21 soruda EYT

2-SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı’na tabi EYT’liler hangi koşullarda emekli olacaklar?

Emeklilik için halen prim günü, sigortalılık süresi ve yaş şartı bulunuyor. EYT’liler ilk iki şartı yerine getirmişlerse veya getirdiklerinde yaşa bakılmaksızın emekli olabilecekler.

Çalışma statüsüne göre ilk iki koşul şöyle:

SSK: 5000 prim günü, kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi.

BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı: Kadınlarda 20 tam yıl (7200 prim günü), erkeklerde 25 tam yıl (9000 prim günü).

3-EYT’liler, prim günü yetersiz ancak yaşı ilerlemiş olanlar için tanınan kısmi emeklilik hakkından yararlanabilecek mi?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, HABERTÜRK TV’de sorularımızı yanıtlarken ve muhtelif açıklamalarında EYT’lilerin 8 Eylül 1999 tarihindeki koşullarla kısmi emeklilik hakkından yararlanacaklarını söyledi. Kanun teklifinde farklı bir düzenlemeye gidilmez ise EYT’lilerin kısmi emeklilik hakkı şöyle.

SSK: 3600 prim günü, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş.

BAĞ-KUR: 5400 prim günü, kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaş.

EYT'LİLERİN ASKERLİK VE DOĞUM BORÇLANMASI TELAŞI

4-Askerlik, doğum borçlanması için 31 Aralık’tan önce başvurmanın avantajı nedir?

Askerlik ve doğum borçlanması ile yurt dışı borçlanmalar için ödenen primler güncel asgari ücret üzerinden hesaplanıyor.

Hizmet borçlanması dilekçesini 31 Aralık 2022 tarihine kadar verenler bu yılki asgari ücret üzerinden, 1 Ocak 2023 tarihinden sonra dilekçe verenler ise yüzde 54,66 oranında zamlanan yeni asgari ücret üzerinden prim ödeyecekler.

18 ay askerlik borçlanmasının maliyeti 37.271 TL’den 57.645 TL’ye çıkacak. Bir çocuk için 720 günlük doğum borçlanmasının maliyeti de 49.694 TL’den 76.860 TL’ye yükselecek.

5-EYT’liler 1 Ocak’tan sonra da askerlik, doğum borçlanması yapabilecek mi?

Evet. 1 Ocak’tan sonra da askerlik, doğum, yurtdışı vs gibi hizmet borçlanması yapılabilecek. Ancak, yeni asgari ücret üzerinden ödeyecekleri için maliyet artışından etkilenecekler.

6-EYT yasası ne zaman yürürlüğe girecek?

EYT yasası TBMM’de kabul edildikten sonra Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girecek. Görüşmeler ocak ayında tamamlanıp aynı ay içinde Resmi Gazete’de yayımlanırsa, yılın ilk ayında yürürlüğe girecek. Ancak, TBMM’deki görüşmelerin uzaması halinde yasanın yürürlüğe girmesi izleyen aylara da kalabilir.

EYT'DE İLK MAAŞ ÖDEMESİ NE ZAMAN?

7-Emeklilik başvuruları ne zaman yapılacak?

Yasa yürürlüğe girinceye kadar emeklilik başvurusu yapanların başvuruları reddedilir. Emeklilik başvuruları yasa Resmi Gazete’de yayımlandığı günden itibaren yapılabilecek.

Yasa yürürlüğe girinceye kadar e-Devlet’te emeklilik koşulları da mevcut kanuna göre görüneceği için bu konuda panik yapılmaması gerekir.

8-EYT’lilere ilk maaş ne zaman ödenecek?

Yasanın yürürlüğe girdiği ay emeklilik dilekçesi verenlerin ilk maaşı, dilekçeyi takip eden ayın birinci gününden geçerli olarak ödenecek. Örneğin yasa 20 Ocak 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanırsa, 20 – 31 Ocak 2023 tarihleri arasında emeklilik dilekçesi verenlere emekli aylıkları 1 Şubat 2023 tarihinden geçerli olmak üzere bağlanacak.

9-EYT’liler ne kadar maaş alacak?

Emekli aylıkları çalışanların prim gün sayıları ile 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası çalışma sürelerine göre değişecek. E-Devlet’te “Ne kadar emekli aylığı alırım” şeklinde sorgulama yapıldığında çıkan aylık tutarları, bağlanacak emekli aylığının yaklaşık tutarını göstermektedir. Birebir aynı olmasa da e-Devlet’te görünen tutara yakın aylık bağlanır.

10-Prim günü eksik olan ve sigortalılık süresi dolmayanlar ne yapacak?

Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayan ve çalışma statüsüne göre gerekli prim günü ile sigortalılık süresi koşulunu henüz tamamlamamış olanlar, bu koşulların her ikisini de yerine getirdikleri tarihten itibaren emeklilik dilekçesi verebilecekler. O tarihe kadar beklemek zorundalar.

11-Prim günü eksik olanlar nasıl tamamlayacak?

Prim günü eksik olanların hizmet borçlanması yapabileceği süreler şöyle:

Askerlik süreleri,

Doğumdan sonraki boşta geçen sürelerin her bir çocukta 2 yıla kadar olan kısmı,

Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık öğrenim süreleri,

Hekimlerin fahri asistanlık süreleri,

Yurt dışında öğrenim süreleri,

Yurt dışı borçlanması.

BORÇLANARAK EYT'Lİ OLMAK

12-Borçlanma ile EYT’li olunabilecek mi?

Sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerlik yapmış olan ve sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999 – 8 Mart 2001 tarihi arasında olanlar 18 aylık askerlik borçlanması yaptıklarında, sigorta başlangıç tarihi borçlandıkları süre kadar geriye çekilecek. Sürenin tamamını borçlanmalarına gerek yok. Sadece sigorta başlangıcını 8 Eylül 1999 tarihine çekecek şekilde borçlanmaları yeterli bulunuyor. Örneğin 1 Ekim 1999 tarihinde sigortalı çalışmayan kişi 22 gün borçlanma yaptığında, 8 Mart 2001 tarihinde sigortalı çalışmaya başlayan kişi ise 540 gün borçlanma yaptığında EYT’den yararlanabilecek.

13-Askerlik, doğum borçlanması hakkı olan herkes hizmet borçlanması yapmalı mı?

Hizmet borçlanması prim günü eksik veya sigorta başlangıç tarihini geriye çekme hakkı veriyorsa yapılmalıdır. Prim günü eksik değilse, sigorta başlangıç tarihini geriye çekme hakkı da vermiyorsa borçlanma yapılmasına gerek yok. Özellikle emekli aylığını artırma amaçlı borçlanmalardan elde edilen maaş artışı genellikle ödenen maliyeti karşılamıyor.

14-Emekliliğe hak kazananlar emekli olmak zorunda mı?

EYT kapsamında emekliliğe hak kazananlar istedikleri tarihte emekli olabilirler. Hemen emekli olmalarına gerek yok. Ancak, geç emekli olanlar emekli aylıklarını geç almaya başlayacakları için gelir kaybına uğrarlar.

15-EYT’den emekli olanlar aynı işyerinde çalışabilecek mi?

Emekli olan EYT’lilerin aynı işyerinde çalışmaya devam edip etmemesi işçi ile işveren arasındaki anlaşmaya bağlı. İşveren kabul ederse çalışmaya devam edebilir, etmezse çalışamaz.

ÇALIŞMAYA DEVAM EDEN EYT'Lİ EMEKLİNİN MAAŞINDA KESİNTİ

16-Emekli olup çalışmaya devam edenlerin emekli aylığında kesinti yapılacak mı?

Emekli olup aynı işyerinde veya başka işyerinde çalışmaya devam edenlerin emekli aylığında kesinti yapılmayacak. 4A’lı olarak çalışanlar için sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödenecek. Emekli olduktan sonra 4A’lı olarak başka bir işyerinde çalışmaya başlayanlar için yüzde 7,5 işçi payı, yüzde 24,5 işveren payı olarak SGDP kesilecek.

17-Emekli olup çalışmaya devam eden herkes için prim desteği verilecek mi?

Emekli olduktan sonra “aynı işyerinde” çalışmaya devam edenler için sosyal güvenlik destek primi işveren payında 5 puan indirim yapılacak. Böylece işveren yüzde 24,5 yerine yüzde 19,5 oranında prim ödeyecek.

18-Taşerondan kadroya geçenler zorunlu emekli edilecek mi? Ne zamana kadar çalışabilecekler?

Hayır. 696 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname kapsamında kadroya alınan taşeron işçilerde devam eden zorunlu emeklilik uygulaması sona erecek. İşçiler, kendileri istediği sürece çalışmaya devam edecekler.

19-Kıdem tazminatı ne zaman ödenecek?

Kıdem tazminatı işçinin emekli olduğu tarihte ödenecek. İşçi onay vermedikçe kıdem tazminatının peşin ödenmesi gerekir. İşçi kabul ederse taksitli ödeme yapılabilir. Taksitli ödeme sırasında faiz yürütülebilmesi için yapılacak sözleşmeye hüküm konulması gerekir. Taksitin aksatılması halinde faiz işleyebilmesi için de ihtar çekilmesi veya dava açılması gerekir.

Aynı işyerinde çalışmaya devam eden işçilerin kıdem tazminatı daha sonraya ertelenebilir. Ancak, bu durumda, işçi kendi isteği ile ayrıldığında emekli olduktan sonra çalıştığı dönem dahil tüm sürelerin kıdem tazminatının son ücret üzerinden ödeneceği konusunda işveren ile yazılı sözleşme yapılması gerekir.

20-EYT kapsamında kaç kişi emekli olacak?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan EYT kapsamında 2 milyon 250 bin kişinin emekli olacağını açıkladı. Askerlik vs borçlanması ile EYT kapsamına girecek kişiler ile birlikte bu sayının 2,5 milyon kişiye ulaşabileceği tahmin ediliyor.

21-EYT’nin maliyeti ne olacak?

EYT’lilerin ortalama emekli aylığının 6 bin lira olması halinde 2,5 milyon kişi için ayda 15 milyar TL’den ilk yıl 180 milyar TL dolayında emekli aylığı ödenmesi bekleniyor. Çalışma Bakanı Vedat Bilgin, daha önce 1,9 milyon kişi üzerinden yapılan hesaplamada 274 bin kişinin hiçbir işte çalışmayanlardan oluştuğunu açıkladı.

Asgari ücretli çalışanlar için gelecek yıl 3 bin lira sosyal güvenlik primi ödenecek. Toplam 2,5 milyon emeklinin yüzde 15’ini oluşturan 375 bin kişinin çalışmayan kişilerden oluştuğu varsayılırsa, kalan yaklaşık 2 milyon kişinin sigortalı çalışmayı tümüyle bırakması halinde kişi başı aylık 3 bin liradan yıllık 72 milyar lira prim kaybı ortaya çıkacak. EYT’nin ilk yıl maliyetinin en az 250 milyar liraya ulaşması bekleniyor.