Hayaller üçüncü Obama dönemi

Amerikalı için hayaller Barack Obama, gerçekler Joe Biden. Dün Philadelphia’da eski Başkan Obama’nın eski bir Amerikan geleneği olan arabalı sinemaya benzer mitingini izlerken Biden’la ilişkisinin nasıl değiştiğini düşündüm. Obama’nın sekiz senelik görevi sırasında altın değerinde mirası var: Osama bin Laden’in öldürülmesi, sağlık sigortası, evlilik eşitliği. Değişime inanalım, sloganıyla seçildi ve yapabildiği ölçüde Amerika’yı dönüştürdü.

Biden bu sekiz senede daha çok fotoğraf karesinde yılık yılık gülümseyen, ailenin idare edilesi amcası rolündeydi. En parlak beyinlerin yanında biraz eğreti durduğunu kendisi de biliyordu. Obama dün mitingde Biden’ı o kadar çok övdü ki, bir ara söylediklerine acaba kendisi de inanıyor mu diye aklımdan geçti. Ama Obama’nın ustalığı hayal satması, zaten kendi sloganı da “Umut”tu seçilirken. Şimdi tılsımını Joe Biden üzerinde deniyor, tutup tutmayacağını göreceğiz.

İNİŞLİ-ÇIKIŞLI BİR DOSTLUK

Herkes 2008’deki ön seçimlerde Hillary Clinton’ı rakip olarak hatırlıyor, ama o yarışta Obama’nın rakiplerinden biri de Joe Biden’dı. Üstelik Biden o zaman da gaf yapmaya fazlasıyla meyilli beyaz yaşlı bir amca olarak siyasetin yükselen siyah yıldızını tam anlayamamıştı. “Kendini iyi ifade edebiliyor, aferin ona,” türünden ırkçı çağrışımlı cümleler kurmuştu belki de dünya liderleri arasında en bilgili Obama’ya. “Kendini ifade etmek” muhatap siyahsa şaşırtıcı bir özellik olabiliyordu Biden’ın geldiği beyaz kültüre göre. (Bu sene de siyah çocukların arasından da beyazlar kadar akıllı olanlarının çıktığını söyledi.)

Obama’nın adaylığı kesinleştikten sonra Biden’ı seçmesinin kendisinin ne kadar yüce gönüllü ve affedici olduğunun kanıtı olarak yorumluyor pek çokları. En ağır sözleri söyleyen rakibini yardımcısı yaparak birleştirici olduğunu göstermişti. Benzer yorumlar şimdi Biden’ın Kamala Harris’i yardımcısı seçmesi için de yapılıyor; Harris ilk televizyon tartışmasında Biden’a en sert yüklenen isimdi.

İşin aslı siyah aday Obama’nın seçilebilmek için beyaz bir erkeğe ihtiyacı vardı. Yıllarını Senato’da eskitmiş, siyasetin kurdu olan Joe Biden da ona seçimi kazandırabilecek, siyah bir adaydan endişe duyanlara karşı kaygıları giderebilecek bir amcaydı. Washington’da nispeten yeni olan Obama’nın siyasi tecrübe ve pazarlık açığını kapatacak, kurt bir politikacı olarak pragmatik bir tercihti Biden.

Bugünse, “Black Lives Matter” ve #MeToo çağında, Joe Biden’ın seçilebilmek için yanında siyah bir kadın figürüne ihtiyacı vardı. Aylar boyunca aradılar ve Kamala Harris’te böyle karar kıldılar. Ancak Joe Biden’ın hesapları bir türlü tutmuyor. Harris çok iyi ama toplumda beklenen dalgayı tam yaratamadı. Hatta yarı Hintli olduğu için ilk başlarda siyah kadınlar arasında da biraz önyargıyla karşılandı, ama kendisinin kabul ettirdi.

Dahası, küçük ama simgesel bir değişim: Genç siyah ve Güney Amerika kökenlilerde Trump’a oy verme eğilimi var. Çok fazla değil belki, ama bu grubu mobilize edemeyen Hillary Clinton seçimi kaybetmişti. Kamala Harris’in, Obama’nın yardımcısı olmasının rüzgarını arkasına alan Biden’ın da yeterli hareketliliği sağlayamadığı anlaşıldı.Tam da bu yüzden dün Obama miting meydanlarına döndü ve konuşmasını seçmeni oy vermeye davet etmek üzerine kurdu. Parti içi kavgaları ya da özellikle gençlerdeki Bernie Sanders beklentisini bir kenara bırakıp Biden’a bir anlamda razı olmalarını öğütledi gençlere. Ve tabii ki siyah gençlere. Ama bir dayatma değil, yine pragmatik bir yaklaşım Obama’nınki: İlerici seçmen haklı olarak orta yolcu Biden’dan memnun olmayabilir, ama Trump’a kıyasla yine de daha iyi bir seçenek. Obama, sandığa giderek daha fazla mücadele verebileceklerini, Biden’la daha fazla kazanım sağlayabileceklerini hatırlattı seçmene.

Obama kendi döneminin kazanımlarının Trump tarafından yok edileceğini de dillendirdi. Ama daha ilginç olanı görevde olduğu sekiz seneden Obama-Biden yönetimi diye bahsetmesiydi. Bugüne kadar başkanlar yardımcılarına çok fazla kredi vermezler miraslarını anlatırken, çünkü Amerika’daki yönetim sistemine göre başkan yardımcılığı sembolik bir görev.

SEKİZ SENE BOYUNCA AYAK BAĞI OLDU

Biden 2008’de başkan yardımcısı adayı olmayı kabul ettiğinde tek bir şartı vardı: Kararların verildiği masada oturmak, Obama’nın kararını vermeden önce son kez kendisiyle konuşması. Kenar süsü olmak istemiyordu. Obama bu şartı kabul etti, ikili düzenli olarak buluşmaya başladılar. Obama’nın da karşılığında Biden’dan istediği kendisinin uğraşmayacağı işlerin peşinden koşmasıydı. Olimpiyat açılışı ya da Senato’yla pazarlık gibi.

Ama Obama ekibi için sekiz sene boyunca Biden daha çok Obama’ya ayak bağı oldu. Danışmanlar çoğu zaman Biden’ı es geçiyorlar, kararların verildiği masada olmasını istemiyorlardı. Dahası, ağzına geleni söyleyen, sık sık gaf yapan Biden’ın her cümlesi Obama yönetimi için krize dönüşüyor, bir de enerjilerini bu krizi aşmaya harcamak zorunda kalıyorlardı. Mesela, evlilik eşitliği hakkında Obama daha açıklama yapmadan Biden bir televizyon programında açık destek verdi. 2016’da Hillary Clinton karşısında şansı olmayan Biden’a yarışa bile girmemesini telkin eden Obama’ydı.

Ama garip bir şekilde ikili görev süreleri bittikten sonra İnternet fenomeni oldu. İkilinin fotoğraflarının üzerine Trump’ın arkasından konuşuyormuş gibi yazılan konuşma metinleri sosyal medyada ‘meme’ olarak yayıldı. İkili hakkında polisiye roman bile var. Son yıllarda yakınlaşmışlardı, ama sosyal medya Obama-Biden dostluğunu pekiştirdi. Ve şimdi ortak düşman karşısında buluşup, o görkemli sekiz seneyi ortak anmaya bile başladılar.

İkisi de biliyor ki en ideal senaryo Obama’nın üçüncü kez başkan seçilmesi. Bütün muhaliflerin gönlünden geçen de kanunen imkansız olan bu seçenek. O yüzden elde kala kala Biden var. Obama da özetle diyor ki, yine de Trump’tan iyidir.