D'Hondt hesabı birleştirdi

ABDULLAH Gül’ün aday olmayacağını açıklaması ile her şey kesinleşti.

Gül’ün de dün vurguladığı gibi müzakerelerden sonuç alınsaydı 100 bin imzayla bağımsız çıkacaktı.

Sağlanamadığı için aday olamadı ancak Gül de duruşunu AK Parti’nin ilk kuruluş ilkeleri diyerek net koydu.

Partiler kendi adayıyla çıkma kararı alırken gece yarısı görüşmeleriyle “sıfır baraj ittifakı” nda uzlaşı sağlandı.

Uzlaşı D’Hondt veya nispi temsil diye de bilinen seçim sisteminin bölünmelerden kaynaklanan milletvekili kaybını önlemeyi hedefliyor...

İYİ Parti yöneticilerinin önceki gün SP yönetimiyle yaptığı görüşme sonrası CHP’nin ve DP’nin de katılımıyla “ilkeler platformu” adı verilen sıfır baraj ittifakı üzerinde anlaşmaya varıldı.

Buna göre CHP, İYİ Parti, SP ve DP’nin, katılmaları halinde de HDP dışında kalan diğer 7 partinin meydana getireceği bir ittifak oluşturulacak.

DUBLE İTTİFAK

Uzlaşı gereği her birinin TBMM’de en az bir milletvekiliyle temsilini sağlamak için hem liste hem de parti ittifakı gerçekleşecek.

Partiler kendi kimlikleriyle seçime katılırken, az oy alanların milletvekili çıkaramama riski göz önünde tutularak, aynı zamanda CHP ve İYİ Parti listesinden belirledikleri isimlerin de aday olması sağlanacak.

Dolayısıyla SP’den bazı isimler CHP listesinden aday olurken, benzer durum DP açısından da İYİ Parti listesi için geçerli olacak.

Bununla birlikte illerde de güç birliği oluşacak; kim hangi ilde güçlü ise diğerleri ona destek verecek şekilde listesini oluşturacak.

Böylece % 10 barajından kaynaklanan engel aşılırken, “ilkeler birliği” de denilen ittifakın çok daha fazla milletvekili çıkarmasının önü açılacak.

Varılan mutabakata göre sıfır baraj ittifakına katılan partiler, öncesinde hangi kapsamda bir araya geldiklerini de açıklayacak.

En geniş kapsamlı çoğulculuğa dayalı demokrasi, hukukun üstünlüğü, yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı, parlamenter sisteme yeniden dönüş, yeni bir Anayasa etrafında birleşildiği deklare edilecek.

D’HONDT HESABI

Partileri ittifaka, D’Hondt sistemi gereği artık oyların boşa gidecek olması zorladı.

Çünkü yeni sisteme göre partiler ittifak yaptıkları takdirde ilk önce aldıkları oy birlikte sayılacak ve toplam 600 milletvekili buna göre paylaştırılacak.

Ardından ittifak yapan partiler ilk bölümden elde ettikleri milletvekilini yine D’Hondt sistemine göre kendi arasında paylaşacak.

D’Hondt sistemine göre partilerin ittifak yapması ve yapmaması halinde durumu şöyle:

Örneğin A, B, C, D, E, F, G, H partileri seçime girme hakkını elde etti, 3 parti ittifak yaparken diğerleri tek başına girdi.

Diyelim ki A: 50, B: 20, C: 10, D: 40, E: 20, F: 10, G: 10, H: 5 oy alsın.

Bu durumda ilk önce % 10 barajını aşamayan F, G, H partileri elenecek; C aynı oyu almış olmasına rağmen ittifak içinde kaldığı için barajı aşmış sayılacak.

A+B+C ittifakının 80 oyu baz alınarak birinci bölünme yapılacak; sıralı olarak oylar 1, 2, 3, 4’e... bölünerek en yüksek alana bir milletvekili verilecek.

Bu durumda 80 alan baştan 2 milletvekilini fazladan elde ettikten sonra sıra 30 oy alan D partisine gelecek.

İttifak 5 milletvekili çıkarırken, ittifak yapmayan D 2 ve E 1 milletvekili elde edecek.

İttifak daha sonra kendi içinde bu 5 milletvekilini yeniden D’Hondt sistemiyle dağıtacak.

A partisi 3 milletvekili alırken, B ve C’ye 1’er düşecek.

Oysa D, E, F, G, H partileri de ittifak yapmış olsaydı toplam oyları 85 olacağı için milletvekili paylaşımına 1 fazla alarak başlayacak, barajı aşamadığı için oyları yok sayılan partilerin de katkısıyla diğer ittifakın önüne geçip 1 fazla milletvekili çıkaracak; sayı tersine dönecek.

Bölünmenin küsurları da burada ortaya çıkacak; hatta 500 bin oy bile 1 fazla milletvekiline denk gelecek.

Bu hesaba göre iki ittifak 4-4 bölüştüğü gibi artık oylar eklendiğinde ikinci ittifakın lehine 5-3 şeklinde de sonuçlanacaktı.