Bu hafta bir kaset çıkar mı

Gündem her ne kadar jet hızıyla değişse de Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçime 10 gün kala attığı bir tweet seçim döneminin belki de en önemli ithamıydı. Ve neredeyse unutulmak üzere. Kılıçdaroğlu özellikle Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nı hedef aldığı tweet’inde bir ekibi kendisini “dark web” üzerinden hedef almakla ve “Cambridge Analytica’cılık oynamakla” itham etti.

Daha sonra televizyona çıkarak iddiasını genişletti, hatta bunun üzerine ortalığa bir kaset iddiası düştü. Seçime günler kala sızdırılacak, CHP’nin sahte olduğunu söylediği bir kaset. Hatta Kılıçdaroğlu’nun bu operasyonun önünü kesmek için bu uyarıyı yaptığı da söylendi. Daha önce Kılıçdaroğlu’nun adaylığına karşı çıkanlar da epey önce bir kaset olduğunu ima etmişlerdi.

Ama bu kaset bir türlü ortaya çıkmıyor. Hatta hiç kimse böyle bir kaseti görmüş değil. Ortada bir kaset varsa bu hafta çıkması gerekiyor. Ya da Kılıçdaroğlu bu kasetin çıkmasını önledi. Veya ortada aslında hiçbir zaman bir kaset yoktu.

Yeteri kadar kafa karıştırıcı değil mi?

‘DEEP’ Mİ ‘DARK’ MI

Kemal Kılıçdaroğlu terminolojiye çok hakim olmadığından önceki akşam televizyonda “deep fake” ve “dark web” ifadelerini birbirine karıştı, hatta “Ne deniyordu­?” gibi bir soru bile sordu. Aradaki fark çok önemli oysa.

“Deep web” İnternet’in arama motorlarınca sıralanmayan kısmına verilen isim; İnternet’teki kayıtlı bilginin yüzde 96 veya 99’una tekabül ettiği düşünülüyor. Ödeme duvarı arkasındaki, şifreyle girilen bilgilerin tamamı deep web’e dahil. Netflix izleme listenizden banka hesap bilgilerinize kadar.

Bu özel bilgilerimizin satıldığı, para ettiği yerler ise “dark web”deki pazarlar. “Dark web” ve “deep web” eşanlamlı kullanılmaması gereken kavramlar, aksine “dark web” bir anlamda “deep web”in parçası, içindeki en derin çukur. “Dark web”e erişmek için özel bir tarayıcı ve VPN gerekiyor; kapısını araladıktan sonra kaotik ve anarşik bir bölgeye gireceğiniz için başınıza geleceklerden kendiniz sorumlusunuz. Şahsi bilgilerinizin kayıtlı olduğu bir bilgisayardan girmemiz tavsiye ediliyor.

Yaygın kanının aksine “dark web” adıyla müsemma karanlık bir yer olmayabilir. Yasadışı pornografiden terörizme, insan ticaretinden uyuşturucuya, şahsi verilerden silah alışverişine pek çok karanlık alan var. Ama “dark web” pek çok gazetecinin bilgiye ulaşmak için kullandığı ya da Kuzey Kore gibi aşırı sansürlü ülkelerde bilginin yayılması, sansürden kaçınmak için faydalı bir yer de olabilir.

2016’da Trump’ın kampanyasını yöneten Steve Bannon tuttuğu villayı bilgisayarlarla donatmış, “deep web”i iyi kullanan bir ordu kurmuş ve Clinton Vakfı’nın tartışmalı bağışlarını incelemişti. Bulguları doğruydu, hatta daha sonra New York Times’a haber oldu ve Hillary Clinton’ın “yolsuz” imajına katkıda bulundu.

Siyasi rakipler karşılarındakini yıpratmak, açığını bulmak için bu yönteme başvurabilir, ama bu illaki manipülasyon ya da sahte bilgi ürettikleri anlamına gelmiyor. Eskiden kapı kapı dolaşılarak, çöp karıştırılarak edinilen bilgilere şimdi yüksek hızlı bir bilgisayardan ulaşmak mümkün. Bu illaki bir komplo anlamına gelmez, meşru bir “oppo research” sadece.

KILIÇDAROĞLU NE DİYOR

Önceki gün CHP Genel Başkan Yardımcısı Tuncay Özkan’a Kılıçdaroğlu’nun bu tweet’iyle neyi kastettiğini sordum. Özkan bana “deep fake” denilen teknolojiyle hazırlanmış bir kasetin dolaşıma sürüleceklerine dair istihbarat aldıklarını söyledi. Bu teknolojiyle hayatta olmayan insanları dahi hareket ettirmek, konuşturmak, istediğinizi söyletmek ve istediğinizi yaptırmak mümkün. Özkan’a göre olası bir “deep fake” video’nun amacı CHP liderini PKK ve FETÖ’yle bağlantılı göstermek, asla yan yana gelmeyeceği insanlarla bir aradaymış gibi göstermek.

CHP bu konuda tedbir almak için “deep fake” video’ları yarım saat ya da bir saat içinde tespit eden birkaç yazılımcı firma olduğunu, parti olarak onlarla anlaştıklarını söyledi. Eğer dendiği gibi bu hafta bir kaset yayılırsa CHP bunun sahte olduğunu kanıtlayacak.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun bir açıklama yaparak bunun “CHP Genel Başkanı’nın yalan siyasetinin sınır tanımazlığı,” olduğunu söyledi. Altun ayrıca bu iddianın “akıl ve izan dolu bir iftira” olduğunu vurguladı. (İletişim Başkanlığı bu konuda görüşme talebimi yanıtsız bıraktı.)

Bir konunun altını özellikle çizmek gerekiyor: “Deep fake” için illaki “dark web”e dalmanız, oradan birini bulmanız gerekmiyor. Böylesi bir kaseti bir devletin, bir güç odağının, örgütlü bir ekibin yapması da gerekmiyor. Hollywood da buna benzer CGI teknolojisini yıllardır kullanıyor zaten. Elinde imkanı olan bir genç de kolaylıkla, hatta sadece eğlencesine sahte içerik üretip dağıtabilir. Önemli olan bunu tespit edebilmek. Şimdilik bütün işaretler bu hafta böyle bir kaset çıkmayacağını gösteriyor.