Yutma güçlüğünde ne zaman hekime gitmeliyim?
Yutma güçlüğü yani tıptaki adıyla disfaji, katı ya da sıvı yiyeceklerin ağızdan mideye gitme sürecindeki zorlanmadır. Yani yiyeceklerin ağızdan mideye gitmesi için daha fazla zaman ve çaba harcanmasıdır. Yutma işlemi son derece karmaşık bir işlemdir. Yutma ya da yutkunma zorluğu da bu sürecin herhangi bir aşamasında görülebilir ve her yaşta ortaya çıkabilen bir sağlık sorunudur. Yutma güçlüğü yetersiz beslenmeye neden olur, bu da beraberinde kilo ve sıvı kaybına yol açar. Genel Cerrahi-Meme-Tiroid ve Onkolojik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Emin Güneş yazdı...
Yutma güçlüğü üç çeşit olarak karşımıza çıkar. Ağız, boğaz girimi veya yemek borusundan kaynaklanabilir.
Yemek borusu nerededir? Ne işe yarar?
Yemek borusu, ağız yoluyla alınan gıdaları peristaltizm dediğimiz ilerleyici hareketlerle mideye ileten yaklaşık 25-28 cm uzunluğunda, 2 cm çapında bir organdır. Yemek borusunda sindirim olmaz.
Yutma güçlüğünün sebepleri nelerdir?
-Her yaşta görülebilen nörolojik hastalıklar; İnme, kafa travması, parkinson, merkezi sinir sistemi hastalıkları gibi. O bölgeye giden sinirlerde iletim bozukluğu sonucu boğaz kasları zayıflar, kişi ağızdaki yiyeceği boğazına ve yemek borusuna iletemez ve bunun sonucunda da aspirasyon dediğimiz ağız içi besinler soluk borusuna kaçabilir ve boğulmaya sebep olabilir.
-Reflü; yutma güçlüğünün en büyük nedenlerinden biridir. Mide asitinin yemek borusunun kasılma problemi nedeniyle yemek borusuna geri kaçması olarak bilinen reflü yemek yeme sırasında takılma hissine neden olur ve basit yutma güçlükleri arasında ilk sırayı alır.
-Akalazya; yemek borusunda gevşeme kusuru nedeniyle ilerleyici hareketler azalmıştır. Hem katı hem sıvı yiyeceklerde yutma güçlüğüne neden olur.
-Boğaz enfeksiyonları; üst solunum yolu enfeksiyonları dediğimiz nezle, sinüzit, bademcik iltihapları da başlangıçta yutma zorluğu ile kendini gösterebilir.
-Tükürük bezi taşları, tükürük bezi iltihapları,
-Boğaza yabancı cisim kaçması,
-Baş boyun bölgesine radyoterapi uygulanması,
-İlaçların yan etkisi,
-Yaşa bağlı yutma güçlüğü,
-Yemek borusu kanseri.
Yutma güçlüğünün belirtileri nelerdir?
-Yutkunamamak,
-Yutma sırasında ağrı duymak,
-Yutma işlemi sırasında takılma hissi,
-Ağızda aşırı tükürük artışı, ağız kokusu
-Gıcık tarzı öksürük,
-Midede yanma, ekşime,kusma
-Ani kilo kaybı.
Yemek borusu hastalıklarında tanı nasıl konur?
Yutma güçlüğü, yemek borusu kanserinin ilk belirtisi olabilir. Tanıda, yutma güçlüğünün süresi, hastanın yaşı, beraberinde başka hastalıkların oluşu, sigara kullanımı, kilo kaybı, kusma gibi belirtilerin olması önemlidir.
Tanı da ilk seçilecek yöntem, ağız içi muayenesi sonrası endoskopik işlemle yemek borusunun gözle tam görülmesidir. Ağız yolu ile mideye gönderilen ucu ışıklı ve kameralı olan gastroskopi denilen endoskopik işlemle yemek borusu ve mide tam olarak görülür. Bunun dışında radyolojik görüntüleme yöntemleri, yemek borusuna ait kasılmaları ölçen manometri ve reflü tanısı için empetans ve pH testi yapılır.
Yutma güçlüğü tedavisinde ne yapılır?
Yutma güçlüğünün çeşitlerine göre tedavi planlanır. Nörolojik bir sorundan kaynaklanan yutma güçlüğünde etkili bir tedavi sağlamak oldukça zordur. Bazen hiç yutamayan hastalara küçük bir cerrahi işlem ile midesine takılan bir tüp yardımıyla (PEG işlemi) besinler verilir. Yutma terapileri uygulanır.
Yemek borusundan kaynaklanan yutma güçlüğünde tedavi genellikle cerrahidir. Tümöral bir durum varsa yemek borusunun bir kısmı ya da tamamı çıkarılır. Tamamı çıkarıldığında, yemek borusu olarak mide tüp haline getirilerek cerrahi uygulanır.
Bunun dışında balon dilatasyon ve botox işlemide yemek borusu yutma güçlüklerinde kullanılan yöntemlerdir.
Alınan besinler yutma güçlüğü yapar mı?
Yiyecekler mutlaka küçük parçalar halinde alınmalı ve iyice çiğnenmelidir. Karamel, fıstık ezmesi gibi yapışkan gıdalar, alkol, kahve, tütün kullanımı, aşırı sıcak içecek tüketmek yutma güçlüğüne neden olabilir.
Ne zaman doktora gitmeliyim?
Düzenli olarak yutma güçlüğü çekiyorsanız, berberinde kusma ve kilo kaybı da varsa hiç vakit kaybetmeden bir genel cerrahi uzmanına mutlaka görünün. Unutmayın ki yutma güçlüğü yemek borusu kanserinin ilk habercisi olabilir. Unutmayın ki, yemek borusu kanseri en sık görülen kanserler arasında yedinci sıradadır.
Ve yine unutmayın ki, erken tanı hayat kurtarır. Sağlıkla kalın.
