Etkisi değil, hızı arttı

İNGİLTERE’de rastlanan, AB ülkelerini harekete geçiren Covid-19’un yeni modeli toplumda infial yaratacak boyutta ciddi mi?

Yaşamları virüs ile geçmiş bir virolog, bir halk sağlıkçısı ve bir de mikrobiyolog ile görüşmemden edindiğim şu ki, panik yapacak boyutta bir durum değil.

Çünkü etkisinde bir artış yok.

Bir otomobilden örnek vermek gerekirse motor gücü aynı ama şanzımandaki vites dişlisi değişti hızını arttırdı...

BU GÜRÜLTÜ NİYE?

Ancak yine de gelen yeni durum karşısında temkini elden bırakmamak gerektiği de açık.

“Durum böyle ise İngiltere ve AB niye bu denli gürültü çıkardı?” sorusuna verilen yanıt ise net:

“Christmas ve yılbaşı dolayısıyla kitlelerin dolaşımındaki yoğunluğu kesmek istemiş de olabilirler…”

Aktardıklarına göre virüsün bu denli hızlı yayıldığına ilişkin veri daha önce de tespit edilmiş.

Hatta Türkiye’de de buna ilişkin bir süreç Mayıs ayında görülmüş, ancak hastalığa etki yapmadığı için sadece bulaşma hızını arttırmakla kaldığı için üzerinde durulmamış.

Her zamanki gibi virologlar pek isimleriyle konuşmak istemiyor; ancak aktardığına göre virüsün bu tavrı beklenilen bir durum.

Virüsün durumunun sürekli gözlemlenmesi sonucu İngiltere’de son dönem %70 oranında arttırdığı verisine ulaşılması da yeni bir bilgi değil.

Yeni olan bunun verilerle yeniden ortaya konulmuş olması.

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’nin (ecdc) dün akşam açıkladığı veriler de bunun göstergesi.

TOPLUMDA YAYGIN HALE GELİR

Buradaki verilere bakıldığında, son 4 hafta içinde hızı artmış şekle dönüşen virüsün toplam içindeki payı %10’a ulaşmış.

Orana dikkat çeken virologlar, “Demek ki, birkaç adım sonrasında virüs toplumda yaygın hale gelecek” görüşünü dile getirdi.

Alınan önlemlerin gevşemesi halinde virüsün yayılma hızının artacağına da vurgu yapıp devam etti:

“Birtakım değerlendirmeler de ciddi infial gerektirmediğini gösteriyor. Korunma önlemlerinin gevşediği noktada çok hızlı yayılacak bir varyant daha var. Hastalık etkisi değil, yayılma hızını arttıran bir durum. Yoksa seyri ile ilgili bir yeni durum yok. Bir önceki varyant ile bu varyantın klinik hastalık açısından farkı da yok. Yani ölümcüllüğünü değiştirmiyor, sadece yayılma hızını arttırıyor. Türkiye’de bir kişi diyelim ki 3 kişiye bulaştırıyor, bu yeni durumda 5 kişiye bulaştıracak.”

TAM 250 KEZ MUTASYONA UĞRADI

Henüz Türkiye’de görülmemekle birlikte bu hızla devamı halinde çok geçmeden ulaşmasının da olası olduğuna vurgu yapıldı.

Burada Bilim Kurulu üyesi ve Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Levent Akın’ın şu cümlesi her şeyi özetlemeye yeter:

“Güney Amerika’nın en güney ucunda bir bölgede görülen bir virüsün suşu (altkültürü), Rusya’nın Kuzey Doğusundaki en uç noktasına ulaşması fazla vakit almıyor. Bir kişi Kızamık virüsünü ortalama 12 kişiye bulaştırır. Burada bu oran 3-4 civarı. Önemli olan ne kadar korunduğumuz.”

Prof. Dr. Akın, virüsün genetik anotomisinde bir değişim olmadığını, tehdit oluşturmadığına da vurgu yaptı.

Şu sözleri de altı çizilecek önemdeydi:

“Virüs Aralık’tan bu yana tam 250 kez mutasyona uğradı. Bizde bir kez görüldü. Bu normaldir yaşamak için virüs devamlı bir değişime girmek ister…”

Yeni durum, hastalık geçiren veya aşı olanlarda bir etki yaratır mı?

HASTALIĞA VE AŞIYA ETKİSİ YOK

Türkiye’deki aşı çalışmalarını yürüten ekibin içinde yer alan Bilim Kurulu üyesi, enfeksiyon ve mikrobiyoloji alanında uzman Prof. Dr. Serhat Ünal, “Hayır yaratmaz” karşılığını verdi.

Prof. Dr. Ünal, İngiltere’deki durumun yeni olmadığını, 1,5 aydır takip edildiğini söyledi.

Hastalık geçirerek doğal yoldan veya aşı ile vücudunda antikor üremiş olanlara yeni durumun bir etkisinin olmayacağını da belirtip ekledi:

“Hızını arttırmış hali vücuttaki hastalık sürecine etki yapmıyor. Damlacık yoluyla bulaşma hazını arttırıyor. Yeni bir suş (bilinen dışında altkültürü) olmadan aşı öne çıkmalı ve süratle yapılmalı. Bizde de yapılacak inaktif aşıları öne çıkaran bir gelişme; çünkü vücutta başka antikorları da ürettiği için hazırlıklı hale getiriyor.”

Virüsü en iyi bilen üç profesörün bakışı böyle…

Özetle ölüm hızı veya hastalığın seyrine bir etkisi yok, ama yayılmasını oldukça fazla arttırıyor.

Bu da yeni bir kaygıyı üretiyor.

Çünkü zaten mevcut durumdaki artışın yarattığı etkinin dörtte üç oranında artması anlamına geliyor ki bu da bir anda hasta yığılmaya yol açabileceği endişesini yaratıyor…