Bebekler neden sürekli tavana bakar?
Yeni doğan bebeklerin sürekli tavana baktığını fark etmişsizidir. Yeni doğan bebek dendiği zaman tavana veya ışığa bakan bir görüntü beliriverir aklımızda. Peki, bu durum normal mi? İşte dünyaya yeni gözünü açmış bu sevimli varlıkların yaşam serüveni…
Gözlerini dünyaya yeni açmış bir çift göz mucize olan bebeklerin alışma süreci biraz zamana alacaktır. Minicik bedenleriyle dünyaya yabancı olan bebeklerin muhteşemliği göz kamaştırsa da tanık olduğunuz bazı durumları ilginç gelebilir. Özellikle yeni doğan bebeklerin belli noktalara bakma eğilimleri vardır. Bunun nedenini merak ediyorsanız hemen söyleyelim bu durum oldukça normaldir. Bu durum bebeklerin yeni gelişen zihinlerinin geçirdiği süreç ile ilgilidir.
BEBEKLERİN SÜREKLİ TAVANA BAKMASININ NEDENİ NE?
Bebekler dünyaya gözleri açtıklarında ışık, ses, hareket ve bir dizi uyarıcının olduğu bir dizi şeyle karşılaşırlar. Bize her ne kadar doğal gelse de bebeklerin dünyaya dair kabul etmesi ve alışması gereken birçok durum vardır. Zira bu minik varlıklar için her şey yenidir. Bebekler ilk birkaç ayda önemli bilişsel ve gelişimsel süreçlerden geçerler. Bebeklere tamamen yabancı olan yeni dünya ile kuracağı en temel iletişim şekli bakmaktır. Bu süreçte sürekli olarak etrafını seyreder, özümser ve yeni bilgileri işler. Zamanla bu yeni dünyaya alışırken vizyonları da gelişecektir. Aynı zamanda çevresinde denk geldiği herhangi bir görsel veya duyduğu bir ses, onun için güvenlik ve beslenmek gibi en temel ihtiyaçları temsil eden ipuçları olacaktır.
Yeni doğan bebeklerin tavana bakmaları, gelişimsel süreçler dışında elbette çoğunlukla sırt üstü yatmaları ve vücutlarını kontrol edememeleri ile de ilişkilidir. Bebeklerin tavana bakmak dışında ışık, vantilatör veya zıt renklere bakmayı ilginç bulmaları da normaldir.
BEBEKLER NEDEN SÜREKLİ AYNI NOKTAYA BAKAR?
Bir bebeğin neden sürekli aynı noktaya baktığını anlamak için öncelikle kısaca bebeğin sürekli gelişen görme yeteneğine göz atalım:
- Yenidoğan bir bebeğin gözbebeği parlak ışığa maruz kaldığında küçülür.
- Yenidoğan bebek en fazla 15-20 cm uzağı görür. Bunun nedeni bebeğin merkezi görme yeteneğinin hala gelişme aşamasında olmasıdır. Bebeğin kenardan görme yetisi bu dönemde daha gelişkindir.
- İlk iki ay bebekte göz kayması ya da şaşılık gözleyebilirsiniz. Bu normaldir.
- Bebek 3 aylık olduğunda genellikle 20-30 cm uzaktaki nesnelere odaklanabilir.
- Bebek 4-5 aylık olduğunda derinlik algısı gelişir. Yani bebek birşeyin kendisinden ne kadar uzakta olduğunu kestirebilir hale gelebilir.
Bebeklerin neden sürekli aynı noktaya baktığına gelirsek…
- Bebekler kendilerine ilginç gelen insan ve nesnelere dik dik bakar.
- Bebeğin görme yeteneği henüz tam gelişmiş olmadığı için parlak, hareket eden ya da kontrast renklere sahip şeyler ilgisini çeker.
- Bu nedenlerle bebeğinizi sık sık renkli nesnelere ya da bir tavan vantilatörüne bakarken görürsünüz.
- Bebek 6-8 aylık olduğunda görmesi daha iyi olacağı için artık yüzlere odaklanmaya başlar. Ve böylece dik dik bakma tercihi cansız şeylerden insanlara kayar.
BEBEKLERDE GÖRME YETİSİ NASIL GELİŞİR?
Yeni doğan bebeklerin göz bebekleri oldukça küçüktür. Bunun nedeni ise gözlerinin parlak ışığa karşı çok hassas olmasıdır. Bebekler yakındaki nesneleri görebilse de merkezi görüş henüz gelişme aşamasında olduğundan, 20-30 santimetreden daha uzaktakileri göremezler.
Bu, ilginç bir evrimsel adaptasyona da işaret etmektedir: Bebeklerin doğdukları anda görebildikleri mesafe, genellikle anne memesindeyken anne yüzünü görebilecekleri kadardır.
