmak için topikal oksijen cihazları kullanılabilir, yaranın daha hızlı kapanması için dokuyu besleyen özellikli ürünler kullanılabilir. Ve olmazsa olmaz kompresyon bandajları ya da varis çorabı mutlaka kullanılmalı.
Varis yaralarında tedavi süresi nedir?
Hastadan hastaya değişmekle birlikte süresini tahmin etmek zordur. Doğru bir tedavi planı ile yara kısa sürede iyileşebilir.
Venöz ülser tedavisinde iki amaç vardır. İlki yaranın iyileştirilmesi, ikincisi ise yaranın bir daha tekrarlanmasının engellenmesidir. İlk amaç yani yaranın iyileştirilmesi yara bakımı ve varis çorapları ya da sargılarla dıştan bası ile mümkündür. İkinci amaç olan ülserin tekrarlamaması altta yatan toplardamar sorununun çözümü ile sağlanır.
Tedavi sürecinde hasta nelere dikkat etmelidir?
Dolaşımını bozacak davranışlardan kaçınmalı, varis çorabı kullanılmaya devam edilmelidir. Çorap giymeyenlerde 5 yıl içinde tekrar ülser açılma riski yüzde 69 iken, çorap giyenlerde bu oran yüzde 32’dir.
Tedavinden sonra hastalık tekrar etmemesi adına hastanın hayatı boyunca günlük yaşantısında dikkat etmesi gereken durumlar var mıdır?
* Sigara bırakılmalıdır
* Günde 3-4 kez 30 dk boyunca yatarak bacaklar yukarı kaldırılmalıdır.
* Varis çorabı ve sargılar düzenli kullanılmalıdır
* Fazla kilolar verilmelidir
* Bacak kaslarını kuvvetlendirecek egzersizler yapılmalıdır.
* Ayakta durmak yerine yürüyüş, oturmak yerine yatarak bacakları kaldırmak tercih edilmelidir
* Doktor tarafından verilen ilaçlar kullanılmalıdır
* Varis yaraları tedavi edildikten sonra hastalağın tekrar etme ihtimali var mıdır?
* Varise neden olan toplar damar sorunu mutlaka çözülmeli aksi takdirede yüzde 30-40 tekrar yara açılabilir. Bu nedenle yara iyileşse bile varis çorabı kullanmaya devam edilmelidir.
Belirli meslek grupları varis hastlığında risk altında mıdır?
Sürekli ayakta kalan yada sürekli oturarak kaslarını kullanmayan meslek gurupları risk altındadır. Berberler, barmenler, tezgahtarlar, garsonlar, öğretmenler, hostesler, kasiyerler ve hemşireler gibi...
