Trumpistan sarsılıyor

WASHINGTON

Amerikan sisteminin işleyişindeki kriz gözden kaçacak gibi değil. Krizin etkileri başkentin hemen tüm çevrelerinde hissediliyor. Bir taraftan Başkan Trump’ın ilgisizliği, tembelliği ya da yanındakiler arasındaki derin bölünmeler nedeniyle işleri yönetecek kişilerin atanmaması her şeyi sekteye uğratıyor. Başkan’ın işgal ettiği mevkinin sorumluluklarını müdrik olduğu konusunda haklı şüpheler artıyor. Diğer yandan Trump’ın devlet yönetme sorumluluğuna yönelik vurdumduymazlığı ve çarpıcı cehaleti işlerin yürümesini engelliyor.

Yönetimdeki kişiler arasındaki görüş farklılıkları kolay kapatılacak cinsten değil. Bunun da ötesinde aralarındaki anlaşmazlıklar kişisel husumetlerden de besleniyor. Katar krizi sırasında yaşananlar bunun en net örneklerinden birini oluşturuyordu. Suudi Arabistan liderliğindeki ülkelerin Katar’a neredeyse savaş açmaları üzerine Trump birkaç tveet atarak gelişmeyi sevinçle karşılamış, bunun Körfez ziyaretinin bir sonucu olduğunu gururla yazmıştı.

Genel kabul gören bir iddiaya göre bu tweet’leri atarken ülkesinin Katar’da 10 bin asker barındıran bir üssü olduğunu bilmiyordu. CENTCOM merkezinin orada bulunduğundan haberdar değildi. Nitekim bu durumda ortalığı temizlemek amacıyla Başkan taraflar arasında arabuluculuk yapmayı teklif etti. Ne var ki kriz burada bitmedi. Yönetimdeki bölünmüşlük bu krize nasıl müdahale edileceği konusunda da kendini gösterdi.

Dışişleri Bakanlığı, Katar’ın ne kadar iyi bir müttefik olduğunu açıklamaya çalıştı. Bakanlığıyla ilişkisi en alt düzeyde süren, diplomatik adapla alakası ciddi şekilde sorgulanan ama en azından bu konuda Exxon-Mobil’in eski yöneticisi olduğu için bilgi sahibi sayılan Rex Tillerson durumu toparlayacak bir kısa açıklamayla diyalog çağrısı yaptı.

ANALİZ ANLAMLI DEĞİL

Ulusal Güvenlik Danışmanı H.R. McMaster bir gün önce, Katar’ın kendisine çekidüzen vermesi gerektiğini, bunu beklediklerini hiç kuşkuya yer bırakmayacak şekilde de söyledi. Trump, Romanya Cumhurbaşkanı ile basın toplantısı yaparken verdi veriştirdi, Katar’ın “teröre en üst düzeyde finansman sağladığını” söyledi. Pentagon ise Katar’ın “kritik bir ortak” olduğunu vurgulayarak süren krizin IŞİD ile mücadeleye zarar verebileceğini vurguladı. Dünyanın stratejik açıdan en önemli bölgelerinden birindeki, ciddi ve tırmanabilecek bir krizde dünya liderinin bu denli tutarsız siyaset izlemesi normal değil.

Katar krizinin medyada yeterince yer bulamamasının önemli nedeniyse Trump’ın görevden aldığı eski FBI Başkanı Comey’in Senato İstihbarat Komisyonu’nun sorularına cevap vermek üzere Kongre’ye gitmesiydi. Sabah saat 10.00’da başlayan ve canlı yayınlanan oturumu 19.5 milyon kişi izlemişti ve gerek Senato’ya gönderdiği açılış metninde gerekse soruları cevaplarken FBI Başkanı, Trump’ı yalancılıkla, adaletin yerine gelmesini engellemeye çalışmakla, süregelen soruşturmaları kapatmaya zorlamakla suçlamıştı. Bu kavga daha sürecek ve yönetimi zorlayacaktır. Ancak Trump’ın görevden alınması gibi bir yola ülkedeki siyasi dengeler nedeniyle henüz girilebileceğini sanmıyorum.

İlgisiz ve pek çok konuda aklına eseni yapmakta beis görmeyen, aktarıldığı kadarıyla günün önemli bir kısmında yanındaki çalışanlara bağırıp televizyon izleyen bir Başkan’ın stratejik düşüncesini analiz etmek anlamlı değil. Ama bazı eğilimler ortaya çıkmış. Obama döneminde başlamış olan Avrupa’dan uzaklaşma daha kaba bir şekilde sürüyor. Rusya ile ilişkilerin yürütülmesi üzerinde Başkan’ın ve yardımcılarının seçimlerden önce ve seçimler sırasında Ruslarla ne tür bir temas kurdukları sorusunun gölgesi var. Çin ve Asya ile ilişkileri nasıl götürecekleri belli değil. Kuzey Kore’ye yönelik bir saldırıyı ihtimal dahilinde görenlerin sayısı da artıyor gibi.

En net pozisyon ise İran konusunda. Beyaz Saray, İran’daki terör eylemi karşısındaki tepkisini bile, “Oh olsun” demeden gösteremeyecek kadar haris. Suudi Arabistan’ın kuyruğuna takılmakta da bir beis görmüyor. Bölgenin işi zor.