Bu dönemde bebeklerin görebilecekleri renk tonları sadece siyah, beyaz ve gridir. Birkaç haftanın ardından retinaları geliştiğinde göz bebekleri de genişler. Böylece açık ve koyu renk aralıklarını, şekil ve desenleri görmeye başlarlar. Bu yüzden büyük nesneler veya parlak renklerle ilgilenmeye başlamaları olasıdır. Aslında bu dönemde bebeklerin ebeveynlerine odaklanması mümkündür ancak yine de parlak nesneleri daha ilgi çekici bulabilirler.
İlk 2 ayda bebeklerin göz koordinasyonları iyi değildir. Bu yüzden şaşı gibi baktığını gözlemleyebilirsiniz. Bu genellikle normaldir ve kendiliğinden düzelecektir. Ama sürekli olarak içe veya dışa doğru dönük ise bir çocuk doktorunun kontrol etmesi gerekebilir.
2 ayını tamamladıktan sonra görsel koordinasyonları gelişen bebek hareket eden nesneleri takip edebilecek duruma gelir. Göz ve kol koordinasyonları artık geliştiğinden hareket eden bir nesneye vurabilir. Yine bu dönemde bir bebek hareket eden bir nesneye odaklanıp takip edemiyorsa bir çocuk doktoruna götürülmesi gerekebilir.
5 ila 8 aylık dönemde bebeklerin derinlik algısı gelişir ve artık bir nesneyle arasındaki mesafeyi algılayabilir. Nesnelerin ne kadar uzakta olduğunu algılama becerisi nesnelere ulaşma konusunda daha iyi olmalarını sağlayacaktır. Ayrıca bir yetişkininki kadar hassas olmasa da, genellikle 5 aylık bebeklerin iyi bir renk algısına sahip olduğu düşünülür. Bu dönemde bebeklerin ilgi odağı cansız nesnelerden insanlara doğru kayabilir.
9 ila 12 aylık bebekler artık mesafeleri çok daha iyi değerlendirebilir. Yaklaşık 3-5 metreye kadar görebilir ve kişileri tanıyabilir. Genellikle 10 aylıkken nesneleri elleri arasında tutabilecek seviyede değerlendirebilir ve kavrama, fırlatma gibi eylemleri yapabilir.
Bebeklerin görme gelişimine değindiğimize göre bebeklerin neden tavan gibi belirli nesnelere daha uzun süre baktığını anlayabilmek daha kolay olacaktır.
Yeni doğan bebekler iyi gelişmiş görme becerilerine sahip olmadığı için; tavan, tavan vantilatörleri, ışık, hareket veya kontrast içeren şeylere ilgi duymaları oldukça normaldir. Görme becerileri bahsettiğimiz gibi zamanla geliştiğinden hızla gelişmekte olan beyinlerini uyarmak için bazı duyusal deneyimlere ihtiyaç duyarlar. Hareket eden veya yüksek kontrasta sahip nesneler daha yoğun bir uyarıma sebep olabilir.
Dolayısıyla bebeklerin tavan veya ışıklara odaklanıp sürekli olarak bu yerlere bakması durumu endişe edilecek bir durum söz konusu değildir. Aksine bu odaklanmalar bebeğin görsek yeteneğinin ve gelişimin doğal bir parçası olduğundan gayet olağan ve faydalı olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca sırtüstü yatan bir bebek için tavan, tavan dokusu, gölge veya ışıklara gözlerini sabitlemek büyüleyici olduğu kadar da kolaydır.
Bebekler belirli nesneler dışında keskin kontrastlara da büyük bir ilgi duyar. Örneğin pencereden dışarı bakmak yerine pencerenin çerçeveyle, ışığın karanlıkla buluştuğu noktaya bakmak çok daha ilgi çekici olabilir. Benzer şekilde duvarla masanın kenarının buluştuğu yüzey gibi zıt iki renk de onlar için büyüleyici olabilir.
Bazense bebeklerin nesneler dışında bir süreliğine boşluğa daldığı gözlemlenebilir. Bu, yetişkinlerin yorucu bir günün ardından biraz dinlenmeye çekilmesi gibidir. Yeni doğmuş bir bebek için gördüğü her şey beyninde bağlantılar kurmasına sebep olur. Onun için her şey yenidir ve öğrenmeye katkı sağlar. Zaten bu yüzden yetişkinlerin her an dikkat vermedikleri ışık gibi ufak detayları fark ediyorlar. Bazen bu duyusal aşırı yüklenmeler bebek için yorucu olabilir ve bundan kurtulmak için bir süre boşluğa bakabilirler.
Bebeğin tüm bu dikkatleri gelişiminin doğal bir parçası olsa da bunları hangi dönemde gerçekleştirdikleri de önemlidir. Örneğin 4 aydan ufak bir bebeğin tavana bakması gayet normal olabilirken daha büyük bebekler için normal olmayabilir. Çocukların bu dönemden itibaren görme becerisi gelişeceğinden ebeveynlerinin yüzüne odaklanabilmeleri ve dikkatlerini cansız nesnelerden insanlara çevirmeleri beklenir. Eğer bebek bu davranışları sergilemiyorsa bir çocuk doktoruyla görüşmek gerekebilir.
