Bir kira, kaç uçak eder?

VERİLERİN hepsi açık kaynaklarda duruyor...

Eskilerin “devlette evrak kaybolmaz” sözüne uygun, Orman Bakanlığı’nın sitesinde duruyor.

Muhtemel yangınla mücadele amacıyla her yıl Aralık ile Ocak ayları arasında kaç uçak için kaç liraya ihaleye çıkıldığı, bunun sonucunda kaç uçak kiralandığı, garanti süreleri, uçakların nitelikleri dahil her bir veri var...

Bana da önceki akşam bir okurum yolladı, Bakanlık’ın hangi sitesine girersem, neleri bulabileceğimi gösterdi.

Ancak 2019’dan sonraki süreç biraz farklı çalışmış.

Kamu ihalelerinde olağanüstü durumlar, zorunlu ve acil kullanım için devreye sokulan sistem işletilmiş.

Her şeyin açık olduğu bir durum için acil ihaleler için kullanılan “21-b” sistemi niçin çalıştırılır anlamak mümkün değil.

Ancak, bir sonraki yıl çıkılan ihale miktarına baktığınızda zaten önceki yıl ne kadar ödendiğini görüyorsunuz.

Buradan bakınca görülüyor ki, Orman Bakanlığı uçak kiralama ücretlerindeki artışta, dövizin yükseliş hızını oldukça geride bırakmış...

Tartışmanın odağında olan THK ise 2018 sonrası ihale dışı kalmış; neden olarak önce yüksek fiyat teklifi gösterilmiş.

Sonrasında ise kendisine verilen hak edişleri uygun yerlerde kullanmadığı ileri sürülmüş.

Hatta Orman Genel Müdürlüğü bu durumu bir basın açıklaması ile de kamuoyuna duyurmuş.

THK’nın diğer firmaların önerisinin çok üzerinde kaldığını ileri sürmüş.

NEDEN 21-B YÖNTEMİ?

Ancak acil durumlar için kullanılan 21b yöntemi uygulandığı için fiyat görülmemekle birlikte, bir sonraki yıldaki fiyat teklifinden de anlaşılıyor ki THK’nın önerdiğinin üzerinde fiyatla ihaleler sonlanmış.

Örneğin, Orman Genel Müdürlüğü, geçen yıl 3 amfibik uçak için 7 Mayıs’ta ihale yapmış, üç firma teklif vermiş.

Burada dikkat çeken firmalar arasındaki fiyat uçurumu.

Örneğin bir firma 4 lira önerirken, diğeri 41, bir başkası 54, THY ise 68 lira önermiş.

Diğerleri çekilmiş firmalardan biri kalmış, o da 2 uçak getirme sözü vermiş.

Üç uçak için 153 gün maliyeti 125 milyon 29 bin lira olarak çıkılan ihale, iki uçak için 120 günlüğüne 84 milyon 180 bin lira olarak bağlanmış.

Bu helikopterler için de farklı olmamış.

THK ilk ihalede fazla önerdiği varsayılmış, yine suçlanmış, sonrasında dışarıdan alınmış.

Bu yıl da 5 uçak için ihale yapılmış, 5 ton olarak düzenlenen şartnamede uçakları 4 ton 900 ton olduğu ve jet motora sahip bulunmadığı için 100 litre ile THK elenmiş.

YÜZ LİTRE FARK İÇİN 92 BİN LİRA

Ancak 3 uçak bulunabilmiş, 153 gün için 203 milyon TL ödenmesi için anlaşma imzalanmış, yani üç katına çıkmış

Uçakların günlük fiyatı 442 bin liraya gelmiş.

Oysa geçen yıl 120 gün için 84 milyon lira ödenmiş ve uçak başına 350 bin lira düşmüştü...

Aradaki fark 92 bin lira...

Burada uçakların kapasitelerinden, çok daha fazla su taşıdıklarından söz edilebilir.

Ancak unutulmasın ki aradaki fark sadece 100 litre...

GENEL MÜDÜRLÜK THK’YI SUÇLAMIŞ

Ancak Orman Genel Müdürlüğü burada yine THK’ya suçlamada bulunmuş.

Açıklamasında bir uçak için önerdiği fiyatın 3 helikopterin piyasa fiyatının üzerinde olduğuna vurgu yapılıp eklenmiş:

“Bu ihaleye teklif sunan Türk Hava Kurumunun, teklif ettiği tutarın yüksek olması nedeni ile ihale mevzuatı gereği en düşük teklif sunan diğer farklı istekliye ihale edilmiş ve sözleşme imzalanmıştır. Son 3 yıldır 24 helikopter ile yürütülen yangın söndürme faaliyetleri bu yıl toplamda 34 adet helikopter ile yürütülmektedir. İddia edildiği şekilde orman yangınlarına müdahalede hava gücümüz yetersiz olduğu doğru değildir.”

RUS UÇAĞININ YARISI

Bu noktada da kalınmamış ve THK’nın son 5 adet Canadair CL-215 tipi yangın söndürme uçağı için 2008 ile 2018 yılları arasında kiralama bedeli olarak 131 milyon Dolar aldığı, 1997’den bu yana ödenen tutarın da 146,5 milyon dolara ulaştığı belirtilmiş.

Bakanlığın açıklamasından yola çıkarsak...

Ortalama yıllık 13,1 milyon dolara geliyor; bugünkü kur üzerinden 110 milyon lira civarı...

Yani Rus uçağı için verilen 203 milyon liranın neredeyse yarısı...

Uçakların eski olması konusuna gelince...

THK Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanlığı da yapan, eski THK Başkanı, MHP eski Milletvekili emekli general Kürşat Atılgan’a sordum.

“Eski uçak yoktur, bakımı yapılmamış uçak vardır” diye söze girdi...

Orman Bakanı Pakdemirli ile dost olduklarını ve THK Başkanlığı sırasında fiyatı 13,5’tan aşağı indirdiklerini belirtti.

“Bu fiyat verilebilecek en iyi rakamdı” dedi.

Garanti uçuş saati ve üzerine eklenen fiyat da bunun üzerine bindiğinde fiyatın THK açısından da iyi olduğunu vurgulayıp devam etti:

“Bu fiyat bize 2-3 milyon Dolar bırakıyordu, o da masrafları karşılıyordu...”

HER YIL ÖDENEN İLE ALINABİLECEK UÇAK

Peki uçakların fiyatı nedir?

İnternet üzerinden de araştırdım; şu an kullanılan Rus uçakları BE-200 fiyatı 30- 35 milyon Dolar civarında.

THK’nın kullandıkları CL-215 fiyatı 4-6 milyon Dolar, daha yenisi ve bir üst modeli olan CL-415 ise biraz daha pahalı...

Yani her yıl ödenen kira ile 4-5 uçak alınır...

Hem de bir sonraki yıl hepsi senin olur...

NOT: YAZILARINA KISA BİR TATİL ARASI...