Türkler aşı turizmi için ABD'ye geliyor

New York sanat dünyasının en kuvvetli iki kalemi New York Magazine’den Jerry Saltz ve New York Times’ın baş sanat eleştirmeni Roberta Smith çiftinin bugünlerde gündeminde aşı var. İkili pek çoğumuzdan daha şanslı, çünkü önceki gece evlerinin yakınınki bir aşı merkezinde ilk doz iğnelerini oldular. İkisi de sağlık çalışanı değil; gazetecilik New York eyalet kanunlarına göre “zaruri meslekler” kategorisinde ama her gün sokakta muhabirlik yapmıyorlar. Fakat biri 69, diğeri 73 yaşında olduğu için yeni yönetmeliğe göre aşıya hak kazandılar.

Buraya kadar sıradan gibi gözükse de, bu çiftin aşı olma macerası ABD’de bu süreçte herkesin başının çaresine baktığının, aşının bir yarışa döndüğünün işareti. Çift randevu almadan, rastgele, gece yarısından sonra evlerinin oradaki 24 saat hizmet veren merkeze gidip yetkililere “Elinizde fazla aşı var mı?” diye soruyor. Şaka değil, Saltz’ın Instagram hesabında bizzat anlattığına göre. Tesadüf o saatte kimse yok, elde de aşı var, randevusuz da gelmiş olsalar ilk dozu yapıyorlar.

Bugünlerde New Yorklular birbirine böyle aşı hikayeleri anlatıyor. Tabii aşıyı olabilenler ayrıcalıklı sınıf.

RANDEVUYLA BİLE GARANTİ DEĞİL

Yeni perde açan bir Broadway müzikalinde iyi bir koltuk bulmak, dönemin gözde restoranında masa ayırtmak ya da çorba almak için kuyruğa girmenin yerini bugünlerde New York’ta aşı furyası aldı. Herkes birbirine randevu aldın mı, nerede aşı yapılıyor, neresi müsait diye soruyor.

Eyalet ilk doz aşılamayı iyi yönetemeyince çok kıymetli dozlar boşa gitti, ardından kimin öncelikli aşı olacağı tartışması başladı. Sağlık çalışanlarından bile reddedenler çıkınca aşılar elde kaldı, boşa gitmesin diye el altından öncelikli kategoride olmayanlara yapıldı. Sonunda 65 yaş üstü herkesin aşı yapılmasına karar verildi.

Yönetmelik her an değişebilir çünkü kaos bitmedi. New York’ta aşı olmak için önce ufak bir anket yapıp hakkınız olup olmadığını öğreniyorsunuz, ardından da randevu yarışı başlıyor. Talep çok, randevu sınırlı. Bazen tam bulduğunuz randevuyu onaylarken bir başkası kapıveriyor. Birkaç ayrı web sitesi üzerinden işliyor sistem; belediye ve eyalet ayrı, hepsine ayrı ayrı kayıt olmak gerekiyor. Dev New York eyaletinde sadece şehirde değil, eyaletin başka şehirlerinde de randevu almak mümkün.

Öğrendiğim kadarıyla randevu alıp gidenlere bile aşı garanti değil. Çünkü bazen doz bitebiliyor, o zaman başka bir güne kaydırıyorlar sizi. Randevuyu almak zaten bir başarı, ama ayrıca QR kodu da gerekiyor. Bu QR kodu sayesinde aşı merkezlerinde kimsenin erken gelmeyeceği, kapıda bekletilmeyeceği söylense de hafta sonu bir merkezde saatlerce süren kuyruk vardı. Son aşamada aşı olmaya hak kazandığınızı gösteren belge, yaşınız ya da mesleğinizi gösteren bir kanıt isteyebiliyorlar.

Türkiye’den çok kişinin ABD’ye aşı olmak için gelmeyi planladığını duyuyorum. Her eyaletin kanunu farklı, ama New York’ta aşı olmak için burada yaşıyor olmanız gerekli. Yanlış adres beyanında bulunursanız bir senelik hapis cezası var. Eyaletler kişinin beyanının doğruluğuna güveniyor; Türk kurnazlığının bunu aşabileceğini hesap etmiyorlar elbette.

Pek çok Türk’ün evinin olduğu Florida eyaletindeyse aşı kriterlere uyan herkese serbest. Bu karar hayatını eyalette geçiren Floridalıları çıldırtıyor tabii ki, zira az sayıdaki aşıya bir de dışarıdan talep oluşuyor. Ama Florida’da yazlıkçı nüfusu fazla; orada yaşamasalar bile ikametlerini vergi gibi çeşitli sebeplerden dolayı buraya taşıdılar. Meşhur New Yorklu Donald Trump’ın resmi ikameti Florida, orada oy kullanıyor. Bu hafta da tam zamanlı oraya taşınması bekleniyor. Yine de Florida’ya gidip de aşı olmak garanti değil, çünkü orada da talebi karşılamak mümkün değil. Bir de aşının iki doz olduğunu, arada bir aya yakın süre geçmesi gerektiğini, karantina kurallarını da hatırlatırım.

TÜRKLER HER GÜN ARIYOR

Bütün bunları anlatmamın nedeni zengin Türkler arasında ABD’ye “aşı turizmi” için gelmek için yoğun bir talep olması. Türkiye’yle turizm işi yapan bir tanıdığımdan aldığım bilgiye göre en az beş-altı kişi her gün arayıp ABD’de aşı olabilmenin yolunu soruyor. Kendi ülkelerinde yapılmaya başlayan aşıyı beğenmeyenler parasını bastırıp Pfizer-BioNTech ya da Moderna aşısı peşinde. Yaz gelirken aşı pasaportları, sadece aşı olanlara vize verileceği iddiaları da bir ayağı Avrupa’da olan, yazı Yunan adalarında teknede geçirmek isteyen Türkleri aceleye zorluyor.

Maalesef, parasıyla bile mümkün değil aşı. Zaten şu anda aşı Amerika’da bedava. Her dileyene yazdan, hatta yaz sonundan önce de aşı yetişmeyecek gibi.

Bugünlerde ABD’ye gelip aşı olabilmenin garantisi yok, ama Saltz-Smith çifti gibi şansın yüzüne güldüğü insanlar da var. Her gün aşı merkezlerine gidip “Fazla doz kaldı mı?” diye dilenmek bir çözüm elbette. Çiftin aşı olduğu yere birkaç saat sonra gidip kapıdan çevrilenler de var tabii.

Öyle ya da böyle, tek çözüm beklemek şu aşamada.