Borsa seçim sonrası da yoluna devam eder mi?
Borsa yükseldikçe gün içi kâr realizasyonları da keskinleşiyor. Dün yüzde 7.4 ile sert gerileyen borsada bu düşüş neyin acaba neyin nesi? Bir trend dönüşü mü, yoksa kısa vadeli bir kar realizasyonu mu?
➔Bizi izleyenler borsanın 8. Büyük yükseliş trendi içine girdiği kanaatinde olduğumuzu bilir. Mart 2020’de dolar endeksi ile 1.25 dolardan başlayan yükseliş 3 yıla yaklaşan zamanda 2.94 dolara kadar geldi.
➔Döngü borsanın tepe noktası olan 5.10 dolara doğru bir yolculuktur. Bu döngü belli bir zaman içinde tamamlanacak. Tamamlanırken de kısa vadeli, hatta orta vadeli düşüşler olabilecek.
➔Dünya borsalarının düşüş eğilimine girdiği bir dönemde bizim borsanın nasıl olup da tersine hareket ettiği sorgulanabilir.
➔İstanbul Borsası en son büyük çıkışını 2013 yılında yaşadı. Aradan geçen 7.5 yılda dünya borsaları küresel kriz öncesi rekor düzeylerini bir hayli aştı. Bu harekete bizim borsa katılamadı.
➔Hatta dünya borsaları rekorları kırarken Türkiye borsası birkaç yıl tepe noktasının dörtte bir düzeylerinde seyretti.
➔İlk defa da bir büyük yükselişten diğerine geçiş 7.5 yıl gibi uzun zaman aldı. Daha öncekilerin 3-4 yılda bir olup biterdi. Şimdiki ise 9.5 yıla geldi ve daha devam edecek gibi görünüyor.
YABANCI OLMADAN SON ÇIKIŞ
➔Geçmişe göre bu kez piyasa yapısında bir değişiklik var, yabancılar yok. Borsa 8. Büyük yükselişine yabancı ayağı olmadan başladı ve yoluna öyle devam ediyor. Adeta yoluna tek ayaklı devam ediyor.
➔2022 yılındaki borsa hareketi kısmen 1999 yılını andırdı. Zaten o yıldan sonraki en büyük primini de geçen sene yaptı. O yıl da dünya birincisi idi, geçen yıl da.
➔1999 çıkışında çeşitli faktörler vardı. O çıkışı sona erdiren gelişme ise o dönemde borsanın yüzde 60’a yakınını kontrol eden yabancı yatırımcıların bir yılda yüzde 485’lik artışı görmeleri üzerine ocak ayında kar realizasyonuna gitmeleriydi.
➔Nitekim o satış kısa sürede yapılan en büyük yabancı satışı olarak kaldı. O yıl yabancılar borsada 4.6 milyar dolar net satış yaptı. Zaten 2 ay sonra da dünya borsalarındaki bozulma ve Türkiye’nin 2001 krizi gelince borsa uzun vadeli düşüş trendine girdi.
2022 SATIŞLARI 4 MİLYAR DOLAR
➔Bu açıdan 2022 yılı borsa yükselişinde yabancıların net bazda herhangi bir rolü yok. Hatta borsanın yükselişine negatif etkileri çok.
➔Çünkü alım değil satış yapıyorlar. 2022 yılında yabancıların net hisse senedi satışları 4 milyar dolara vardı. Bu tutar ile yıllık bazda en yüksek 3. satışlarına ulaştılar.
➔Dahası yabancılar 2018’den bu yana borsada satıcılar. Bu satışları kümülatif olarak 11 milyar dolara vardı.
➔Satışların sonucunda yabancıların yüzde 66 olan borsa payları yüzde 29’a geriledi.
ARALIKTA 455 BİN YATIRIMCI GELDİ
➔Yabancıların bıraktığı bu boşluğu da yerli yatırımcılar doldurdu. Nitekim pandemi öncesi 1 milyon civarında seyreden yerli yatırımcı sayısı artmaya başlayarak 2022 sonunda 3.8 milyona kadar çıktı.
