SGK’dan yazı almadan işten ayrılan tazminat alamaz

SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com

Kendi isteği ile işten ayrılanlar, haklı fesih yapmadıkça kıdem tazminatı alamazlar. Kendi isteği ile işten ayrılanların haklı fesih yapmadan ayrıldıklarında kıdem tazminatı alabilmeleri için yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmeleri gerekir. Yaş dışındaki emeklilik koşulları sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre şöyledir:

8 Eylül 1999 ve öncesinde çalışmaya başlayanlar: 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim günü.

8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlar: 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim günü ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim günü.

30 Nisan 2008 tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar: Bu gruptakilerin sigortalılık süresine bakılmaksızın işe başlama tarihine göre aranan kademeli prim günü şöyle:

01.05.2008 – 31.12.2008 4600

01.01.2009 – 31.12.2009 4700

01.01.2010 – 31.12.2010 4800

01.01.2011 – 31.12.2011 4900

01.01.2012 – 31.12.2012 5000

01.01.2013 – 31.12.2013 5100

01.01.2014 – 31.12.2014 5200

01.01.2015 – 31.12.2015 5300

01.01.2016 ve sonrası 5400

Yaş dışındaki koşulları yerine getirerek kıdem tazminatı alma hakkından yararlanabilmek için öncelikle işyerinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik merkezinden “kıdem tazminatı alabilir” yazısı almak gerekir. Bu yazıyı almadan işten ayrılanlar kıdem tazminatı hakkını kaybederler.

Usulüne uygun şekilde yazıyı almadan işten ayrıldığınız için kıdem tazminatı alma hakkını kaybetmiş bulunuyorsunuz. Yazıyı alıp işverene sunarak işten ayrılmış olsaydınız son işyerindeki çalışma süreniz için kıdem tazminatı alabilirdiniz.

Yanlış anlama olmaması için vurgulamak istiyorum. Normalde kıdem tazminatı alacaklarında 5 yıllık zaman aşımı uygulanır. Örneğin, işveren ücret ödeme yükümlülüğünü yerine getirmediği için istifa etmek gibi başka bir iddianız varsa 5 yıl içinde dava açıp kıdem tazminatı talebinde bulunabilirsiniz. Onda bir sorun yok. Ancak, yaş dışındaki emeklilik koşullarını sağlayarak geriye dönük kıdem tazminatı talebinde bulunamazsınız.

YURT DIŞI ÇALIŞMA SÜRESİ BORÇLANMADAN EMEKLİLİĞE SAYILIR MI?

Sigortalılık başlangıcım: 2003 Aralık. Kasım ayı ile beraber prim gün sayım: 6236. Doğum yılım: 1980. 2007-2009 yılları arasında 2 yıl Belçika’da çalıştım. Bildiğim kadarıyla Türkiye ve Belçika arasında imzalanan anlaşma söz konusu. Belçika’da çalıştığım 2 yılı, herhangi bir ücret ödemeden SGK’da prim günü olarak saydırma şansım var mı? Ücretsiz saydıramıyorsam, bu 2 yıl için yurt dışı prim borçlanması yapmam doğru bir tercih mi olur? Ödeyeceğim yurt dışı borçlanması emekli maaşıma, bu tutarı amorti ettirecek kadar çok katkı yapar mı? (Mehmet Ö.)

Belçika’da çalıştığınız süreleri borçlanmadan, herhangi bir ücret ödemeden emekliliğinize saydırabilirsiniz. Emekliliğe hak kazanıp kazanmadığınız belirlenirken Belçika’daki prim günleri de dikkate alınır. Ancak, Türkiye’den sadece Türkiye’deki hizmetleriniz karşılığı hesaplanan kısmi aylığı alırsınız. Belçika’daki prim günleriniz için ise o ülke mevzuatına göre bağlanacak kısmi aylığı alırsınız. Belçika’daki süreleri borçlanırsanız tam aylığa çevrilir. Emeklilik için 60 yaşı bekleyeceğinizi dikkate alırsak borçlanmak için acele etmenize gerek yok. Ayrıca borçlanmanız şart değil. O gün geldiğinde hesaplama yaptırabilirsiniz ama borçlanmanın size getirisi olmama ihtimalinin daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz.

ANNE BABANIN İŞYERİNDE ÇALIŞAN ÇOCUK SİGORTALI GÖSTERİLEBİLİR Mİ?

1997’de babamla amcamın ortak olduğu işyerinde çalışmaya başladım. SSK yatırmadılar. 1.11.2000’de SSK girişimi yaptırdılar. Doğum tarihim 23.04.1981. Hizmet tespit davası açabilir miyim? O tarihlerde birlikte çalıştığım şahitlerim var. (Sabri K.)

27.04.1981 doğumluyum. 1996 yılından itibaren turizm sezonunda Kuşadası’nda çalıştım. Sigorta girişim yapılmadı. O dönemde birlikte çalıştığım arkadaşlarımı şahit gösterip hak iddia edebilir miyim? (Çağlayan K.)

1996 yılından 1999 Şubat ayına kadar sigortasız çalıştım. Çalıştıran da amcam. Hem de ağır sanayi işinde. 1999 Şubat ayından 1999 Ekim ayına kadar da başka bir akrabamın yanında sigortasız çalıştım. Şu an bu firmalar kapandı ama nasıl bir yol izlemem gerekiyor? (Yasin Ö.)

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2013/11 Sayılı Genelgesi’ne göre, bir işverenin işyerinde ücret karşılığı çalışan ve ücretleri işyeri kayıtlarına usulüne uygun şekilde intikal ettirilen eş sigortalı sayılıyor. Herhangi bir ücret ödenmeyen eş ise sigortalı sayılmıyor.

Kanunda işverenin işyerinde çalışan çocukları, ana, baba ve kardeşleri için ise herhangi bir hüküm yer almıyor. Buna göre, işverenin çocukları, ana, baba ve kardeşleri bir işyerinde sigortalı olarak çalıştırılır. Buna karşılık, baba veya anasına ait işyerinde çalışan 18 yaşından küçük çocukların sigortalı sayılabilmesi için hakim tarafından onaylanmış bir hizmet akdinin bulunması gerekir. Şayet çocuk 18 yaşından evvel evlendiğinden reşit sayılmışsa bu durumda hizmet akdi geçerli sayılıyor.

Beş yıllık hak düşürücü süre dolduğu için Sabri Bey geriye dönük hizmet tespit davası açamaz. Babası o tarihte sigortalı göstermiş olsaydı bile hakim tarafından onaylanmış bir hizmet akdi bulunmuyorsa sigorta geçersiz sayılırdı. Kamu Denetçiliği Kurumu 2020 yılında verdiği bir kararında bu uygulama konusunda SGK’yı haksız bulmakla birlikte genelge hala yürürlükte bulunuyor.

Çağlayan Bey ve Yasin Bey için 5 yıllık hak düşürücü süre dolduğundan geriye dönük hizmet tespit davası açma hakkı ortadan kalkmıştır.