➔Çünkü finansal piyasalarda başka alternatifleri yok. Faizler son derece düşük. Kur baskılanmış, pek hareket etmiyor. Finansal yatırım aracı olarak ortada bireysel emeklilik fonları, bazı yatırım fonları ile hisse senetleri kalmış. Zaten bu toplu yatırım araçlarının getirileri büyük ölçüde hisse senedine dayanıyor.
➔Gayrimenkul fiyatları ise alternatifsizlikten dolayı almış başını gitmiş. Kira/getiri oranı 20 yıla çıkmış. Borsada ise fiyat/kazanç oranı hala 10 yılın altında. Birisi likit ve düşük paralarla girilebiliyor, diğeri likiditesi düşük ve büyük para gerektiriyor.
➔Bu nedenle borsaya bir ayda 455 bin kişi yerli yatırımcı gelebiliyor. Bitişikte MKK’nın grafiği Aralık ayında borsaya rekor sayıda yeni yatırımcının geldiğini gösteriyor. Gelen yeni yatırımcı sayısı bir ayda yüzde 14 artmış.
BİLGİSAYARLAR VE KREDİLİ İŞLEMLER
➔Bu yerli yatırımcıların arasına bir de algoritmik işlemler denilen bilgisayarlı işlemler girdi. Makineler otomatik alım veya satış yapıyor. Piyasa bir anda dönebiliyor.
➔Nitekim piyasanın en çok işlem hacmini bu makinelere sahip aracı kuruluşlar yapıyor. En çok yatırımcıya sahip aracıların işlem hacmindeki birinciliği sona erdi ve geri sıralara düştüler.
➔Bir de faiz tek hanede, piyasa faizleri oldukça düşük. Bu nedenle kredili işlemler yoğun. Piyasa da hızlı yükselmiş ve yorgunluk emareleri gösteriyor. Krediyle işlem yapan elbette durmaz.
➔Kaldı ki piyasanın aracıları borsanın trendine pek güvenmiyor. Risk almıyorlar ve müşterilerine satış tavsiye ediyor.
SEÇİM SONRASI NE OLUR?
➔Piyasa profesyonellerinin bu yaklaşımında borsanın seçimlere kadar iyi olacağı ama sonrasında düşeceği beklentisi hakim rol oynuyor.
➔Halbuki gerçekleşme pek de böyle olmayabilir.
➔Elbette seçimler borsanın yönü için de önemli bir kavşak noktası.
➔Ancak sandıktan ne çıkacağına ve siyasi konjonktürün seyrine de bakmak lazım.
➔Diyelim ki, mevcut iktidar seçimleri kazandı, para ve ekonomi politikalarında ne değişecek? Yapılmayan kamu zamları sınırlı ölçüde yapılacak. Para politikası hemen hemen aynen devam ettirilecek.
➔Çünkü 9 ay sonra yerel seçimler var. Genel seçimlerin ardından yerel seçimlerde yenilgi almayı kimse istemez. Mevcut politikalarla genel seçimi alınca da, yerel seçimlere kadar başarısını kanıtlamış olan uygulamaları kim niye terk etsin?
➔Dolayısıyla iktidar düşük faize ve kuru tutmaya devam edebilir. Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati’nin açıklaması da bu yönde.
➔Bu durumda alternatifsizlik içinde yerlilerin gidebileceği tek adres yine borsa.
➔Mevcut iktidarın devamı halinde ekonomide radikal değişikliğin yerel seçim sonrasına kalacağını tahmin ediyorum.
MUHALEFET KAZANIRSA
➔Seçimleri muhalefet alırsa ne olur?
➔Klasik ekonomi politikalarına geri dönüş olur. Batı dünyasının ve piyasaların kabul ettiği bu politikalar aynı zamanda yabancı sermayenin yeniden Türkiye’ye ilgi duymasına yol açabilir.
-Borsa da son yıllarda büyük eksikliğini hissettiği yabancı yatırımcı ayağına yeniden kavuşabilir. Hatta yoluna iki ayaklı devam etmeye başlar.
➔Yerli yatırımcıların yanına yabancı ayağı eklendiğinde, muhalefetin iktidara gelmesi halinde de, borsanın yolunun açık olduğunu ve uzun vadeli döngüsünü tamamlayabileceğini düşünüyoruz.
